محور : اقتصاد ایران
لشكري محمد*
 
* دانشگاه پیام نور
 
 جانشيني پول به پديده اي اطلاق مي­شود که مردم يک کشور در پرتفوي دارايي خود، ترجيح مي دهند به­جاي پول داخلي، پول خارجي نگهداري کنند. اين امر دلايل متعددي دارد که مهمترين آنها کاهش مداوم ارزش پول ملي، تداوم تورم شديد داخلي، بي­ثباتي اقتصادي، منفي بودن نرخهاي واقعي بهره، خروج سرمايه به علت مهاجرتهاي قانوني وغيرقانوني وگسترش فعاليتهاي­ قاچاق کالا است. اين پديده هم درکشورهاي پيشرفته و هم در کشورهاي درحال توسعه مشاهده شده­است. درکشورهاي پيشرفته جانشيني­پول به صورت متقارن و دوطرفه­است، ولي در کشورهاي درحال توسعه به صورت يک­طرفه است و برسياستهاي پولي اين کشورها تأثير گذاشته و اثر بخشي سياستها را کاهش داده­است. در اين مقاله تلاش شده­است حجم جانشيني پول ا با روش کمين و اريکسون(2003) اندازه­گيري شود و به اين سؤال پاسخ داده شودکه روند درجه جانشيني پول در ايران چگونه بوده و با کدام متغيرهاي اقتصادي ارتباط داشته است؟ نتايج تحقيق نشان مي­دهد که:1. در اقتصاد ايران روند درجه جانشيني پول صعودي بوده است؛ 2. درجه­جانشيني پول در ايران با نرخ تورم داخلي رابطه مستقيم داشته است؛ 3. درجه جانشيني پول با نرخ ارز در بازار موازي($/R)رابطه مستقيم داشته است و 4. درجه جانشيني پول درايران با توليد ناخالص داخلي رابطه معکوس داشته است. عواملي که بر درجه جانشيني پول درايران مؤثر بوده­اند عبارتند از: اختلاف بين نرخ بهره داخلي و خارجي؛ نرخ تورم داخلي؛ نرخ ارز در بازار موازي؛ حجم واردات. براي جلوگيري از گسترش اين پديده پيشنهاد مي­شود:1. سياست مهار تورم در اولويت قرارگيرد؛2. فرصتهاي مناسب تري براي سرمايه­گذاري ايجاد شود تا پولهاي مازاد به جاي تبديل به دلار و ساير پولهاي خارجي در بخشهاي اقتصادي سود­آور سرمايه­گذاري شوند؛ 3. تا حد امکان نوسانات نرخ ارز کاهش يابد تا انگيزه جانشيني پول خارجي به جاي پول­ داخلي کاهش­يابد و4. تدابيري انديشيده شود که نرخ سود درسيستم بانکي با توجه به نرخ تورم مثبت باشد.

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع :  پژوهشهاي اقتصادي- شماره 9-10  پاييز و زمستان 1382