روح الله پورطالب / انتخابات مجلس نهم روز به روز نزدیک می شود، به طوری که این روزها در هر محفل سیاسی حرف از صلاحیت و کاندیدهای مربوط به هرحوزه و شهر می باشد، نگاهی به انتخاب شخص اصلح از دیدگاه قرآن و سخنان مقام معظم رهبری، ایجاب کرد که یک مطلب در رابطه با اصلحیت و صلاحیت شخص نماینده بنویسم و در اختیار عموم قرار دهم.
انسان به عنوان اشرف مخلوقات و موجودی که قرعه فال را به نام او زدند و بار امانت الهی را بردوش وی نهادند و بنا شد که خلیفه الهی در زمین باشد، در یک ویژگی اساسی نسبت به سایر موجودات برتری دارد و آن ویژگی، مرتبه بالای “اراده” به معنای قدرت انتخاب و امکان گزینش است. به همین دلیل است که انسان مخاطب تکلیف الهی قرار گرفته و استعدادی که خداوند در وجود او نهاده است بسته به نوع انتخابهایش، او را در یک طیف عظیمی از مقام و رتبه قرار داده است که اوج آن، مقام “خلیفة اللهی” و حضیض آن مرتبه پست‌تر از حیوانات است. بنابراین بحث انتخاب و گزینش یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انسان است که در تعیین سرنوشت نهایی او مؤثر می‌باشد. طبیعی است که همة انسانها و حتی سایر موجودات که حد کمی از اختیار و انتخاب را دارا هستند، همواره در پی انتخاب بهترین گزینه می‌باشند.
یکی از مصادیق انتخاب در حوزه زندگی اجتماعی، انتخاب وکلا و نمایندگان مردم، جهت ادارة امور سیاسی و اجتماعی به نمایندگی از مردم است. در نظام جمهوری اسلامی بر اساس تفکیک وظایف و اختیاراتی که بین قوای سه‌گانه شده است. بحث قانونگذاری و نظارت بر قوه مجریه بر عهده قوه مقننه متشکل از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گذارده شده است.
ویژگی های نماینده اصلح از نظر مقام معظم رهبری اهتمام و اعتقاد به شعارهای انقلاب و اهداف اصیل آن و بویژه بحث استقلال و عدم وابستگی است «مبادا کسانی به مجلس بروند که گیرنده آنها منتظر فرستنده قوی آمریکا و غرب باشد و هرچه آنها بگویند، اینها به زبان دیگر در داخل مملکت تکرار کنند.»
مقام معظم رهبری در رابطه با صلاحیت نمایندگان مجلس، معتقدند که افراد باید اصلح باشند: «نماینده مجلس باید، بهترین از لحاظ ایمان، بهترین از لحاظ اخلاص و امانت، بهترین از لحاظ دیندارى و آمادگى براى حضور در میدان هاى انقلاب، دردشناسترین و دردمندترین نسبت به نیازهاى مردم باشند.»
نماینده منتخب مردم در یک حوزه انتخابی، به عنوان نماینده افکار عمومی آن بخش از کشور است و باید در بحث قانونگذاری و نظارت بر دستگاه های اجرایی ایفای نقش نماید.
در همین رابطه مقام معظم رهبری فرمودند: «وعده های غیر عملی ملاک نیست. من با خودِ نمایندههاى محترم در دورههاى مختلف وقتى مواجه شدم، به اینها گفتم: آقایان و خانم هاى نماینده! وظیفه نماینده این نیست که وعده عمرانى و فلان پروژه، فلان کار را در منطقه انتخابى خود به مردم بدهد؛ اینها کار اجرایى است، کار دولت است. وظیفه نماینده این است که بتواند قانون مورد نیاز کشور را پیدا کند، آن قانون را جعل کند. وقتى قانون شد ـ یعنى قاعدهاى گذاشته می شود ـ دستگاه هاى اجرایى و قضایى مجبورند طبق قانون عمل بکنند.»
نکته ای دیگر در باب ویژگی های نماینده مجلس، بحث تعهد و تدین در کنار تخصص است که دیدگاه مقام معظم رهبری بدین گونه است که: «تخصص نیز امرى لازم است و ما امروز متخصص کم نداریم، اما ملت هوشیار ایران باید دقت کند که در میان همین متخصصان، متدین ها را انتخاب کند؛ زیرا دین و تدین مانع وابستگى مىشود و اگر دیندارى نباشد وابستگى آسان مىشود.»
مرورى به آیاتى که درباره انتخاب افراد از سوى خداوند یا پیشوایان معصوم(علیهم السلام) آمده، ما را به این مطلب رهنمون مى سازد که در انتخاب افراد در هر جایى مسلمان باید صلاحیت افراد و تعهد آنان را ملاک قرار دهد.
مثلا در داستان انتخاب طالوت در قرآن آمده است، برخى انگیزه هاى غیر الهى، مانند نَسَب عالى و ثروت فراوان را ملاک انتخاب فرمانده و رهبر مى دانستند
“….قَالُوا أَنَّى یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَلَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَال…” (سوره بقره،آیه ۲۴۷)گفتند: چگونه او بر ما حکومت کند با این که ما از او شایسته تریم و او ثروت زیادى ندارد…..، ولى پیامبرشان در مورد انتخاب طالوت به آنان گفت:
“….إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَـهُ عَلَیْکُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ یُؤْتِى مُلْکَهُ مَن یَشَآءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ” (سوره بقره،آیه ۲۴۷ ) ….
خدا او را بر شما برگزید و او را در علم و (قدرت) جسم وسعت بخشیده است.
از این آیه و روایاتى که تعصب هاى قبیله اى و گروهى و هواى نفس را در انتخاب افراد به شدت مذمت مى کند، فهمیده مى شود، امت اسلامى، در انتخابات دو وظیفه بسیار حساس بر عهده دارد که اگر آن ها را رعایت نکند، وظیفه دینى خود را انجام نداده و در پیشگاه خداى متعال مقصر است.
وظیفه اول: فردى را که مى خواهد انتخاب کند، تنها براى رضاى خدا و مصلحت امت اسلامى انتخاب نماید و در انتخاب او هیچ انگیزه اى، غیر از انتخاب اصلح که تنها راه حاکمیت صالحان است نداشته باشد.
وظیفه دوم: منتخب خود را به طور کامل شناخته و او را در دیانت و صداقت، امتحان کرده باشد و میزان کارایى او را براى کارى که انتخاب مى کند بداند. چنان که در قرآن کریم آمده است: “إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤَدُّوا الاَْمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا ” (سوره نساء،آیه ۵۸) خدا به شما فرمان مى دهد که امانت ها را به صاحبانشان بازگردانید. امروز، اداره جامعه اسلامى، امانتى است که از سوى مردم به مسئولین سپرده مى شود، لذا وظیفه مردم است این امانت را به کسانى که اهلیت و صلاحیت دارند بسپارند.
اگر شناخت درستى از کاندیدا ها نداشته باشیم چکار کنیم؟
انسان باید منتخب خود را به طور کامل شناخته و او را در دیانت و صداقت، امتحان کرده باشد و میزان کارایى او را براى کارى که انتخاب مى کند بداند. چنان که در قرآن کریم آمده است:
” إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤَدُّوا الاَْمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا ” (سوره نساء،آیه ۵۸)
خدا به شما فرمان مى دهد که امانت ها را به صاحبانشان بازگردانید
حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) نیز در ضمن آیین نامه حکومتى که براى مالک اشتر مى نویسد ، به او مى فرماید: ” بخیل را در مشورت کردن دخالت نده که تو را از نیکوکارى باز مى دارد و از تنگدستى مى ترساند. ترسو را در مشورت دخالت نده که در انجام کارها روحیه تو را سست مى کند. حریص را نیز در مشورت دخالت نده که حرص را با ستمکارى در نظرت زینت مى دهد…بدترین وزیران تو کسى است که پیش از تو وزیر بدکاران بوده و در گناهان آنان شرکت داشته، پس مبادا چنین افرادى محرم راز تو باشند…تو باید جانشینانى بهتر از آنان داشته باشى که قدرت فکرى امثال آنان را داشته، اما گناهان و کردار زشت آن ها را نداشته باشند. کسانى که ستمکارى را بر ستمى یارى نکرده و گناهکارى را در گناهى کمک نرسانده باشند
کسانى که در اثر برخى خصلت هاى فردى و شخصى از مدیریت صحیح و هزینه درست بیت المال ناتوان و ناکارآمدند و نیز کسانى که در مقابل تهدید دشمنان عقب نشینى نموده در تصمیمات اساسى سست مى شوند و یا کسانى که بر مقام و منصب و موقعیت حریصند و مقامات را در بین اقوام و یا وابستگان خود تقسیم مى کنند و یا کسانى که در گذشته همراه و همکار ستمکاران بوده و یا امروز ستمکاران و ستم پیشگان بین المللى را تأیید نموده از در آشتى با آنان برخورد مى کنند و یا کسانى که در گذشته با رفتار خود به ارزش هاى اسلامى و انسانى صدمه زده و در گسترش ارزش هاى شیطانى و فرهنگ بیگانه گام برداشته اند و… ” این همه شرایطى است که حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) بر آن ها تأکید مى نماید. و امروز وظیفه ما ، تشخیص این اوصاف و پرهیز از انتخاب چنین افراد است. و اگر شناخت درستى از نامزدها نداریم باید تحقیق نموده و از آگاهان بپرسیم زیرا قرآن کریم فرموده است ” فَسـَلوا اَهلَ الذِّکرِ اِن کُنتُم لا تَعلَمون” (سوره نحل آیه ۴۳ ) اگر نمى دانید از آگاهان بپرسید
با نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری و آیات و روایات دیدیم که انتخاب اصلح کار سختی است، پس همیشه مردم باید با نگاهی روشن و تیز بینانه به سوی کسی رهسپار شوند که اصلح باشد.
