محور : جهاد اقتصادی

در ادامه روند پرخير و بركت نامگذاري سالهاي شمسي كه از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي به عنوان تعيين نقشه راه و شاكله اصلي استراتژي هر سال صورت ميگيرد، معظمله سال 1390 را به نام "جهاد اقتصادي " مزين كردند تا ملت و دولت با حركتي جهشي، پرشتاب و جهادگونه در حوزه اقتصاد كشور بتوانند دهه پيشرفت و عدالت را به معناي حقيقي كلمه، مظهر پيشرفت و مظهر استقرار عدالت در كشور قرار دهند. تحول نظام ادارى، رشد پرشتاب كشور به ميزان تعيين شده در برنامه پنجم، كاهش نرخ بيكارى و افزايش اشتغال در كشور، افزايش سرمايهگذارى بخش خصوصى و كمك به بخش خصوصى و ايجاد تعاونىها، صرفهجويى در مواد اساسى كشور و مشاركت مستقيم مردم در امر اقتصاد از محورهايي است كه رهبر معظم انقلاب در تدوين مانيفست راهبردي "جهاد اقتصادي " در سال جديد به بررسي و تبيين آن پرداختند. معظمله در بياناتي مهم و راهبردي كه در آغاز سال 90 در جوار حرم مطهر رضوي ايراد فرموند، علاوه بر بررسي گزارشگونه و جمعبندي شده سال 90 و نيز مساله مهم بيداري اسلامي و تحولات منطقه خاورميانه، به تبيين و تقويت مساله اصلي سال، يعني "جهاد اقتصادي " پرداختند و ضمن ارائه سرفصلهاى مهم و تعريف چشماندازي كه در اين سال تحقق آن انتظار ميرود با عنوان كردن اينكه "اگر ما بخواهيم اين حركت عظيم اقتصادى در كشور در سال 90 انجام بگيرد، يك الزاماتى هم دارد "، الزامات و شروط تحقق استراتژي جهاد اقتصادي را فهرستوار مطرح كردند. از اين رو بررسي تحليلي الزامات و شروط تحقق جهاد اقتصادي از منظر رهبري، قابل تامل و ضروري به نظر ميرسد.
ضرورت "روحيه جهادي " در جهاد اقتصادي
-----------------------------------------------
پرواضح است كه اصل جهاد علاوه بر معاني مقدسي كه در قرآن بر آن بار است و در احاديث و روايات اسلامي به آن مكررا اشاره شده، مفهومي است كه در طول 8 سال جنگ تحميلي با لحظه لحظه زندگي ملت انقلابي ايران بويژه جوانان و رزمندگان جبهههاي حق عليه باطل، شهدا، جانبازان، آزادگان و خانوادههاي آنها بويژه مادران شهدا گره خورده و پس از گذشت 3 دهه از حيات مقدس نظام جمهوري اسلامي همچنان در حوزههاي مختلف اجتماعي متبلور است. مطمئنا آنچيزي كه موجب پيروزي انقلاب اسلامي در جنگ نابرابر 8 ساله شد روحيه جهاد، ايثار و اتكال به خداوند و فضاي معنوي بود كه در ارادهها و انگيزههاي رزمندگان دفاع مقدس و فضاي اجتماعي كشور حاكم بود و شايد به همين دليل بود كه از طبقههاي ساكن در مناطق جنوب و شمالشهري، از دانشگاه و حوزه، پير و جوان و... همه و همه در موقعيت مبارزه و جهاد بوده و همه در صحنه بودند تا انقلاب و نظام انقلابي حفظ شود. روحيه جهادي ملت انقلابي ايران بود كه موجب شد بسياري از "هزينهها " و "كمبودها " را تحمل كرده و خود را سپر آسيب به نظام نوپاي جمهوري اسلامي كنند. بيشك "هزينه دادن براي بقاي نظام اسلامي "، "تحمل و سعهصدر در برابر ناملايمات مالي و مادي "، "همياري و تعاون در مسائل ملي "، "روحيه مواجهه با دشمنان "، "ولايتپذيري در جهاد " و ... از مولفههايي بود كه در دهه اول انقلاب اسلامي بهواسطه روحيه جهادي ملت ايران و مديريت حضرت امام خميني(ره) در فضاي سياسي و اجتماعي كشور ساري و جاري شد و انقلاب اسلامي را براي هميشه در برابر بلوك غرب و هژموني صهيونيستي و آمريكايي آن بيمه كرد. مقام معظم رهبري در آغاز سال در بيان الزامات تحقق مجاهدت اقتصادي فرمودند: "اولا روحيه جهادى لازم است. ملت ما از اول انقلاب تا امروز در هر جايى كه با روحيه جهادى وارد ميدان شده، پيش رفته؛ اين را ما در دفاع مقدس ديديم، در جهاد سازندگى ديديم، در حركت علمى داريم مشاهده ميكنيم. اگر ما در بخشهاى گوناگون، روحيه جهادى داشته باشيم يعنى كار را براى خدا، با جديت و به صورت خستگىناپذير انجام دهيم- نه فقط بهعنوان اسقاط تكليف- بلاشك اين حركت پيش خواهد رفت ". با نظر بر اين تجربه تاريخي و اصل قرآني است كه ميتوان در حوزههاي ديگر فرهنگي، اجتماعيو علمي بويژه در عرصه اقتصادي با تمهيد و تقويت چنين روحيهاي، جهاد را به يك هنجار عمومي و ارزش اجتماعي تبديل كرد و در راه پيروزي و الگو كردن جهاد بويژه جهاد اقتصادي كه شعار امسال است گامهاي بلندي برداشت.
استحكام معنويت و روح ايمان و تدين
------------------------------------------
مروري كوتاه بر تاريخ پرفراز و نشيب تحركات اسلامي طي چندين دهه گذشته قبل از پيروزي انقلاب اسلامي تاكنون گوياي اين واقعيت است كه هرگاه معنويت و روحيه ايمان بر انگيزهها و ارادهها حاكم شد، صلابت و شكوهمندي عايد شد و در نهايت پيشرفت جريانات انقلابي را پرشتابتر از گذشته كرد. بهطورمثال نحلههاي شكلگيري نهضت مشروطه مشروعه و خواستههاي معنوي و ديني كه از بازار و محيطهاي جوان جامعه و طلاب حوزههاي علميه آغاز شد تا جريان فداييان اسلام و بعد از آن جريانات دانشجويي و انجمنهاي اسلامي و در نهايت نهضت معنوي حضرت امام خميني(ره) و بنيان نهادن نظام اسلامي و بعد از آن انبوه مبارزات سياسي جوانان كوچه و بازار، گروههاي حوزوي، دانشگاهي و جهادي و عزم و اراده انقلابي جوانان اين مرز و بوم عليه استبداد داخلي و استكبار خارجي و مجاهدتهاي آنان در طول 8 سال دفاع مقدس و... همه و همه نشاندهنده عمق اثرگذاري معنويت و ايمان و تدين در حركتهاي اجتماعي و جنبشهاي اسلامي است. چگونه ميشود كه عدهاي جوان دانشجو در برابر امپرياليسم آمريكا، 16 آذر 32 را جاودانه ميكنند و 13 آبان 58 را به فرموده حضرت امام خميني(ره) به عنوان انقلاب دوم در كتاب تاريخ انقلاب اسلامي ثبت و ضبط ميكنند و 16 آذري ديگر در هويزه، راه شهادت را برميگزينند و با مقاومت در برابر دشمن به ديدار معبود ميشتابند. به دليل همين ويژگي "استحكام معنويت و روح ايمان و تدين " در جهاد بود كه هنور كه هنوز است مفهوم و هويتي به نام "جبهه "، آمال و آرزوي جواناني است كه آن را در كتابها، فيلمها، اشعار، داستانها و خاطرات ديگران شناختهاند و از سويي نوستالوژي معرفتي، عرفاني و عاشقانه مرداني است كه آن را با پوست، گوشت و استخوان خود لمس كردهاند و اكنون به حال شهداي انقلاب اسلامي غبطه ميخورند، لذا مولفههاي معنوي و ديني در معادلات اجتماعي و سياسي به حدي تاثيرگذار بوده و هست كه همواره پيروزي، آرامش و سعادت را در حوزه فردي و اجتماعي به ارمغان آورده است كه حتي در حوزههاي خارجي نيز چنين ادعايي به روشني ملموس و مشهود است. به طورمثال ميتوان به مقاومت اسلامي مردم فلسطين عليه اسرائيل اشاره كرد، كدام عامل جز روحيه معنويت و تدين ميتواند يك حركت انقلابي را تا 50 سال و 60 سال زنده نگه دارد يا آنكه كدام مشخصه اجتماعي و ديني جز استحكام معنويت و روح ايمان و تدين موجب ميشود ملت مظلوم فلسطين كه ددمنشي صهيونيستها و جانبداري غربيها از جنايات اسرائيليها را در غزه به عينه ديدهاند از روبهرو شدن با دشمنان تا بن دندان مسلح جبهه استكبار هراسي به دل راه ندهند؟ چگونه ميشود كه مردم بيدفاع منطقه بويژه ملت مسلمان ليبيايي و بحريني به خيابانهاي شهر بيايند و بهرغم برخورد پليسي و وحشيانه ديكتاتورها، همچنان نداي ياحسين را در بحرين و ليبي طنينانداز كنند؟ از سوي ديگر يكي از اثرات جاري و ساري بودن مذهب در مدل زندگي اسلامي، كاهش جرم،اعتياد و مشكلات خانوادگي و وجود نشاط و پويايي در تعاملات اجتماعي و زندگي اقتصادي، آسايش، امنيت اجتماعي، گسترش كسب و كار و روزي حلال است كه بر اثر تاسي از انگارهها و مفروضات حيات ديني در چارچوب مكتب اسلام پديد ميآيد .
رهبر معظم انقلاب در بياناتشان در حرم مطهر رضوي در آغاز سال جديد فرمودند: "عزيزان من! اين را همه بدانند؛ تدين جامعه، تدين جوانان ما، در امور دنيايى هم به ملت و هم به جامعه كمك ميكند. خيال نكنند كه متدين شدن جوانان، اثرش فقط در روزهاى اعتكاف در مساجد يا در شبهاى جمعه در دعاى كميل است. اگر يك ملت جوانانش متدين باشند، از هرزگى دور خواهند شد، از اعتياد دور خواهند شد، از چيزهايى كه جوان را زمينگير ميكند دور خواهند شد، استعداد آنها به كار مىافتد، كار ميكنند، تلاش ميكنند؛ در زمينهعلم، در زمينهفعاليتهاى اجتماعى، در زمينهفعاليتهاى سياسى، كشور پيشرفت ميكند. در اقتصاد هم همين جور است. روحيهمعنويت و تدين، نقش بسيار مهمى دارد ".
دوري از مسائل حاشيهاي
------------------------------
در وقايع پس از انتخابات اخير رياستجمهوري يكي از مسائلي كه موجب شد غبار فتنه بر مسائل اصلي كشور سايه افكند، جابهجا شدن مسائل فرعي با مسائل اصلي كشور بود. بهطورمثال به جاي آنكه ابعاد مهم انتخابات دهم،مشاركت اجتماعي حداكثري و اثرات منحصر به فردترين انتخابات در جهان تقويت شده و مدل مردمسالاري ديني جمهوري اسلامي به عنوان الگو معرفي بشود، مسائل حاشيهاي مانند قتل ندا آقاسلطان، برخورد نيروهاي خودسر، زندان كهريزك و ... به مسائل درجه اول مملكت تبديل شد! ناگفته نماند كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در همان برهه به اين خط دشمن اشاره كردند و آن را يكي از آسيبهاي هدايت شده فتنه دانستند و از خط غفلت از دشمن و عدم مرزبندي با آن كه خواسته اصلي غربيها، طراحان و بازيخوردگان فتنه بود، رمزگشايي كردند و مقابله با آن را به خواص و ملت ايران گوشزد كردند. مطمئنا دوري از مسائل حاشيهاي موجب "تقويت تئوريها "، "نزديكي دلها "، "شكست و نااميدي دشمن از سنگاندازي " و در نهايت موجبات تحقق جهاد اقتصادي را فراهم ميآورد چه آنكه در حوزه اقتصاد نيز بايد به مسائل حاشيهاي و حاشيهسازيها در رابطه با گراني و تورم و حتي درگيريهاي صنفي توجهي نكرد و با مقابله در برابر اين خط دشمن موجب افزايش توليد، تربيت نيروي انساني، تعادل عرضه و تقاضا و گسترش مشاركت در اقتصاد و... شد و نگذاشت سليقههاي مختلف سياسي و اصولا درگيريهاي حزبي و جناحي به اين اصل مهم خدشهاي وارد آورد. گفتني است در سالهاي اوليه پس از پيروزي نظام اسلامي، گروهها و جرياناتي مانند منافقين،كوملهها، ماركسيستها و... هر از گاهي در گوشهاي از اين كشور در غرب و شرق با ايجاد شلوغي و بلوا در حوزه سياست و اقتصاد درصدد آن بودند اذهان مردمي را از فكر كردن به امام خميني(ره)، پيامها و بيانيههاي ايشان و اصولا جريان انقلاب اسلامي دور كنند! و با حاشيهسازي و سياهنمايي در روند طبيعي جامعه، بحرانسازي كنند و مسائل اصلي و مهمي مانند راي دادن به جمهوري اسلامي، تدوين قانون اساسي كشور، تشكيل مجلس خبرگان و شوراي نگهبان و... را به حاشيه برانند، دريغ از آنكه هشياري حضرت امام و آگاهي و ولايتپذيري ملت ايران موجب ميشد نقشه توطئهگران و دشمنان نظام نقش بر آب شود و انقلاب اسلامي بهتر و باصلابتتر از گذشته در مسير اصلي خود قرار گيرد. مقام معظم رهبري فرمودند: "يك شرط ديگر اين است كه كشور به مسائل حاشيهاى مبتلا نشود. ببينيد، در بسيارى از اوقات يك مسالهاصلى در كشور وجود دارد كه همه بايد همت كنند و به سراغ اين مسالهاصلى بروند؛ بايد مسالهكانونى كشور اين باشد اما ناگهان مىبينيم از يك گوشهاى يك صدايى بلند ميشود، يك مسالهحاشيهاى درست ميكنند، ذهنها متوجه آن ميشود. اين مثل اين ميماند كه در مسافرت مهمى، كاروانى، قطارى دارد حركت ميكند هدفش رسيدن به يك نقطهخاص است، ناگهان ذهنها را مشغول كنند به يك چيز حاشيهاى در بيابان، از راه باز بمانند، احيانا امكان ادامهحركت هم از آنها گرفته شود. مسائل حاشيهاى نبايد به ميان بيايد. مردم ما خوشبختانه قدرت تحليل دارند، هوشمندند، هوشيارند، ميتوانند مسائل فرعى و حاشيهاى را از مسائل اصلى جدا كنند. توجه شود مسائل حاشيهاى كانون توجه افكار عمومى قرار نگيرد ".
حفظ اتحاد و انسجام ملى
-----------------------------
به جرات ميتوان گفت يكي از دلايل عزت و ابهت جمهوري اسلامي در حوزههاي داخلي و خارجي، همبستگي اجتماعي و وحدت ملي است كه همواره در طول 3 دهه حيات مقدس جمهوري اسلامي در مدل مردمسالاري ديني نمود عيني داشته و مشاركت حداكثري مردم در پاي صندوقهاي راي و همنوايي ملت با دولت را به ارمغان آورده است. در حقيقت همين ويژگيهاي ممتاز نظام اسلامي بوده كه دشمنان قسمخورده داخلي و خارجي جمهوري اسلامي را واداشته با طراحي پروژههايي مانند "فروپاشي از درون " و "حاكميت دوگانه " و... براندازي نظام اسلامي را در خيال پوچ خويش بپرورانند! و هر از گاهي با مسالهسازي و سياهنمايي عليه عملكرد مسؤولان و وضع اجتماعي مردم ايران بين حاكميت و ملت فاصله بيندازند. تحركات فناتيستي و دعواهاي قبيلهاي و قومي در غرب، جنوب و شرق ايران كه از سوي گروهك منافقين و جريان اپوزيسيون هدايت و برنامهريزي و توسط غربيها حمايت تشكيلاتي و تئوريك ميشد، دليلي بر اين ادعاست. بنابراين آنچنان كه در جبهه نبرد نظامي، رزمندگان اسلام با پشتيباني همهجانبه مردمي و بسيج تداركات و امكانات پشت جبههها به پيروزيهاي چشمگير دست يافتند، نبرد در حوزه اقتصادي و نيل به قلههاي فتح دراين جبهه نيز نيازمند همراهي و همگاميهمه مردم است.اين همكاري ميتواند با صرفهجويي در مصرف و اجتناب از اسراف، توجه به راهكارها و پيشنهادات كارشناسان متعهد اقتصادي، اعراض و بيتوجهي به شايعات و اقدامات تبليغي خرابكارانه دشمن- كه نشاندهنده استيصال دشمنان و كينهورزي آنان نسبت به ملت و اوج وطنفروشي آنهاست- و تحمل شرايط سخت احتمالي كه لازمه گامهاي متعالي به سمت پيشرفت اقتصادي است، نمود يابد. رهبر معظم انقلاب در آغاز سال جديد در جوار حرم مطهر رضوي تاكيد فرمودند: "يك شرط ديگر، حفظ اتحاد و انسجام ملى است. اين اتحادى كه امروز در ميان مردم و در بين مردم و مسؤولان وجود دارد، مردم به مسؤولان خودشان علاقهمندند، به آنها اعتماد دارند، به آنها كمك ميكنند، با آنها همراهى ميكنند، بين خود مردم اتحاد و وحدت وجود دارد، بايد باقى بماند و روزبهروز تقويت شود. يكى از نقشههاى بزرگ دشمنان ملت ايران، ايجاد تفرقه و شكاف در داخل بوده است؛ به بهانهقوميت، به بهانهمذهب، به بهانهگرايشهاى سياسى، به بهانهجناحبندىها، به بهانههاى گوناگون. اتحاد را بايد حفظ كرد. خوشبختانه ملت ما آگاهند. همهكسانى كه به كشورشان علاقهمندند، به نظام مردمسالارى دينى- كه مايهافتخار امروز ملت ايران است- علاقهمندند، بايد با هم هماهنگى داشته باشند. مسؤولان كشور هم همين جور؛ آنها هم بايد سعى كنند اگر گلهاى از هم دارند- كه گاهى ممكن است اين گلهها بحق هم باشد- اين گله را در معرض افكار عمومى مطرح نكنند؛ اين ضربهبه اتحاد ملى است؛ اين را همه توجه داشته باشند. من به مسؤولين كشور به طور جد اين را تذكر و هشدار ميدهم. ممكن است مسؤولين از هم گله داشته باشند- كه هميشه بوده. از اول انقلاب كه ما دستاندركار مسائل بوديم، ديديم گاهى قوهمجريه از قوهمقننه، گاهى قوهمقننه از قوهقضائيه، گاهى قوهقضائيه از قوهمجريه گلههايى داشتند. طبيعت كار هم همين است، گله به وجود مىآيد- ممكن است گلهها بحق هم باشد اما اين را نبايد در عرصهافكار عمومى بياورند، ذهن مردم و دل مردم را ناراحت كنند، مردم را مايوس كنند. بين خودشان حل كنند. مهمترين مسائل دنيا با مذاكره قابل حل است اين مسائل جزئى كه اهميتى ندارد. پس انسجام قوا با يكديگر، هماهنگى قوا با يكديگر هم مهم است ".
دوري از شعارزدگي
----------------------
بيشك تدوين و طراحي شعار "جهاد اقتصادي " در سال 90 كه از سوي مقام معظم رهبري صورت گرفته، ادامه و در راستاي انتخاب شعارهايي از جمله وجدان كاري، انضباط اجتماعي(73)، انضباط اقتصادي و مالي(74)، كار سازنده(75)، صرفهجويي(76)، صرفهجويي (77)، امام خميني(ره) (78)، امام علي(ع)(79)، رفتار علوي(80)، عزت و افتخار حسيني(81)، نهضت خدمتگزاري(82)، پاسخگويي(83)، همبستگي ملي و مشاركت مردمي(84)، پيامبر اعظم(ص) (85)، اتحاد ملي و انسجام اسلامي(86)، نوآوري و شكوفايي(87)، اصلاح الگوي مصرف(88) و همت مضاعف و كار مضاعف(89) مطرح شده و برگ ديگري از كتاب سند چشمانداز 20ساله نظام است كه بايد در امور اجتماعي و اقتصادي، فراروي ملت و دولت بويژه متصديان و متوليان حوزه اقتصاد قرار گيرد اما آسيب جدي كه در اين روند ممكن است دامنگير برخي بدنههاي اجرايي شود مساله شعارزدگي و اكتفاي به زنده نگه داشتن شعاري و سطحي آن است كه بايد از آن دوري كرد. در حقيقت اگر بخواهيم به موضوع جهاد اقتصادي به معناي واقعي آن و نقش آن در ترسيم الگوي زندگي اسلامي توجه كنيم، لازم است در روند زندگي روزمره و در حوزههاي تصميمگيري و تصميمسازي، تحقق و الزامات مباني اسلامي اقتصاد را مورد نظر قرار دهيم چه آنكه در اسلام به موارد مهمي چون معاملات، فقر و غنا، انحرافات اقتصادي نظير اسراف، تبذير، ربا و... و نيز اخلاق اقتصادي نظير سخاوت و بخشش، احسان و نيكوكاري، قناعت، انصاف، صدقه، روزي حلال، قرض، ميانهروي و... بسيار اشاره شده كه ميتواند در تمهيد بروز و ظهور اثرات "جهاد اقتصادي " مورد توجه قرار گيرد. عمل به رهنمودهاي اقتصادي اسلام، مشاوره و نظريهپردازي نخبگان و دانشگاهيان حوزه اقتصادي، پيوند علمي دانشگاهها با مراكز صنعتي و اقتصادي، حمايت از بخش صادرات و شركتها، تحقيق و پژوهش اقتصادي مطلوب و تعادل نقدينگي و در نهايت همراهي و همنوايي مردم با مسؤولين و مجريان از مواردي است كه بايد براي دوري از شعارزدگي و تحقق جهاد اقتصادي بدانها توجه داشت. مقام معظم رهبري با گوشزدكردن اين نكته مهم فرمودند: "گاهى اوقات اين شعارى كه ما براى سال اعلام ميكنيم، بعد ناگهان مىبينيم همهدر و ديوارهاى تهران و شهرهاى ديگر پر شده از تابلو كه اين شعار رويش نوشته شده. اين فايدهاى ندارد. گاهى كارهاى پرهزينهاى انجام ميگيرد. چه لزومى دارد، آنچه من از مسؤولان و از مردم عزيزمان توقع دارم، اين است كه اين شعار را بشنوند، باور كنند و دنبال كنند. تابلو كردن و در و ديوار را پركردن و عكس زدن و اينها هيچ لزومى ندارد. اگر هزينهاى نداشته باشد، لزومى ندارد. اگر هزينه داشته باشد، اشكال هم دارد. هيچ لزومى ندارد كارهاى پرهزينه را انجام دهند ". معظمله تاكيد كردند: "اگر كشور عزيز ما بتواند در زمينه مسائل اقتصادى يك حركت جهادگونهاى انجام بدهد، اين گام بلندى را كه برداشته است، با گامهاى بلند بعدى همراه كند، بلاشك براى كشور و پيشرفت كشور و عزت ملت ايران تاثيرات بسيار زيادى خواهد داشت. ما بايد بتوانيم قدرت نظام اسلامى را در زمينه حل مشكلات اقتصادى به همه دنيا نشان دهيم. الگو را بر سر دست بگيريم تا ملتها بتوانند ببينند كه يك ملت در سايه اسلام و با تعاليم اسلام چگونه ميتواند پيشرفت كند ". با نظر بر اين موارد اميد آن ميرود مسؤولان كشور، نخبگان، رسانهها و همه و همه در راستاي تحقق سند چشمانداز نظام اسلامي با مجاهدت در اين حوزه (با توجه به الزمات و شروط تحقق جهاد اقتصادي) در جهشي كردن اين مجاهدت تلاش كنند و موجبات شكوفايي و بالندگي دهه پيشرفت و عدالت را بيش از گذشته فراهم آورند.
نويسنده : مهدي امامقلي
منبع : وطن امروز 07/02/1390
منبع : مقالات شورای سیاستگذاری ائمه جمعه