نویسنده: محمد باقرزاده آذر

منبع:

Decision making with the Analytic Network Process

Thomas L. Saaty and Luis G. Vargas – Springer 2006

اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process)
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مبتنی بر چهار اصل زیر بنایی است: اصل ۱) شرط معکوسی (Reciprocal Condition) – اگر ترجیح عنصر (الف) بر عنصر (ب) برابر   باشد، ترجیح عنصر (ب) بر عنصر (الف) برابر   خواهد بود، اصل ۲) همگنی (Homogeneity) – عنصر (الف) با عنصر (ب) باید همگن و قابل مقایسه باشد. به بیان دیگر برتری عنصر (الف) بر عنصر (ب) نمی تواند بی نهایت یا صفر باشد، اصل ۳) وابستگی (Dependency) – هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می تواند ادامه داشته باشد، اصل ۴) انتظارات (Expectations) – هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجدداً انجام گیرد. ساختار رده ای زیر بنای اساسی در استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی است و لازمه داشتن یک ساختار رده ای این است که ارجحیات ممکن از یک سطح موجود (مثلاً  ) بستگی به عناصر سطوح پایین تر (مثلاً  ) نداشته و از آنها مستقل باشد. در غیر این صورت سیستم تصمیم گیری موجود غیر رده ای و با بازخورد تلقی می شود که در این صورت کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی کلاسیک مورد شک واقع خواهد شد.

مثالی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
معیارهای زیر و ساختار سلسله مراتبی شکل (الف)، برای پیش‌بینی نتیجة مسابقات جهانی شطرنج به کار رفته است و در آن از پاسخ ۱۰ استاد بزرگ شطرنج در شوروی سابق و ایالات متحده به وسیلة پرسش‌ نامه‌ هایی که به آنها پست شده است استفاده شده است. نتایج پیش‌بینی که شامل تعداد بازی های انجام شده و مساوی و برد بوسیلة هر بازیکن دقیقاً همان  بود که از کار درآمد. نتایج این گزارش رسماً قبل از انجام مسابقه محضری شده و این گزارش بعداً به سردبیر مجلة علوم رفتاری همراه با مقاله پست شده است. پیش‌بینی این بود که کارپوف با نتیجة ۶ به ۵ از کورچنوی برنده خواهد شد که همین‌طور شد. 

معیارها و بازیکنان در شطرنج

T (1) محاسبه (Q): توانایی بازیکن برای ارزیابی استراتژی‌های مختلف در موقعیت های متداول
B (2) خود (E): تصویری که بازیکن از نظر توانایی های کلی و قابلیت و علاقه به برد نسبت به خود دارد.
T (3) تجربه (EX): ترکیبی از همه فن حریفی رقبایی که قبلاً با آنها روبرو شده و سطح مسابقاتی که در آن شرکت کرده و زمان مصاف با افراد قوی از بازیکنان شطرنج
B (4) زرنگی (G):‌ توانایی یک بازیکن برای تأثیر روی حریف بوسیلة تخریب تمرکز و اعتماد به نفس وی.
T (5) تندرستی (GH): قدرت ذهنی و جسمی برای تحمل فشار و ایجاد صبر
B (6) اعصاب راحت و اراده ی پیروزی (GN): ثبات که حاکی از سلامت افق دید بازیکن است به هنگامی که شرایط دشوار می شود. وی فراموش نمی کند که موقعیت شامل دو نفر است و اگر مقاومت کند بادهای موافق وزیدن می گیرند.
T (7) تجسم (IW):‌ توانایی ترسیم و ایجاد آنی استراتژی‌ها و تاکتیک‌های مناسب
T (8) حس ششم (IN): ‌توانایی حدس زدن مقاصد حریف
T (9) تهاجم بازی (GA): توانایی بهره‌برداری از ضعف ها و اشکالات حریف به نفع خود. گاهاً به عنوان شم کشنده در نظر گرفته می‌شود.
(۱۰) T برنامه ریزی آرایشی بلند مدت (LRP): توانائی یک بازیکن برای پیش بینی نتیجه یک حرکت خاص تنظیم موقعیتهای مطلوب که سودمند تر هستند و تلاش برای تغییرنتیجه بازی.
(۱۱) T حافظه (M): توانائی به خاطر آوردن بازی های گذشته
(۱۲)B  شخصیت (P): رفتارها و قدرت عاطفی، و تأثیرشان روی حریف در بازی و روی بازیکن در حفظ حواسش.
(۱۳)T  آمادگی (PR): مطالعه و تکرار بازی ها و ایده های گذشته.
(۱۴)T  سرعت (Q): توانائی یک بازکن در دیدن عمق یک مساله پیچیده.
(۱۵) T  جوانی نسبی (RY): قدرت، تهاجم و شجاعت امتحان ایده ها و موقعیت های جدید، کیفیتی که معمولا مربوط به سن جوانی است.
(۱۶)T دیگران (T): توانائی کارشناسان دیگر برای کمک به فرد جهت آنالیز استراتژی ها در بین بازی ها
(۱۷)B بنیه (T): توانائی جسمی و نیز روانی یک بازیکن برای تحمل کردن فشار و خستگی
(۱۸)T تکنیک (T): توانائی استفاده و پاسخ به شروع های مختلف، تاکتیکهای حین بازی و هدایت بازی به نفع خود.