عناصر نظام های انتخاباتی داگلاس دبلیو ری در کتاب پیامد های سیاسی قوانین انتخاباتی(۱۰) سه مرحله را برای یک نظام انتخاباتی برشمرده که بعدها اندیشمندان دیگری این نظریه را کامل کردند و بر روی آن اتفاق نظر ایجاد شد که این سه مرحله عبارتند از: ۱٫ ساختار رای گیری ۲٫ ساختار حوزه ی انتخابات ۳٫ [...]

عناصر نظام های انتخاباتی
داگلاس دبلیو ری در کتاب پیامد های سیاسی قوانین انتخاباتی(۱۰) سه مرحله را برای یک نظام انتخاباتی برشمرده که بعدها اندیشمندان دیگری این نظریه را کامل کردند و بر روی آن اتفاق نظر ایجاد شد که این سه مرحله عبارتند از:
۱٫ ساختار رای گیری
۲٫ ساختار حوزه ی انتخابات
۳٫ فرمول انتخاباتی
*ساختار رای گیری نشان میدهد که رای دهندگان چگونه انتخاب خود را بروز میدهند. ساختار رای گیری با توجه به مطلق و ترتیبی بودن رای(۱۱) و یا هدف رای و فهرست کاندیداها و احزاب ممکن است متفاوت باشد. در واقع صحبت از تعداد رای هایی است که رای دهنده اجازه ی آن را دارد. در یک تقسیم بندی(۱۲) تعداد رای هایی را که رای دهنده اجازه ی تکمیل آن را دارد به ۴ دسته تقسیم میشود:
الف) آرای نامزدها: در مناطقی که تنها یک نامزد دارد و شهروندان برای یک نامزد واحد یک رای به صندوق میریزند.
ب) آراء اولویت بندی شده: علاوه بر رای گیری برای یک حزب شامل رای دادن برای به یک نامزد خاص یا نامزدهای یک فهرست حزبی نیز میشود.
ج) آراء دوگانه: در نظام های انتخاباتی مختلط، یعنی رای دهندگان در حوزه هایی که هم یک نماینده وهم چند نماینده از انها انتخاب میشود که رای های جداگانه ای به صندوق می اندازند.
د) آراء حزبی: انتخاب رای دهنده را به دادن رای واحد به یک حزب محدود میکند.
*ساختار حوزه ی انتخاباتی: اندازه ی حوزه ی انتخاباتی با تعداد کرسی هایی که در یک انتخابات در یک حوزه اشغال می شود تعریف شده است. حوزه های انتخاباتی واحد هایی است که در آنها تمام آرا تبدیل به توزیع کرسی ها میشود.(۱۳) حوزه ها معمولا به شکل سرزمینی تعریف میشود و همچنین ممکن است با گروه های جمعیتی تعریف شود. انتخابات ممکن است به شکل عمومی برگزار شود به این صورت که کل کشور یک واحد میشود.
نظام های اکثریتی و اکثریت نسبی بیشتر موارد از حوزه هایی استفاده میکنند که فقط یک نفر ازآنها به عنوان نماینده انتخاب می شود در حالی که نظام های تناسبی حداقل دو کرسی در هر حوزه را ضروری میدانند.
اندازه ی حوزه رابطه ی نزدیکی با تناسب دارد وقتی کرسی های بیشتری به یک حوزه تخصیص داده می شود امکان اختصاص سهمیه ی کرسی ها طبق سهمیه ی آرا به طور مساوی افزایش پیدا میکند. تحقیقات نشان میدهد اندازه ی حوزه ی انتخاباتی بیشترین تاثیر را برتناسب کلی نتایج انتخابات دارد.(۱۴)
*فرمول انتخاباتی چگونگی تبدیل آرا به کرسی هارا تعیین میکند. به طور کلی سه روش وجود دارد (۱۵)و کرسی ها را می توان فرد یا حزبی اختصاص داد که:
۱٫ اکثریت آرا بدست آورده اند
۲٫ اکثریت نسبی آرا را بدست آورند
۳٫ یا یه طور نسبی بیشترین رای در میان رقیبانشان را کسب کنند
به علاوه برخی نظام ها فرمول های نسبی را با اکثریت یا اکثریت نسبی در یک انتخابات ترکیب می کنند که این نظام ها، نظام های انتخاباتی مختلط نامیده می شوند.
*دیگر عناصر تشکیل دهنده ی نظام های انتخاباتی
- آستانه های انتخاباتی: (۱۶)به معنی در صد حد اقل رای مردم که یک حزب برای پیروزی در انتخابات به آن نیاز دارد. آستانه ی انتخابات بر اساس معیارهای خاصی معرفی می شود مثلا پیروزی در کسب تعداد خاصی از کرسی ها در رده ی پایین به منظور اینکه واجد شرایط لازم در حوزه ی رده بالا شود. این آستانه ها معمولا در سطح ملی به کار برده می شود. نظام های اکثریت آستانه ی انتخابات را به کار نمی برند.
بعضی از دلایل ایجاد آستانه های انتخاباتی عبارتند از: جلوگیری از انشعاب احزاب، محدود کردن تعداد احزاب در مجلس و ایجاد شرایط سخت برای پیروزی احزاب افراطی.
آستانه های انتخاباتی و اندازه ی حوزه ها به تعبیری با هم مشابه هستند. این بعد اثر عمده ای بر نظام های حزبی دارد.
اصل دموکراتیک ایجاب میکند که اندازه ی حوزه با تعداد رای دهندگان و یا تعداد مردم در هر حوزه انتخاباتی مطابق باشد. مثلا اگر حوزه ی الف ۲ نماینده دارد حوزه ی ب با دو برابر جمعیت نسبت به حوزه ی الف باید ۴ نماینده داشته باشد. انحراف از این اصل تقسیم بندی نامناسب تعداد نمایندگان نامیده میشود. تقسیم بندی نامناسب ممکن است به نفع یک حزب یا گروه خاصی انجام شود.
تنظیم غیر عادلانه ی حوزه های انتخاباتی(۱۷)، دست کاری عمدی محدوده های حوزه به نفع یا ضرر احزاب خاص تعریف میشود. حتی اینکه مرزهای حوزه در کجا تنظیم شود اهمیت دارد. مثلا یکی از گونه های تنظیم عادلانه این است که حوزه ها را به گونه ای تنظیم کنیم که اقلیت قومی یا نژادی به منظور افزایش نمایندگی حزب اقلیت در مجلس متمرکز شود.
- اصطلاح ظاهر سازی:(۱۸) احزاب مختلف و جداگانه به منظور توزیع کرسی های نمایندگی خود را به هم مرتبط اعلان میکنند در صورتی که هر کدام در انتخابات با فهرست جداگانه حاضر می شوند ولی برای یک حزب واحد رای ریزی می شود. نهایتا آراء فهرست هر حزب به هم اضافه و پس از آن کرسی ها به طور نسبی تقسیم میشود، گویی همه نامزد ها به یک حزب تعلق داشته اند. این اصطلاح تنها در نظامهای نسبی پدیدار میشود.
حتی در نظام هایی نسبی و نظام هایی که به طور منطقی طرفدار حکومت اکثریت هستند بر اساس رای جایگزین احزاب ممکن است طرفداران خود را مجاب کنند که اولویت اول را به حزب خودشان و اولویت های دیگر را به احزاب مرتبط اختصاص دهند. در آمریکا نوع مشابهی از این همکاری در حوزه هایی که چندین حزب تصمیم می گیرند از نامزد یک حزب خاص حمایت کنند اتفاق می افتد. این شیوه (فهرست مرتبط) تا حدودی جهت کم کردن خطر احزاب کوچک به نفع احزاب بزرگ است.(۱۹)
- اندازه ی مجلس: حتی عده ای بر این باورند که اندازه ی مجلس نیز عاملی مربوط به نظام های انتخاباتی است و تعداد نمایندگان یا کمیت مجلس با تاثیر بر تعداد حوزه های انتخاباتی نقش عمده ای در نسبیت مجلس قانونگذاری دارد(۲۰). به طور مثال شانس یک حوزه ای که تنها یک نماینده دارد در یک انتخاباتی که ۱۰۰ کرسی وجود دارد بیشتر است تا انتخاباتی که مثلا ۱۰ حوزه دارد برای ۱۰ کرسی.
- نوع دولت: عده ای دیگر همانند لیجفارت(۱۹۹۵) نیز با تفاوت میان برگزاری انتخابات در نظام های پارلمانی و ریاست جمهوری، آن را یکی از جنبه های نام انتخاباتی قلمداد میکنند. به گفته ی وی ریاست جمهوری از تعدد احزاب جلوگیری میکند و نتیجه به نفع احزاب بزرگ و با ثبات خواهد بود.(۲۱)
در بررسی ها و تحقیقات متنوع عوامل دیگری مثل جرح و تعدیل کرسی ها و بحث کرسی های جبرانی و اضافی به عنوان عوامل موثر در تشکیل نظام های انتخاباتی نام برده شده که در این مسوده مجال بیان همه آنها نیست.
* گزینش نظام های انتخاباتی
به طور کلی هیچ نظریه ی مشخصی در مورد اینکه کشورها چگونه نظام انتخاباتی خود را گزینش کنند وجود ندارد اما روش ها و معیارهای گوناگونی در گزینش یک نظام انتخاباتی دخالت دارد از عوامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گرفته تا وسعت، قلمرو حاکمیت، سطح توسعه و سطح دموکراسی یک کشور. به عنوان مثال یک پژوهشگر در یک تحقیق بیان میکند که برای انتخاب یک نظام انتخاباتی ۴ روش وجود دارد:(۲۲)
الف) از طریق میراث استعمار ب) طراحی آگاهانه ج) تحمیل خارجی د) به صورت تصادفی
در تحقیق دیگری عوامل دیگری مثل: حوادث تاریخی، تاثیرات خارجی، عوامل موقعیتی، و براوردهای مبتنی برمنافع در انتخابات نوع خاصی از نظام انتخاباتی موثر دانسته شده.
در این مورد به ذکر یک مثال از یک تحلیل در دهه ی اخیر بسنده میکنیم(۲۳)، نگارنده در این تحقیق سابقه استعماری انگلستان را یکی از مهمترین عوامل در ایجاد نظام های انتخاباتی گوناگون در بسیاری از کشورها میداند به طوری که بیان میدارد اگر نفوذ انگلستان وجود نداشت تنها ۳۶ کشور به جای نزدیک به ۶۰ کشور نام اکثریت نسبی ر انتخاب می کردند.
با عنایت به آنچه گذشت اکنون به معرفی اجمالی انواع نظام های انتخاباتی می پردازیم.
* تقسیم بندی نظام های انتخاباتی
همانطور که ذکر شد انتخاباتی فرایندی است دارای مراحل گوناکون که هر مرحله درای قوانین خاصی است و در آخرین مرحله از این پروسه بحث از نظام انتخاباتی است، یعنی نتیجه آرا و یا تبدیل آرا به کرسی ها. در یک تقسیم بندی کلی دونظام انتخاباتی متصور است، یکی اکثریتی و دیگری تناسبی که هر کدام هدف و نتیجه خاص خود را دارند. ولی تفاوت میان این دو به دو مفهوم (عدالت) و (کارایی) بر میگردد(۲۴) به نحوی که نظام های اکثریتی با تاکید بر کارایی اعتقاد دارند وجود یک حزب قدرتمند و یکدست باعث ثبات سیاسی بهترو کارایی بهتر میشود، و در مقابل طرفداران نظام تناسبی با تاکید بر مفهوم عدالت ب دنبال ایجاد نظام نمایندگی ای هستند که در آن مجلس ماکت کوچکی از تمام اقشار و احزاب جامعه باشد و هر حزب و گروهی به تناسب طرفدارانش و قدرتش دارای نماینده باشد.
این یک حقیقت است که نظام تناسبی رنگ و بوی بیشتری از عدالت دارد ودر ان هر حزبی به تناسب آرای ای که بدست می آورد دارای کرسی میشودحتی احزاب کوچک و نوپا که در نظام اکثریتی از این شانس برخوردار نیستند. تفاوت دیگر این دو نظام در تعریفی است که از مفهوم (نمایندگی) دارند(۲۵) به طوری که در نظام اکثریتی تاکید بر پاسخگو بودن نمایندگان به عنوان سخنگوی اکثزیت است وطرفداران این نظام عقیده دارند که مجلس باید در اختیار کسانی باشد که بهتر خواسته های مردم را برآورده میکنند. ولی در نظان تناسبی منظور از نمایندگی عصاره ی کوچک جامعه است. در نهایت گفت میشود: ” مکتب تناسبی بر ترکیب مجلس و مکتب اکثریتی بر تصمیم های آن تاکید دارد.” (۲۶)
* معرفی فرمول های انتخاباتی
۱٫ نظام اکثریت
نظامی که در ان برای انتخاب یک نامزد وی باید حد اقل ۵۰% آرا را کسب کند. به طور کلی این نظام دارای دارای دو صورت است:
الف) نظام اکثریت نسبی: قدیمی ترین شیوه انتخابات در اروپا که خواستگاه اصلی آن انگلستان بود. در این صورت نامزدی که نسبت به دیگران آرا بیشتری بدست بیاورد برنده است. مبنای این نظام قاعده ی معروف (هرکس رای بیشتری بیاورد برنده است) میباشد. این نظام تنها یک مرحله دارد که در آن تکلیف انتخابات مشخص می شود و باید ذکر کرد که تنها در حوزه های تک کرسی قابل اعمال است.
یکی از مشکلات این نظام این است که ممکن است در تقسیم جغرافیای حوزه ها عدالت رعایت نشود و یک نامزد می تواند با حداقل رای نماینده همه شود. البته در انگلستان که مبدع اصلی این نظام است در گذشت تقسیم بندی حوزه ها طبقاتی بود(۲۷) و هر طبقه اجتماعی نماینده ی خود را داشت و این مشکل به وجود نمی آمد اما در تقسیمات جغرافیایی امروز با این مشکل مواجه هستیم. مثلا در انگلستان به تعداد کرسی های پارلمان حوزه وجود دارد و گاهی ممکن است کسی در یک حوزه ۲۰% رای بیاورد و رای او نسبت به بقیه بیشتر باشد و برنده شود، اینجا تکلیف آن ۸۰% که به او رای نداده اند نیز بدست این نامزد می افتد. انتخابات شوراها در ایران نیز مثالی برای این فرمول است. نهایتا اینکه در این نوع نظام پراکندگی جغرافیایی طرفداران یک حزب ممکن است به ضرر آن حزب تمام شود و یک امکان دارد یک حزب با آرا کمتری در کل کشور نسبت به حزب دیگری صاحب کرسی های بیشتری شود و این نظام میتواند اقلیت را حاکم بر اکثریت کند. ولی در مقابل سادگی و سهولت و کم هزینه بودن این نظام یک مزیت برای آن است.(۲۸)
ب) نظام اکثریت مطلق: در این نظام شرط پیروزی کسب ( نصف+۱) کل ارا اخذ شده می باشد. این فرمول ایراد وارد بر نظام اکثریت نسبی را برطرف میکند و نماینده از مشروعیت کافی برای احراز این سمت برخوردار میگردد. در اینجا با این مشکل روبرو هستیم که اگر کسی در دور اول اکثریت مطلق ارا را بدست نیاورد تکلیف چیست؟ برای رهیافت از این مشکل چند روش وجود دارد(۲۹):
۱٫ تکرار انتخابات تا رسیدن به اکثریت مطلق
۲٫ انتخابات دو مرحله ای – رقابت بین دو نامزد اول در دور دوم
- محدود کردن نامزدهای دور دوم و اعمال اکثریت نسبی
- رای جایگزین ( نظام رای بدیل )
ساده بودن و حفظ ثبات سیاسی کشور از مزایای این نظام است، این نظام هرچند خیلی عادلانه نیست اما موجب تشکیل نظام های با ثبات و مقتدر میشود. همچنین ایجاد رقابت سیاسی بین احزاب و شناخت بهتر مردم و در نتیجه کاسته شدن حاکمیت مطلق احزاب سیاسی در جامعه، احترام به اکثریت و امید اقلیت برای تبدیل شدن به اکثریت در اینده از محاسن دیگر این نظام است. اما در مقابل نا عادلانه بودن و حذف نا عادلانه ی اقلیتها و در نتیجه تشدید منطقه گرایی و غافل شدن نمایندگان از مسائل مهم و اساسی ملی، از مهمترین معایب این دسته از نظام های انتخاباتی است.
۲٫ نظام تناسبی
در این نظام هر یک از احزاب می توانند به تناسب آرا ای که کسب کرده اند صاحب کرسی های نمایندگی شوند. این نظام به صورت یک مرحله ای است و در آن حوزه های انتخاباتی باید به اندازه ی کافی وسیع و پرجمعیت باشند تا در هر حوزه چندین کرسی به رقابت گذاشته شود. مطرح شدن این فرمول در قرن ۱۹ با مخالفت شدید محافظه کاران، جناح های انقلابی تندرو، و از همه مهمتر زمامداران و طبقه ی حاکم روبرو شد زیرا این نظام را عامل بی ثباتی و فرقه گرایی در کشور می پنداشتند(۳۰) ولی عادلانه بودن آن بیشتر مورد توجه واقع شد. انتخاب تعدادکرسی ها و نمایندگان نیز روش های گوناگون دارد: (۳۱)
الف) روش ضریب انتخاباتی: روش محاسبه آرا در این نظام به این صورت است که برای بدست آوردن آرا هر حوزه ابتدا خارج قسمت انتخاباتی هر حوزه مشخص میشود و احزاب به اندازه ی ضریب این خارج قسمت دارای کرسی خواهند شد. مثلا اگر در یک حوزه ۳ کرسی باشد و ۳۰۰۰ نفر در انتخابات آن حوزه شرکت کنند ، خارج قسمت انتخاباتی در تقسیم ۳۰۰۰ بر ۳ میشود ۱۰۰۰، حال اگر حزبی ۲۰۰۰ رای آورده باشد ۲ کرسی به او میرسد. در این سیستم همواره مشکل (آرا مازاد) وجود دارد. مثلا اگر در مثال بالا حزبی ۲۳۰۰ رای داشت تکلیف آن ۳۰۰ رای اضافی چه میشود؟ برای حل این مشکل روش های متعددی است که در ادامه به ذکر آنها می پردازیم.
۱٫ سیستم ساده که در آن هر حزبی تعداد آرا اضافی اش نسبت به آن تناسب بیشتر بود نماینده اضافه را به ان میدادند.
۲٫ سیستم کامل یا کلی که در آن آرا اضافه را در سرتاسر کشور جمع می کنیم. مثلا حزب اول در کل کشور ۳ میلیون رای اضافه آورده و حزب دوم ۲ میلیون و ۵ کرسی هم اضافه داریم حال مشکل اینجاست این کرسی ها را ب کدام حوزه اختصاص دهیم.
ب) معیار واحد: در این شیوه به جای شمارش آرا و تقسیم بر کرسی ها از همان اول مشخص میکنیم که مثلا برای هر ۱۰۰ نفر یک کرسی وجود دارد. این شیوه ۲ ویژیگی دارد، اول اینکه برای سراسر کشور یکسان است و دوم اینکه از قبل برای هر حوزه مشخص است که به جای هر چند نفر چند نماینده تعلق می گیرد.
ج) ضریب ملی: این سیستم در جاهایی است که کل کشور یک حوزه ی انتخاباتی است. در این روش کل آرا ماخوذه را تقسیم بر کل کرسی ها می کنیم ( هر دو در سطح کل کشور). مشکل این روش آنجاست که استخراج ضریب بعد از پایان کامل انتخابات و شمارش تمام آرا در سراسر کشور بدست می آید که باعث طولانی شدن جریان انتخابات و بروز مشکلات میشود.
د) معیار جغرافیایی: در این سیستم بر اساس معیارهای جغرافیایی مثلا برای هر ایالت ۲ نماینده بدو ن در نظر گرفتن ضریب و جمعیت و… در این سیستم ممکن است مناطق عرفی جغرافیایی در نظر نباشد بلکه مناطق انتخاباتی ویژه ایجاد کنند مثلا چند شهر یک منطقه را تشکیل میدهند مثل انتخابات خبرگان در ایران که در سطح استان ها برگزار میشود.
* نظام تلفیقی
این نظام را که با نام های دیگری همچون (نظام دو رای)، (نظام اضافی) و (نظام آلمانی) می شناسند در واقع ترکیبی است از مزایای موجود در دو نظام اصلی یعنی نظام اکثریتی و تناسبی. (۳۲)
در این نظام تلاش میشود از جهتی تناسب میان ارا و کرسی ها رعایت شود و از طرفی دولت های پایدار و با ثبات به وجود آیند. این نظام از سوی کشورهای بسیاری مورد قبول واقع گردید ولی الگوی اصلی این نظام انتخاباتی کشور آلمان است البته برخی این نظام را مربوط به سال ۱۹۴۹ و بانی آن را فردی به نام بورنیمان میدانند. بارز ترین خصوصیت این نظام این است که در آنرای دهندگان دو بار رای میدهند، یکبار به نامزدهای مورد نظر خود درحوزه کوچک انتخاباتی و در مرحله دوم به فهرستس در حوزه های بزرگتر. برای توضیح بهتر این نظام کشور آلمان را به عنوان نمونه بررسی میکنیم.
نظام تلفیقی به صورت دو رایی از سال ۱۹۵۳ در آلمان به تصویب رسید(۳۳). طبق قانون جدید ۵۰% از کرسی های مجلس فدرال به نامزدهای فهرست ها یا احزاب سیاسی و ۵۰% دیگ به نامزدهای حوزه هاتعلق میگیرد و رای دهندگان در هر انتخابات دو رای به صندوق میریزند. شایان ذکر است که تقسیم کرسی ها در میان فهرست احزاب در مرحله ی اول به شیوه ی تناسبی صورت میگیرد و رای دوم در حوزه های کوچک تک کرسی و انتخاب تنها یک نامزد از طریق نظام اکثریت نسبی است.
نکته قابل توجه اینجاست که احزاب برای بدست اوردن کرسی ها باید ۵% آ را یا سه کرسی حوزه ی انتخابیه را بدست آورند وگرنه فاقد کرسی نمایندگی خواهند بود.
* جمع بندی
با عنایت به مطالب ذکر شده در آنچه گذشت جمع بندی این مقاله را در قالب چند نکته به استحضار خوانندگان محترم میرسانم.
۱٫ تعریفی از نظام های انتخابباتی: همانطور که ذکر شد نظام انتخاباتی مرحله ی آخر فرایند انتخابات است یعنی جایی که صحبت از شمارش آرا و تقسیم کرسی هاست و یا به تعریف ساده تر اینکه چه کسی با چه میزان رای انتخاب میشود. در واقع صحبت از ماهیت انتخاباتاست و اینکه در چه صورتی می توان ادعا کرد برگزیدگان نماینده ی واقعی تمام اقشار و احزاب یک جامعه است.
۲٫ اهمیت نظام های انتخاباتی: بسیاری برای این مقوله اهمیتی در سطح قوانین اساسی قائلند زیرا باور دارند که یک نظام انتخاباتی مناسب بخشی از نهادهای اساسی یک دموکراسی است و نقش بسازایی در تعیین ماهیت یک نظام مردم سالار دارد تا آنجایی که برخی آن را بهترین روش برای تغییر ماهیت یک دموکراسی میدانند.
۳٫ عوامل تشکیل یک نظام انتخاباتی: عوامل بسیاری در تشکیل یک نظام انتخاباتی و نوع آن تاثیر دارد از تاثیرات سیاسی، فرهنگی،اقتصادی گرفته تا وسعت و قلمرو و جمعیت. همچنین عوامل تاریخی مثل نفوذ استعمارو انقلابهای مردمی. سطح توسعه و سطح دموکراسی نیز از عوامل تاثیر گذار بر این نظام ها است.
۴٫ عناصر نظام انتخاباتی: سه عامل ساختار رای گیری، ساختار حوزه ی انتخاباتی و فرمول رای گیری از عناصر مهم تشکیل نظام های انتخاباتی است که در قسمت مربوطه به آنها اشاره شده که هر یک تاثیر مستقیم بر نظام انتخاباتی دارند.
۵٫ گزینش یک انظام انتخاباتی: به طور کلی شیوه ی ثابت و فرمول خاصی برای گزینش یک نظام انتخاباتی مناسب مد نظر نظریه پردازان نیست بلکه با توجه به عوامع موثر بر تشکیل یک نظام انتخاباتی و در شرایط خاصی یک نظام انتخاباتی گزینش می شود و هر نظام می تواند نتایج خاص خود را در یک نظام حقوقی داشته باشد و لزوما نتایج یکسانی در کشورهای مختلف به وجود نمی آید.
۶٫ تقسیم بندی نظام های انتخاباتی: به طور کلی دو نظام انتخاباتی داریم ، یکی نظام اکثریتی و دیگر نظام تناسبی که هر کدام تعریف و زیر مجموعه ی خاص خود را دارن و با توجه به هدف انتخابات هر کدام نتایج خاص خود را دارند ولی در کل نظان تناسبی هرچند معایبی نیز دارد عادلانه تر به نظر میرسد. البته نوع دیگری از این نظام ها نظام های تلفیقی است که در واقع جمع بین محاسن دو نظام اکثریتی و تناسبی است که امروزه بیشتر مورد قبول واقع شده.
درپایان امیدوارم این نوشته با تمام کاستی ها مورد توجه خوانندگان گرامی واقع شود و قطره ای باشد دربیکران علم.
والسلام علی من تبع الهدی
حمیدرضا حاجی اسفندیاری
ارجاعات:
۱٫ گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لاند- ترجمه علیرضا عیاری-مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی-ص۲۱
۲٫ اکثریت چگونه حکومت میکنند-حجت اله ایوبی- انتشارات سروش- ص۴۹
۳٫ گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لاند- ترجمه علیرضا عیاری-مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی-ص۲۲
۴٫ لیجفارت- ۱۹۹۱
۵٫ Pippa Norris
6. Taagepra and Shugart
7. گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لاند- ترجمه علیرضا عیاری-مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی- ص۲۵
۸٫ جزوه درس نظام های انتخاباتی- دکتر اسدیان- دانشگاه آزاد تهران مرکز
۹٫ اکثریت چگونه حکومت میکنند-حجت اله ایوبی- انتشارات سروش- ص۴۶
۱۰٫ گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لاند- ترجمه علیرضا عیاری-مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی- ص۳۱
۱۱٫ همان- ص۱۱
۱۲٫ همان- ص۱۲
۱۳٫ ریو و وار
۱۴٫ گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لاند- ترجمه علیرضا عیاری-مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی- ص۳۴
۱۵٫ همان
۱۶٫ همان- ص۳۵
۱۷٫ همان- ص۳۶
۱۸٫ همان
۱۹٫ همان- ص۳۷
۲۰٫ همان- ص۳۸
۲۱٫ همان
۲۲٫ ریلی و رینولدز ۱۹۹۹
۲۳٫ بلیس و مسیکوت – فرمول های انتخاباتی چشم انداز کلان- نشریه اروپایی مطالعات سیاسی-۱۹۹۷
۲۴٫ اکثریت چگونه حکومت میکنند-حجت اله ایوبی- انتشارات سروش- ص۴۷
۲۵٫ همان
۲۶٫ Maclean 1991
27. اکثریت چگونه حکومت میکنند-حجت اله ایوبی- انتشارات سروش- ص۵۷
۲۸٫ همان- ص ۵۸ و ۵۹
۲۹٫ همان- ص۶۰
۳۰٫ همان- ص۷۵
۳۱٫ جزوه درس نظام های انتخاباتی- دکتر اسدیان- دانشگاه آزاد تهران مرکز
۳۲٫ اکثریت چگونه حکومت میکنند-حجت اله ایوبی- انتشارات سروش- ص۱۱۱
۳۳٫ همان- ص۱۱۳
منابع:
۱٫ عوامل موقعیتی تعیین کننده در گزینش نظام انتخاباتی- کریستر لانل- مرکز پژوهش مجلس
۲٫ اکثریت چگونه حکومت می کنند- حجت اله ایوبی- انتشارات سروش
۳٫ جزوه درسی استاد اسدیان- نظام انتخاباتی- دانشگاه تهران مرکز
۴٫ حقوق اساسی- دکتر قاضی- نشر میزان
۵٫ پرتال جامع علوم انسانی- پایگاه اینترنتی