گروه اقتصادی برهان؛ بازار نفت، بار دیگر هیجان تازه‏ای به پا کرد. نفت که در ادوار تاریخی هرگز تابع انتظارات تولیدکنندگان و مصرف کنندگان نیست این بار هم در میان ناباوری صاحبنظران به گردونه «کاهش قیمت» وارد شد.

 به راستی بازیگران اصلی بازار جهانی نفت کدامند؟ عوامل موثر بر تعیین سطح قیمتها چگونه باید شناخته شوند؟ نفت به کدام سو به پیش می‏رود؟ پاسخ به این سوالات، هنوز به طور کلی مشخص نیست؛ اما در بررسی علل و عوامل کاهش یا افزایش بهای نفت  در دوره‏های پیشین می‏توان به نتایج مشخصی دست یافت که تحلیل هریک می‏تواند در بردارنده یک یا چند پیش‏بینی نسبی درباره آینده قیمت‎ها باشد.

نفت مرغوب سبک امریکا (WTI) در تازه‏ترین معاملات بورس به قیمت 86 دلار معامله شد. این رقم در مقایسه با متوسط یک ماه گذشته از افت نسبتا قابل توجهی برخوردار بوده است. این روزها اما یک اتفاق جدید دیگر بر پرده قیمت‏های نفت خودنمایی می‏کند؛ و آن این‏که قیمت نفت خام «برنت دریای شمال» به 112 دلار رسیده است: این رقم نه به این معنی که برنت دچار «افزایش قیمت» شده است بلکه تحول جدید آن است که نفت برنت، فاصله قیمتی فزاینده‏ای نسبت به مرغوبترین نفت جهان (که شاخص قیمت‏گذاری جهانی در معاملات بورس‏ها بوده است) گرفته است. بیش از 26 دلار تفاوت قیمت برنت و دبلیو. تی. آی در تاریخ معاملات جهانی نفت بی‏سابقه است.

 

 

علاوه بر تحولات اقتصادی و رکود در کشورهای غربی،«اوپک»، سازمان تولیدکنندگان و صادر کنندگان عمده نفت هم در سقوط نسبی قیمت نفت بی‏تاثیر نبوده است. در حالی که اجلاس پیشین اعضای اوپک نتیجه‏ای جز حفظ سقف تولید اعضای این سازمان نداشته است، عربستان و همپیمانان عربی خود با غیر قابل قبول خواندن بیانه پایانی اعضا اعلام کردند که سقف تولید خود را به صورت یکجانبه افزایش خواهند داد؛ افزایش 430 هزار بشکه‏ای اوپک در جولای 2011 نتیجه‏ای جز افت قیمتها نداشته است؛ از سوی دیگر، براساس تازه‏ترین نظر‏سنجی نشریه بین‏المللی «پلاتس»، چین به عنوان بزرگترین متقاضی نفت خام جهان، به شرایطی تازه‏ای وارد شده است به گونه‏ای که تقاضای نفت این کشور به کمترین میزان در سال 2011 رسیده است. به هر ترتیب رکود یکباره اقتصادی در ایالات متحده و کاهش قدرت خرید مصرف‏کنندگان، کشوری که، چین بیشترین حجم از صادرات خود را به آن اختصاص داده است موجب شده است که کاهش صادرات چین مساوی با کاهش خرید نفت خام این کشور از بازارهای جهانی باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

بله، همین طور است. حتی با تکیه بر اصل «ارتباط شرایط اقتصادی با رونق و رکود» معتقدیم که هرگز رکود قیمتی نفت نظیر آنچه در نیمه دوم سال 2008رخ داد به وقوع نخواهد پیوست. هرچند نگرانی در مورد آینده وضعیت اقتصادی وجود دارد و اقتصاد جهانی نمی‏تواند به سرعت از شرایط رکود خارج شود اما پیش‏بینی ما حکایت از این دارد که دامنه فعلی قیمتها در کوتاه مدت حفظ خواهد شد و در آینده نزدیک نیز شاهد بهبودی فراتر در بازار تقاضا خواهیم بود.

 

 

بازار در دوره‏ای به ثبات نزدیک شد. اما ظهور نگرانی‏هایی در اروپا و امریکا که محصول اختلالات اقتصادی و ناکارآمدی برنامه‏های اقتصادی این دست از کشورهاست،‌به ایجاد شرایط نا اطمینان بخشی انجامید. قیمته نفت طی چند ماهه گذشته حتی به 126 دلار هم رسید ولی بعد از آن سقوط قیمت یورو و عقب‏نشینی واحد پولی اتحادیه اروپا در مقابل دلار منجر به افت 25 دلاری قیمت نفت شد. به هر ترتیب تا زمانی که قیمت‏ها پایین است سرمایه‏گذاری نگران کننده است و آن‏چه سرمایه گذاری را تحکیم می‏بخشد ثبات بازار است. ثبات در شرایط تعادل تمام مولفه‏ها ایجاد می‏شود؛ اما در پاره‏ای مواقع ورود چالشهای سیاسی از سوی کانون‏های غربی و دست انداختن به اوضاع عادی بازار نفت، این حوزه را دچار بی‏ثباتی می‏کند. در هر حال تا زمانی که بازیگران بازار جهانی نفت از وجود «مسئله امنیت» در بازار و چشم انداز پیش روی آن اطمینان نداشته باشند نمی‏توان شاهد ثبات بلند مدت در این بازار استراتژیک بود.

 

 

 

 

هنوز نمی‏شود گفت کدام سطح از قیمت‏ها برای تمام بازیگران صنعت نفت، سطح اطمینان بخش محسوب می‏شود. تنها «قیمت» مورد نظر نیست، و لازم است در بازار جهانی نفت شرای تولید کنندگان، مصرف کنندگان و سرمایه گذاران به خوبی مورد لحاظ قرار گیرد. آن‏چه باعث نگرانی می‏شود، قطع احتمالی تداوم عرضه نفت به تمام بازارهاست. شرایط دو تا سه ساله گذشته، نمای غیرقابل اطمینانی را در میان افکار عمومی و سرمایه‏گذاران ایجاد کرده و این خود خطری است که ثبات بازار را هرازگاه تهدید کرده و درجه نااطمینانی را به خصوص در برهه‏های رکود اقتصادی در برخی کشورها تشدید می‏کند.