محور : اقتصاد ایران
نصرالهي خديجه*,نصرالهي زهرا
 
* دانشگاه اصفهان
 
 در تحليلهاي کلان، ممکن است نرخ واقعي داخلي ارز بر الگوهاي دو کالايي، سه کالايي يا چند کالايي مبتني باشد. اولين مفهوم نرخ واقعي داخلي ارز بر مبناي الگوهاي دو کالايي يعني کالاهاي قابل مبادله و غيرقابل مبادله، گسترش يافته است. بنا به ضرورت با فرض ثابت بودن رابطه مبادله بين کالاهاي صادراتي و وارداتي، الگوهاي دو کالايي پايه گذاري شده است؛ زيرا اين دو در قالب يک کالاي مرکب قابل مبادله در نظر گرفته مي شوند. در نتيجه، اين نوع الگوها براي تجزيه و تحليل اثرهاي تغيير رابطه مبادله خارجي- که اغلب از عوامل مهم و تعيين کننده نوسانات نرخ ارز در کشورهاي در حال توسعه اند- مناسب نمي باشند.
در جريان انتخاب يک معيار مناسب براي نرخ واقعي داخلي ارز، بايد بين استفاده از روش دو کالايي و سه کالايي به قيمتهاي داخلي در مقابل قيمتهاي مرزي و استفاده از روشهاي برآورد مستقيم در مقابل روش استفاده از متغيرهاي مجازي، تفکيک به وجود آورد. انتخاب روش دو کالايي يا سه کالايي، تحت تاثير سه عامل مهم است.
الف) اختلاف رشد کارايي در بخش کالاهاي قابل مبادله و غير قابل مبادله؛
ب) مالياتهاي تجاري، محدوديتهاي وارداتي و سياستهاي قيمت گذاري داخلي و
ج) نوسانات رابطه مبادله..
نرخ واقعي داخلي ارز- دوکالايي به وسيله ميانگين وزني نرخهاي واقعي ارز کالاهاي صادراتي و وارداتي قابل محاسبه است. اما نرخهاي واقعي ارز کالاهاي صادراتي و وارداتي، ممکن است هنگام تغيير رابطه مبادله در دو جهت مختلف حرکت کنند و ميانگين گيري اين دو در يک شاخص، چنين نوساناتي را پنهان مي کند و اين شاخص که بيشتر يک معيار شفاف رقابت پذيري سطح قيمتهاي داخلي است، مخدوش مي شود.بنابراين در اثر تغييرات رابطه مبادله و مالياتهاي تجاري، ممکن است نرخ واقعي ارز صادراتي- که معيار مفيدي از انگيزه هاي قيمتي توليد کالاهاي صادراتي مي باشد- به طور کامل، متمايز از نرخ واقعي ارز وارداتي رفتار کند.
هدف اصلي مقاله عبارت است از:
ارزيابي وضع نوسانات رابطه مبادله با استفاده از نرخ واقعي داخلي ارز- سه کالايي و تاثير آن بر درجه رقابت پذيري در ايران.
در اين مقاله پس از ارايه مفاهيم با معرفي يک روش مستقيم برآورد نرخ واقعي داخلي ارز با استفاده از حسابهاي ملي، نمونه هاي تجربي آن براي ايران محاسبه و سپس اثر سه عامل ياد شده تجزيه و تحليل مي شود.

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع :   پژوهشهاي اقتصادي- شماره 13  پاييز 1383