علی اکبر عبدالرشیدی / در اغلب لغت نامه ها انتخابات فرایند تبدیل کردن اراده ,خواست و رای مردم یک جامعه به تصمیم توصیف شده است . براساس این تصمیم یک فرد یا یک حزب امور جامعه را به نمایندگی از سوی مردم آن جامعه برای مدت معلومی بر عهده می گیرد . این فرایند امروزه [...]
علی اکبر عبدالرشیدی / در اغلب لغت نامه ها انتخابات فرایند تبدیل کردن اراده ,خواست و رای مردم یک جامعه به تصمیم توصیف شده است . براساس این تصمیم یک فرد یا یک حزب امور جامعه را به نمایندگی از سوی مردم آن جامعه برای مدت معلومی بر عهده می گیرد .
این فرایند امروزه در اغلب کشورهای دارای دموکراسی یا به عبا رت خودمان مردم سالاری برای انتخاب اعضای تصمیم گیر در مجامع قانونگذاری ,سیاسی ,اجرائی ,قضائی ,شوراها ,سازمان های تجاری ,انجمن های داوطلب و حتی شرکت های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.
منتسکیو در فصل دوم کتاب روح القوانین خود می نویسد :”در یک انتخابات رای دهندگان در مقام یک شخصیت مستقل و صاحب کرامت و شان عمل می کنند و در نقش یک کارفرما فردی یا افرادی را انتخاب می کنند که به جامعه خدمت کنند. “
در آغاز این فرایند انتخاب به مسیله نخبگان صورت می گرفت . حرکت جوامع از انتخاب به وسیله نخبگان ” تا ” انتخاب به وسیله همه مردم یک جامعه ” مسیری طولانی را طی کرده است . امروزه اگر چه همه افراد یک جامعه دموکراتیک فرضی حق رای دادن دارند اما در برخی از همین جوامع هنوز برای انتخاب شدن یا انتخاب کردن محدودیت هایی وجود دارد . برای مثال در همه جوامع هنوز افراد صغیر و مجانین از رای دادن محرومند .
در یونان باستان که آغاز گر دموکراسی نوین بوده است زنان ,خارجیان و بردگان حق رای دادن نداشته اند .در قانون اساسی اولیه ایالات متحده امریکا هم رای دادن حق مردان زمین دار سفید پوست اعلام شده بود.
زنان ,سیاهپوستان ,سرخ پوستان و افراد معمولی در امریکا و در بسیاری از کشورهای دیگر جهان در طول مبارزات سخت و خونین توانستند حق رای دادن را به دست آورند.
محدودیت هایی از این دست هنوز در برخی از کشور ها وجود دارد . برای مثال در کویت کسی می تواند در انتخابات شرکت کند که خود یا والدین و اجدادش از سال ۱۹۲۰ به بعد شهروند کویت بوده باشد. بدین ترتیب بخش مهمی از ساکنان امروزی کویت حق رای دادن ندارند.
در اتحاد اروپایی کسانی می توانند در انتخابات شهرداری ها شرکت کنند که هم شهروند اتحاد اروپایی باشند و هم در حوزه آن شهرداری ساکن باشند. این که این شخص چه ملیتی دارد ملاک نیست.
در برخی از کشورها رای دادن از نظر قانونی اجباری است . در چنین صورتی اگر فردی در روز رای گیری رای خود را به صندوق نیندازد جریمه و تنبیه خواهد شد .
روش نامزد شدن در انتخابات هم از جامعه ای تا جامعه دیگر تفاوت دارد . در برخی جوامع افراد مستقیما” نامزدی خود را اعلام می دارند . اما در برخی کشورها فرد فقط از طریق حزب است که می تواند نامزد شود. گاه این نامزدی با امضای طوماری از سوی گروهی از مردم یا سازمان ها صورت می گیرد. عده ای هم قبل از نامزدی از مسیر یک رای گیری اولیه عبور می کنند و اگر توانستند رای کافی به دست آورند آنگاه خود را رسما” نامزد می کنند.
دامنه انتخاب نمایندگان مردم در کشورهای مختلف متفاوت است . مثلا” در ایالات متحده امریکا قضات به جز موارد خاص به جای انتخاب شدن نصب می شوند . گاه این انتخاب با واسطه و بدون در نظر گرفتن رای مستقیم مردم صورت می گیرد. مثلا” در ایالات متحده امریکا رئیس جمهور را ” کالج انتخابات ” بر می گزیند و در انگلستان نخست وزیر ابتدا از سوی حزب اکثریت به رئیس کشور معرفی و سپس به وسیله رئیس کشور منصوب می شود.
انتخابات هیچ فردی را از پاسخگویی معاف نمی کند . فرد انتخاب شده در یک انتخابات در مدت ماموریت خود در برابر رای دهندگان مسئول و پاسخگو است. مدت ماموریت فرد انتخاب شده در هر نظام انتخاباتی متفاوت است. مثلا” رئیس جمهور ایرلند هفت سال,رئیس جمهور فنلاند شش سال و رئیس جمهور ایالات متحده چهار سال مسول خواهند بود .گاه این زمان به صورت موردی تعیین می شود و یا در شرایط خاص جلو و عقب انداخته می شود .
هرچه هست اینکه انتخابات در هر کشور مشخصات و مختصات خاص آن جامعه را دارد که مبتنی بر تاریخ ,فرهنگ و سنت آن جامعه است و ئر نتیجه انتخابات در هر جامعه ای را از انتخابات جامعه دیگر متفاوت می کند . اگر چه اصول , ماهیت و روح انتخابات در همه این جوامع دارای مشترکاتی است اما این تلاش که انتخابات یک جامعه با انتخابات جامعه دیگر مقایسه شود اصولا” نادرست است.
نکته مهم دیگر این که شهروند بالغ , عاقل ,دموکرات و عدالت طلب از فرصتی که برای انتخاب به او داده می شود استفاده می کند . تنها کسانی در انتخابات شرکت نمی کنند که تمایلات خود سرانه و گریز از پذیرش رای عمومی و تن دادن به خواست اکثریت داشته باشند.
فراموش نکنیم که اولین نتیجه رای دادن و شرکت در انتخابات این خواهد بود که فرد تمامیت , کرامت ,شان ,شخصیت و استقلال خود را اعلام و تثبیت می کند . این رسم مدنی را به فرزندانمان هم بیاموزیم.
