تاريخ : دوشنبه 7 فروردین 1391 | 6:55 PM | نویسنده : قاسمعلی
1ـ پیش درآمد
از هر یازده نفر در دنیا یک نفر کارآفرین است و کارآفرینان 65 درصد سرمایه راه‌اندازی کسب‌وکار را خودشان فراهم می‌کنند.
دنیا همواره نیازمند کارآفرینان است، زیرا کارآفرینان خون حیات‌بخش نوآوری و ارزش‌آفرینی هستند و در سراسر جهان به تقویت اقتصاد و اعتلای جامعه کمک می‌کنند.
از هر یازده نفر در دنیا یک نفر کارآفرین است و کارآفرینان 65 درصد سرمایه راه‌اندازی کسب‌وکار را خودشان فراهم می‌کنند.
دنیا همواره نیازمند کارآفرینان است، زیرا کارآفرینان خون حیات‌بخش نوآوری و ارزش‌آفرینی هستند و در سراسر جهان به تقویت اقتصاد و اعتلای جامعه کمک می‌کنند.
آخرین گزارش دیده‌بان جهانی کارآفرینی[1](GEM)در ابتدای سال جاری میلادی منتشر شد. این گزارش که شامل داده‌هایی درباره وضعیت کارآفرینی در سراسر جهان می‌باشد، ششمین گزارشGEMاست. در این گزارش سطح فعالیت کارآفرینانه را در 34 کشور مورد بررسی قرار داده و یافته‌های ارزشمندی را در اختیار مخاطبین خود قرار داده است. نکات برجسته این یافته‌ها در ادامه ارائه می‌شود.
بیش از 73 میلیون نفر از 874 میلیون نفر نیروی کار در سراسر دنیا به فعالیت کارآفرینانه مشغول هستند و این رقم معادل 3/9 درصد جمعیت بزرگسالان است. اما این افراد چه کسانی هستند، آیا وجوه مشترکی با هم دارند؟ سن، جنسیت، تحصیلات و وضعیت اشتغال آنها در ارتباط با سرانهGDPکشورهای مورد بررسیGEMچگونه است؟
2ـ وجوه مشترک کارآفرینان
2ـ1ـ وضعیت سنی
· گروه‌های با درآمد متفاوت، دارای سطح فعالیت کارآفرینانه[2]متفاوتی در بین همه گروه‌های سنی هستند.
· افراد بین سنین 25 تا 34 سال صرف نظر از درآمد کشورشان فعال‌ترین گروه هستند.
· پس از سن 35 سال، فعالیت کارآفرینانه در بین همه افراد کاهش می‌یابد.
· رابطه بین سن و کارآفرینی در طی زمان ثابت و پایدار است.
· سن در تصمیم‌گیری برای کارآفرین شدن اهمیت دارد.
2ـ2ـ توزیع سنی و اهمیت آن
· در کوتاه‌مدت ساختار جمعیت برای سنجش فوری سطح فعالیت کارآفرینانه اهمیت دارد.
· در درازمدت روند جمعیت تأثیر عمده‌ای بر سطح کارآفرینی دارد.
· در کشورهای با درآمد بالا احتمال کارآفرین بودن مردان 33 درصد بیشتر از زنان است.
· در کشورهای با درآمد پایین احتمال کارآفرین بودن مردان 41 درصد بیشتر از زنان است.
2ـ3ـ جنسیت
تقریباً دو برابر تعداد کارآفرینان فعال زن، مردان کارآفرین وجود دارند.
· در کشورهای با درآمد متوسط احتمال کارآفرین بودن مردان 75 درصد بیشتر از زنان است.
· تفاوتهای جنسیتی در بین گروه‌های سنی و در بین اکثر کشورها ثابت است.
در هیچ کشوری تعداد زنان کارآفرین از تعداد مردان بیشتر نیست، اما بین این دو گروه در کشورهای متفاوت اختلاف گسترده‌ای وجود دارد. شکاف جنسیتی در کارآفرینی قهری[3](نیازمند)، کمتر از کارآفرینی فرصت‌گرا[4]است. اما چرا شکاف جنسیتی موضوع مهمی است؟ زیرا بین میزان آزادی و شرایط کار زنان و همچنین سلامتآنها،همبستگی آشکاری وجود دارد. زنان،کمی بیش از نیمی از جمعیت جهان را تشکیل داده‌اند و میزان قابل ملاحظه‌ای از سرمایه انسانی با پتانسیل بالا را فراهم می‌آورند.
3ـ نقش تحصیلات در کارآفرینی
رابطه بین آموزش و فعالیت کارآفرینانه پیچیده بوده و بیشتر به خصوصیات کشورها بستگی دارد.
· در بین همه گروه‌های درآمدی حدود 30 درصد کسانی که کسب‌وکاری راه‌اندازی کرده‌اند، دارای تحصیلات متوسطه هستند.
· در کشورهای با درآمد پایین 23 درصد کارآفرینان دارای تحصیلات متوسطه هستند در حالی که 50 درصد آنها آموزش متوسطه خود را به پایان نرسانده‌اند.
3ـ1ـ دیگر یافته‌های GEMدر زمینه تحصیلات و کارآفرینی
· کارآفرینان با تحصیلات بالاتر، بیشتر فعالیت‌های مخاطره‌آمیز فرصت‌گرا را دنبال می‌کنند.
· کارآفرینان با تحصیلات پایین‌تر، به کارآفرینی قهری می‌پردازند.
· افرادی که دارای آموزش متوسطه هستند به مشاغل دستمزد بگیر تمایل دارند.
3ـ2ـ اهمیت آموزش در فعالیت کارآفرینانه
· لازم است که کشورهای با درآمد بالا بر اهمیت مسائلی همچون R&D، تجاری‌سازی فناوری و آموزش‌های علمی تأکید نمایند.
· ضرورت دارد که کشورهای با درآمد پایین به منظور کاهش میزان کارآفرینی‌های قهری بر آموزش و تربیت نیروی انسانی تمرکز کنند.
· کشورهای با درآمد متوسط به منظور ایجاد و توسعه محیطی مساعد برای کارآفرینی قویاً به آموزش کارآفرینانه ملزم هستند.
4ـ کارآفرینی و اشتغال
4ـ1ـ وضعیت اشتغال کارآفرینان
در همه گروه‌های درآمدی کشورهای مختلف اکثریت افرادی که به طور جدی در اندیشه راه‌اندازی کسب‌وکار هستند، هم‌اکنون دارای کار می‌باشند. نرخ اشتغال این افراد به ترتیب زیر است:
· در کشورهای با درآمد متوسط 91 درصد دارای شغل هستند.
· در کشورهای با درآمد بالا 81 درصد دارای شغل می‌باشند.
· در کشورهای با درآمد پایین 77 درصد دارای شغل هستند.
4ـ2ـ درصد افرادی که بدون داشتن سابقه استخدامی کسب‌وکاری را راه‌اندازی می‌کنند، عبارت است از:
· 6 درصد در کشورهای با درآمد متوسط
· 17 درصد در کشورهای با درآمد پایین
· 5 درصد در کشورهای با درآمد بالا
4ـ3ـ تأثیر وضعیت شغلی در فعالیت‌های کارآفرینانه
· بین وضعیت کار و فعالیت کارآفرینانه رابطه روشنی وجود ندارد.
· بیکاری و کارآفرینی قهری دارای همبستگی مثبت هستند.
· استخدام بودن در جایی دیگر، امنیت و آسایش خاطر فراهم می‌آورد و به افراد امکان می‌دهد تا فرصت‌های دیگری را تعقیب نمایند.
4ـ4ـ پراکندگی سنی، جنسیتی و شغلی کارآفرینان
· افراد در سنین 25 تا 34 سال بیشترین فعالیت را در کارآفرینی دارند.
· زنان با احتمال کمتری نسبت به مردان به راه‌اندازی کسب‌وکار می‌پردازند.
· اکثر افرادی که کسب‌وکاری را راه‌اندازی می‌کنند در جای دیگری نیز کار می‌کنند.
به علاوه:
· در کشورهای با درآمد پایین، افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند.
· در کشورهای با درآمد بالا، افراد با سطح تحصیلات بالاتر کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند.
· در کشورهای با درآمد پایین بیکاری و کارآفرینی قهری دارای بالاترین میزان است.
5ـ مجاری تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی کارآفرینانه
5ـ1ـ منابع تهیه پول برای راه‌اندازی کسب‌وکار عبارتند از:
· شخص کارآفرین
· سرمایه‌گذاران غیر رسمی
· سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر
5ـ2ـ سرمایه‌گذاران غیر رسمی در کارآفرینی چه میزان سهم دارند؟
· نزدیکان خانوادگی 4/49 درصد
· دیگر وابستگان 4/9 درصد
· همکاران 9/7 درصد
· دوستان و همسایگان 4/26 درصد
· غریبه‌ها 9/6 درصد
5ـ3ـ سرمایه‌گذاری شخصی توسط کارآفرینان چگونه انجام می‌شود؟
· 8/65 درصد از سرمایه مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی جدید کارآفرینان توسط خود آنان فراهم می‌شود.
· متوسط سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی جدید 637/53 دلار امریکا است که 317/35 دلار آن را خود کارآفرینان تأمین می‌کنند.
· سرمایه‌گذاران غیر رسمی بیرونی 356,18 دلار دیگر را تأمین می‌کنند.
آگاهی از این اطلاعات مطمئناً هر صاحب‌نظری را به اندیشه و تفکر وامی‌دارد و لزوم برنامه‌ریزی و سیاست‌گزاری جامع برای کارآفرینی در کشور را به ذهن متبادر می‌سازد. اما شناخت وضعیت موجود کشور (ایستارها و نگرش‌ها، ویژگی‌ها و توانمندی‌ها، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل، منابع و زیرساخت‌ها و ...) در مقایسه با گذشته آن کشور یا دیگر کشورها یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای انجام هر گونه اقدامی محسوب می‌شود.
بسیاری از کشورها با همکاری سازمان‌های بین‌المللی تلاش می‌کنند تا داده‌ها و ارزیابی‌های یکسانی را در این زمینه ارائه نمایند و با این اقدام فرصت‌های بی‌نظیری را برای کشور خود فراهم می‌آورند؛ زیرا این داده‌ها علاوه بر اینکه مورد استفاده مفسرین، نشریات، سیاست‌سازان و دانشگاهیان قرار می‌گیرد، مورد استفاده مدیران بنگاه‌های تجاری بین‌المللی، مؤسسات سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سازمان جهانی تجارت نیز قرار می‌گیرد.
مقاله حاضر که قسمت اول آن به معرفی کنسرسیوم دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM)پرداخته است، تلاش می‌کند ضمن بررسی اهداف، عملکرد و نتایج فعالیت‌های انجام شده در این حوزه، راهگشایی برای تصمیم‌گیری در خصوص انجام اقداماتی گسترده در زمینه توسعه کارآفرینی در کشور باشد.
6ـ نگاهی به دیدبان جهانی کارآفرینی (GEM)
6ـ1ـ تاریخچه
دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM)ائتلافی غیرانتفاعی از گروه‌های علمی ـ پژوهشی می‌باشد که هدف آن ارزیابی و ارائه داده‌های پژوهشی معتبری در سطح بین‌المللی در خصوص فعالیت کارآفرینانه است.
فعالیت GEMدر سال 1997 توسط دانش‌پژوهان انگلیس، امریکا، فنلاند و ایرلند در کالج بابسون و مدرسه بازرگانیلندن و با حمایت کامل از سوی مرکز راهبری کارآفرینی کافمن (بنیاد کافمن) آغاز گردید.
در اولین گزارش سالانه GEMدر سال 1999، تنها 10 کشور (کانادا، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، ژاپن، اسرائیل، ایتالیا، بریتانیا و امریکا) در این ابتکار همکاری داشتند، اما تعداد کشورهای مشارکت‌کننده در سال 2000 به 21 کشور (علاوه بر ده کشور پیشین، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، برزیل، هند، ایرلند، کره جنوبی، نروژ، سنگاپور، اسپانیا و سوئد) افزایش یافت و تعداد این کشورها در سال 2001 به 29 کشور (علاوه بر کشورهای پیشین، مجارستان، مکزیک، هلند، زلاندنو، پرتغال، افریقای جنوبی، روسیه و لهستان) رسید. مشارکت کشورها در سال 2002 نیز همچنان افزایش یافت و به 37 کشور (علاوه بر کشورهای پیشین به جز پرتغال که حضور نداشت، تایلند، شیلی، ایسلند، سوئیس، اسلونی، چین، تایوان، کرواسی و هنگ‌کنگ) رسید. تعداد این کشورها در بررسی سال 2003 به 41 کشور رسید (علاوه بر 37 کشور قبلی یونان، اوگاندا، ونزوئلا و پرتغال) و در سال 2004 کشورهای اکوادور، اردن و پرو نیز به جمع این کشورها پیوستند.
6ـ2ـ روند فعالیت
GEMهر سال ضمن ارائه یک گزارش واحد از میزان فعالیتهایکارآفرینی و مقایسه داده‌های کشورها با یکدیگر، درباره هر یک از کشورهای مورد بررسی نیز گزارش جداگانه‌ای منتشر می‌کند. داده‌های GEMبراساس موارد زیر جمع‌آوری و تدوین می‌شوند:
· پیمایشی از جمعیت بزرگسال: این پیمایش به صورت تلفنی و توسط سازمان‌های آمارگیری و سرشماری و با حداقل 2000 پاسخگو انجام می‌گیرد.
· پیمایشی از کارشناسان و خبرگان: این پیمایش شامل مصاحبه‌هایی مفصل با حداقل 18 نفر از خبرگان کشور در زمینه‌های سرمایه‌گذاری، سیاست، برنامه‌های دولت، تعلیم و تربیت، انتقال فناوری، زیرساخت‌های حمایتی و فضای فرهنگی ـ اجتماعی است و با انجام پرسشنامه‌ای پیمایشی از حداقل 32 نفر از خبرگانی که در هفت زمینه پیش‌گفته صاحب‌نظر هستند، تکمیل می‌گردد.
داده‌های کمی و کیفی جمع‌آوری شده و ارزیابی‌های مورد ارائه توسطGEMمنبع ارزشمندی از اطلاعات (غنی‌ترین منبع و شاهد نسبی) مربوط به رفتار کارآفرینانه کشورها است و از این رو مورد توجه و بررسی سیاست‌سازان، سازمان‌های تجاری و دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد. این داده‌ها قلمروهای زیر را پوشش می‌دهند:
· فعالیت کارآفرینانه کل[5](TEA)برحسب سن، جنسیت، سطح درآمد، وضعیت اشتغال، بخش‌ها، گروه کشورها، منطقه و موقعیت جغرافیایی وTEAاز نگاه کارآفرینی فرصت‌گرا و قهری
· ایستارها و نگرش‌هایکارآفرینانهبر حسب طبقه‌بندی پیش‌گفته شامل متغیر‌های فرهنگی زیر می‌باشند:
ترس از عدم موفقیت، مهارت‌ها، شناخت کارآفرینان و تشخیص فرصت‌های خوب که می‌تواند شاخصی بسیار عالی از تفاوتهای فرهنگی بین ملل باشد.
· تحلیل رفتار کارآفرینانه بر حسب نوع کسب‌وکار و میزان نو بودن بنگاه اقتصادی.
برای مثال:بررسی ویژگی کسب‌وکارهای تثبیت شده در مقایسه با کسب‌وکارهای نوپا در کشورهای مختلف.
· ارزیابی وضعیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا شامل فعالیت فرشتگان کسب‌وکار[6]، سرمایه‌گذاری بانک‌ها و سرمایه‌گذاران رسمی مخاطره‌پذیر
· تحلیل ویژگی‌های خاص شرکت‌های مبتنی بر فناوری
· بررسی و تحلیل شرکت‌های فامیلی
· بررسی فعالیت کارآفرینانه بنگاه[7]
· تحلیل فعالیت کارآفرینانه اجتماعی[8]
اخبار GEMاز طریق کنفرانس‌های دوسالانه که به نوبت در لندن و بوستون برگزار می‌شود، منتشر می‌گردد. این کنفرانس به عنوان بزرگ‌ترین رویداد کارآفرینی دنیا محسوب می‌شود، در این رویداد بزرگ که طیفی از نشریات بین‌المللی، سیاست‌سازان، مدیران تجاری، مفسرین و دانشگاهیان در آن حضور پیدا می‌کنند، هر کشور خلاصه کوتاهی از یافته‌های ملی خود را ارائه می‌کند. گزارش جامعGEMاز دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است که در واقع بیانیه‌ای معتبر و قابل توجه در خصوص فعالیت کارآفرینانه جهانی به حساب می‌آید و از این رو سیاست‌سازان سراسر دنیا به منظور تصمیم‌سازی در مورد چگونگی ارتقاء کارآفرینی کشور خود به آن توجه خاص نشان می‌دهند.
همچنینGEMدر موضوعات مختلفی نظیر دسترسی به سرمایه، کارآفرینی اجتماعی، توسعه منطقه‌ای، فناوری و زنان گزارش‌های جداگانه‌ای را تدوین می‌کند و ضمن آن سیاست‌سازان ارشد، دولت‌ها و سازمان‌های فراملی همچون جامعه اروپا، داووس، سازمان جهانی تجارت و سازمان ملل متحد را مخاطب قرار می‌دهد.
وب سایتwww.gemconsortium.orgبه عنوان سایت مرجع اطلاعاتGEMو پرتال جهانی پیشرو برای رویدادهای کارآفرینی، فضایی را برای دسترسی به آخرین اطلاعات و گزارش‌هایGEMو ایجاد تعامل با دیگر مخاطبینGEMفراهم می‌آورد.
6ـ4ـ اهداف GEM
از همان ابتدا برنامه پژوهشیGEMبر چهار هدف اصلی متمرکز شده است و این اهداف در پرسش‌های زیر تبلور یافته‌اند:
· آیا بین فعالیت کارآفرینانه ملل مختلف تفاوتی وجود دارد؟
· نتایج و پیامدهای ملی فعالیت کارآفرینانه (گستره، اشتغال‌زایی، رشد اقتصادی) کدامند؟
· چرا برخی کشورها نسبت به دیگر کشورها کارآفرینانه‌تر هستند؟
· برای تسهیل و ارتقاء فعالیت کارآفرینانه چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
6ـ5ـ مدل مفهومی
برنامه پژوهشیGEMبر یک مدل مفهومی استوار است (نمودار الف). در این مدل فرض بر آن است که سازوکارهای مؤثر ریشه در رشد اقتصاد ملی دارند.
· این مدل بر توضیح چرایی رشد سریع و مؤثر اقتصاد ملی برخی کشورها نسبت به دیگر کشورها متمرکز است.
· در این مدل فرض بر آن است که تمام فرایندهای اقتصادی در یک فضای سیاسی، اجتماعی و تاریخی نسبتاً با ثبات شکل می‌گیرد.
سومین و شاید ویژگی منحصر به فرد برنامهGEMآن است که:
· فرض می‌شود دو سازوکار متمایز ولی مکمل یکدیگر به عنوان منابع اصلی رشد اقتصاد ملی محسوب می‌شوند (نقش شرکت‌های بزرگ تثبیت شده و نقش کارآفرینی در ایجاد و رشد شرکت‌های جدید).
همانطور که در قسمت بالای شکل مشاهده می‌شود، اولین سازوکار اصلی نقش شرکت‌های بزرگ تثبیت شده را نشان می‌دهد که عهده‌دار تجارت بین‌المللی هستند. فرض بر این است که اگر شرایط کلی به گونه‌ای متناسب توسعه یابد، توان رقابت بین‌المللی شرکت‌های بزرگ افزایش پیدا می‌کند. با بلوغ و گسترش این شرکت‌ها، برای کالاها و خدمات در اقتصاد ملی تقاضای قابل ملاحظه‌ای به وجود می‌آید. این افزایش تقاضا به نوبه خود برای شرکت‌های خرد، کوچک و متوسط فرصت‌هایی را در بازار فراهم می‌کند. به خصوص امکان تحقق چنین سناریویی زمانی بیشتر است که مبادلات بین‌المللی به کالاهای ثابتی محدود شود که در تقاضا و یا فناوری تولید آنها تغییر اندکی وجود دارد.
در قسمت پایین نمودار مشاهده می‌شود که دومین سازوکار اصلی به عنوان محرکی برای رشد اقتصادی، به نقش کارآفرینی در ایجاد و رشد شرکت‌های جدید تأکید می‌کند. در این فرایند مجموعه دیگری از عوامل ساختاریـ مؤلفه‌های ساختار کارآفرینانه، تعاملات بین محیط اجتماعی، فرهنگی و ظهور و گسترش شرکت‌های جدید ـ نقش دارند. علاوه بر این، به طور مشخص به دو ویژگی اساسی فرایند کارآفرینانه نیز اشاره می‌شود که عبارتند از:
الف) ظهور یا وجود فرصت‌های بازار و ب) ظرفیت (انگیزه و مهارت) افرادی که به منظور تعقیب آن فرصت‌ها شرکت‌های جدیدی را راه‌اندازی می‌کنند.
به خصوص در بازارهای پویایی که موفقیت آنها حاصل سطوح بالاتری از خلاقیت، نوآوری و سرعت بازار است، فرایند کارآفرینانه چشمگیر است.
بیشترین ارزش مدلGEMبه تمرکز آن بر ماهیت تکمیلی هر دو سازوکار اصلی فوق مربوط می‌شود که به لحاظ تجربی با رشد اقتصاد ملی مرتبط است. در واقع شرکت‌های بزرگ تثبیت شده از طریق انتقال فناوری، اثرات جانبی و افزایش تقاضا برای کالا و خدمات، اغلب فرصت‌هایی را برای فعالیت‌های شغلی جدید فراهم می‌کنند. از سوی دیگر، شرکت‌های کارآفرینانه می‌توانند از طریق کاهش هزینه‌ها و تشدید توسعه فناوری، به مزیت‌های رقابتی شرکت‌های تثبیت شده ـ به عنوان مشتریان اصلی خود ـ در عرصه‌های رقابت جهانی کمک کنند.
لازم به یادآوری است کهGEMقصد دارد تا با تعدیل مدل فوق چشم‌اندازهای آتی حاصل از پژوهش و شناخت تأثیر این سازوکارها را بر رشد اقتصادی منعکس نماید.
7ـ تعریف مفاهیم از نگاه GEM
· کارآفرینی
GEMکارآفرینی را چنین تعریف می‌کند: هر تلاشی برای ایجاد کسب‌وکاری جدید یا راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی جدید، همچون خوداشتغالی، سازمان و تشکیلات تجاری جدید، یا توسعه کسب‌وکار موجود توسط یک فرد، تیمی از افراد و یا یک بنگاه تثبیت شده و این تلاش به دو صورت تقسیم‌بندی می‌شود: قهری و فرصت‌گرا.
کارآفرینی قهری معرف آن دسته از فعالیت‌های نوپا توسط افراد کارآفرین است که در این زمینه هیچ‌گونه انتخاب بهتری پیش روی ندارد و به عنوان آخرین راه حل به راه‌اندازی کسب‌وکاری مبادرت می‌کند.
کارآفرینی فرصت‌گرا به معنای شناسایی یک فرصت جدید کسب‌وکار است و این فرصت یکی از چند انتخاب پیش روی افراد کارآفرین برای راه‌اندازی کسب‌وکار تلقی می‌شود.
· شاخص TEA
هر یک از تیم‌های ملیGEMاطلاعاتی را از طریق پرسشنامه‌های یکسانی از جمعیت بالغ جمع‌آوری می‌کنند. این اطلاعات اصلی محاسبه فعالیت کارآفرینانه کل(TEA)است. شاخص TEAاز دو قسمت و بر مبنای نمونه جمعیت بین 18 تا 64 سال تشکیل شده است:
الف) فعالیت‌های اقتصادی نوشکفته[9]: شامل جمعیت افرادی که فعالانه درگیر ایجاد یک کسب‌وکار جدید هستند. افراد می‌توانند مالک تمام و یا قسمتی از این کسب‌وکار باشند و تا مدت سه ماه هیچ‌گونه حقوق و دستمزدی پرداخت نکرده باشند. این بنگاه در مرحله تکوین و یا راه‌اندازی قرار دارد.
ب) بنگاه‌های اقتصادی جدید: شامل جمعیت اشخاصی که فعالانه درگیر مدیریت یک کسب‌وکار جدید هستند. این افراد می‌توانند مالک تمام و یا قسمتی از این کسب‌وکار باشند و فقط برای مدت 42 ماه حقوق و دستمزد (شامل مالکان) پرداخت کرده‌اند.
شاخصTEAمعرف مجموع افراد فعال در هر دو فعالیت اقتصادی نوشکفته و جدید بر مبنای کل جمعیت است. اگر این افراد در هر دو نوع فعالیت مشارکت داشته باشند تنها یک بار محاسبه می‌شوند. این شاخص برای نشان دادن اختلافنسبی بین کشورها و مناطق و یا بین افراد با پیشینه و شرایط متفاوت به کار می‌رود.
· شاخص FEA
شاخص فعالیت کارآفرینانه بنگاه به عنوان شاخص مرکبی از ترکیب دو مقدار مرتبط زیر محسوب می‌شود:
الف) نوآوران بازار[10]: شامل سهمی از کسب‌وکارهایی که کالا و خدمات جدید بازار را تأمین می‌کنند.
ب) سهم اشتغال‌زایی توسط نوآوران: شامل سهمی از اشتغال‌زایی توسط چنین شرکت‌هایی است که محصولات و خدمات جدید ارائه می‌کنند.
در مقایسه با شاخصTEAکه فعالیت کسب‌وکارهای جدید را به طور عام می‌سنجد، شاخصFEAبه عنوان یک شاخص مکمل، دامنه گستره بنگاه‌هایی که در حال نوآوری محصولات و خدمات جدید هستند را پوشش می‌دهد. بنابراینFEAفقط شامل کسب‌وکارهایی است که تلاش می‌کنند تا نوآورانه باشند.
· کارآفرینی اجتماعی
تعریف کارآفرینی اجتماعی همانند تعریف عامGEMبرای کارآفرینی عبارت است از: هر تلاشی برای ایجاد کسب‌وکار جدید یا مؤسسه اقتصادی یا فعالیت مخاطره‌پذیر همچون خوداشتغالی، سازمان و تشکیلات تجاری جدید یا توسعه یک کسب‌وکار موجود توسط یک فرد، تیمی از افراد و یا یک بنگاه استقرار یافته با اهداف جمعی و اجتماعی به عنوان یک هدف بنیادین.
· شاخص SEA
اولین تلاش برای سنجش فعالیت کارآفرینانه اجتماعی(SEA)به روشی نظام‌مند، توسطGEMدر بریتانیا و در سال 2003 انجام گرفت. این حوزه علی‌رغم مناقشات متعددی که هنوز در تعاریف و داده‌ها دارد، از نظر سیاست‌سازان و بنگاه‌های اقتصادی برای بررسی با اهمیت است. در سنجشSEAرویکرد وسیعGEMبرای تعیین کارآفرینی و تطبیق آن برای طرح سؤالات مشابه درباره مؤسسات اجتماعی کسب‌وکار مورد استفاده قرار می‌گیرد تا شاخص فعالیت کارآفرینانه اجتماعی مشخص شود. SEAنیز همچونTEAحاصل مجموع پاسخ‌های مثبت به یکی از دو سؤال زیر است.
1ـ آیا در حال حاضر شما به تنهایی و یا با همکاری دیگران برای راه‌اندازی نوعی فعالیت یا اقدام در زمینه خدمات اجتماعی، داوطلبانه یا جمعی تلاش می‌کنید؟
این تلاش می‌تواند شامل ارائه آموزش، مشاوره و حمایت رایگان و یا یارانه‌ای به افراد یا سازمان‌ها باشد و یا نوعی فعالیت انتفاعی است که منافع حاصل از آن صرف اهداف اجتماعی می‌شود.
2ـ آیا در حال حاضر شما به تنهایی یا با همکاری دیگران، مدیریت چنین فعالیت یا اقدامی را در زمینه خدمات اجتماعی، داوطلبانه یا جمعی به عهده دارید؟
برگرفته از: کارآفرینی
بیش از 73 میلیون نفر از 874 میلیون نفر نیروی کار در سراسر دنیا به فعالیت کارآفرینانه مشغول هستند و این رقم معادل 3/9 درصد جمعیت بزرگسالان است. اما این افراد چه کسانی هستند، آیا وجوه مشترکی با هم دارند؟ سن، جنسیت، تحصیلات و وضعیت اشتغال آنها در ارتباط با سرانهGDPکشورهای مورد بررسیGEMچگونه است؟
2ـ وجوه مشترک کارآفرینان
2ـ1ـ وضعیت سنی
· گروه‌های با درآمد متفاوت، دارای سطح فعالیت کارآفرینانه[2]متفاوتی در بین همه گروه‌های سنی هستند.
· افراد بین سنین 25 تا 34 سال صرف نظر از درآمد کشورشان فعال‌ترین گروه هستند.
· پس از سن 35 سال، فعالیت کارآفرینانه در بین همه افراد کاهش می‌یابد.
· رابطه بین سن و کارآفرینی در طی زمان ثابت و پایدار است.
· سن در تصمیم‌گیری برای کارآفرین شدن اهمیت دارد.
2ـ2ـ توزیع سنی و اهمیت آن
· در کوتاه‌مدت ساختار جمعیت برای سنجش فوری سطح فعالیت کارآفرینانه اهمیت دارد.
· در درازمدت روند جمعیت تأثیر عمده‌ای بر سطح کارآفرینی دارد.
· در کشورهای با درآمد بالا احتمال کارآفرین بودن مردان 33 درصد بیشتر از زنان است.
· در کشورهای با درآمد پایین احتمال کارآفرین بودن مردان 41 درصد بیشتر از زنان است.
2ـ3ـ جنسیت
تقریباً دو برابر تعداد کارآفرینان فعال زن، مردان کارآفرین وجود دارند.
· در کشورهای با درآمد متوسط احتمال کارآفرین بودن مردان 75 درصد بیشتر از زنان است.
· تفاوتهای جنسیتی در بین گروه‌های سنی و در بین اکثر کشورها ثابت است.
در هیچ کشوری تعداد زنان کارآفرین از تعداد مردان بیشتر نیست، اما بین این دو گروه در کشورهای متفاوت اختلاف گسترده‌ای وجود دارد. شکاف جنسیتی در کارآفرینی قهری[3](نیازمند)، کمتر از کارآفرینی فرصت‌گرا[4]است. اما چرا شکاف جنسیتی موضوع مهمی است؟ زیرا بین میزان آزادی و شرایط کار زنان و همچنین سلامتآنها،همبستگی آشکاری وجود دارد. زنان،کمی بیش از نیمی از جمعیت جهان را تشکیل داده‌اند و میزان قابل ملاحظه‌ای از سرمایه انسانی با پتانسیل بالا را فراهم می‌آورند.
3ـ نقش تحصیلات در کارآفرینی
رابطه بین آموزش و فعالیت کارآفرینانه پیچیده بوده و بیشتر به خصوصیات کشورها بستگی دارد.
· در بین همه گروه‌های درآمدی حدود 30 درصد کسانی که کسب‌وکاری راه‌اندازی کرده‌اند، دارای تحصیلات متوسطه هستند.
· در کشورهای با درآمد پایین 23 درصد کارآفرینان دارای تحصیلات متوسطه هستند در حالی که 50 درصد آنها آموزش متوسطه خود را به پایان نرسانده‌اند.
3ـ1ـ دیگر یافته‌های GEMدر زمینه تحصیلات و کارآفرینی
· کارآفرینان با تحصیلات بالاتر، بیشتر فعالیت‌های مخاطره‌آمیز فرصت‌گرا را دنبال می‌کنند.
· کارآفرینان با تحصیلات پایین‌تر، به کارآفرینی قهری می‌پردازند.
· افرادی که دارای آموزش متوسطه هستند به مشاغل دستمزد بگیر تمایل دارند.
3ـ2ـ اهمیت آموزش در فعالیت کارآفرینانه
· لازم است که کشورهای با درآمد بالا بر اهمیت مسائلی همچون R&D، تجاری‌سازی فناوری و آموزش‌های علمی تأکید نمایند.
· ضرورت دارد که کشورهای با درآمد پایین به منظور کاهش میزان کارآفرینی‌های قهری بر آموزش و تربیت نیروی انسانی تمرکز کنند.
· کشورهای با درآمد متوسط به منظور ایجاد و توسعه محیطی مساعد برای کارآفرینی قویاً به آموزش کارآفرینانه ملزم هستند.
4ـ کارآفرینی و اشتغال
4ـ1ـ وضعیت اشتغال کارآفرینان
در همه گروه‌های درآمدی کشورهای مختلف اکثریت افرادی که به طور جدی در اندیشه راه‌اندازی کسب‌وکار هستند، هم‌اکنون دارای کار می‌باشند. نرخ اشتغال این افراد به ترتیب زیر است:
· در کشورهای با درآمد متوسط 91 درصد دارای شغل هستند.
· در کشورهای با درآمد بالا 81 درصد دارای شغل می‌باشند.
· در کشورهای با درآمد پایین 77 درصد دارای شغل هستند.
4ـ2ـ درصد افرادی که بدون داشتن سابقه استخدامی کسب‌وکاری را راه‌اندازی می‌کنند، عبارت است از:
· 6 درصد در کشورهای با درآمد متوسط
· 17 درصد در کشورهای با درآمد پایین
· 5 درصد در کشورهای با درآمد بالا
4ـ3ـ تأثیر وضعیت شغلی در فعالیت‌های کارآفرینانه
· بین وضعیت کار و فعالیت کارآفرینانه رابطه روشنی وجود ندارد.
· بیکاری و کارآفرینی قهری دارای همبستگی مثبت هستند.
· استخدام بودن در جایی دیگر، امنیت و آسایش خاطر فراهم می‌آورد و به افراد امکان می‌دهد تا فرصت‌های دیگری را تعقیب نمایند.
4ـ4ـ پراکندگی سنی، جنسیتی و شغلی کارآفرینان
· افراد در سنین 25 تا 34 سال بیشترین فعالیت را در کارآفرینی دارند.
· زنان با احتمال کمتری نسبت به مردان به راه‌اندازی کسب‌وکار می‌پردازند.
· اکثر افرادی که کسب‌وکاری را راه‌اندازی می‌کنند در جای دیگری نیز کار می‌کنند.
به علاوه:
· در کشورهای با درآمد پایین، افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند.
· در کشورهای با درآمد بالا، افراد با سطح تحصیلات بالاتر کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند.
· در کشورهای با درآمد پایین بیکاری و کارآفرینی قهری دارای بالاترین میزان است.
5ـ مجاری تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی کارآفرینانه
5ـ1ـ منابع تهیه پول برای راه‌اندازی کسب‌وکار عبارتند از:
· شخص کارآفرین
· سرمایه‌گذاران غیر رسمی
· سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر
5ـ2ـ سرمایه‌گذاران غیر رسمی در کارآفرینی چه میزان سهم دارند؟
· نزدیکان خانوادگی 4/49 درصد
· دیگر وابستگان 4/9 درصد
· همکاران 9/7 درصد
· دوستان و همسایگان 4/26 درصد
· غریبه‌ها 9/6 درصد
5ـ3ـ سرمایه‌گذاری شخصی توسط کارآفرینان چگونه انجام می‌شود؟
· 8/65 درصد از سرمایه مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی جدید کارآفرینان توسط خود آنان فراهم می‌شود.
· متوسط سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی جدید 637/53 دلار امریکا است که 317/35 دلار آن را خود کارآفرینان تأمین می‌کنند.
· سرمایه‌گذاران غیر رسمی بیرونی 356,18 دلار دیگر را تأمین می‌کنند.
آگاهی از این اطلاعات مطمئناً هر صاحب‌نظری را به اندیشه و تفکر وامی‌دارد و لزوم برنامه‌ریزی و سیاست‌گزاری جامع برای کارآفرینی در کشور را به ذهن متبادر می‌سازد. اما شناخت وضعیت موجود کشور (ایستارها و نگرش‌ها، ویژگی‌ها و توانمندی‌ها، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل، منابع و زیرساخت‌ها و ...) در مقایسه با گذشته آن کشور یا دیگر کشورها یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای انجام هر گونه اقدامی محسوب می‌شود.
بسیاری از کشورها با همکاری سازمان‌های بین‌المللی تلاش می‌کنند تا داده‌ها و ارزیابی‌های یکسانی را در این زمینه ارائه نمایند و با این اقدام فرصت‌های بی‌نظیری را برای کشور خود فراهم می‌آورند؛ زیرا این داده‌ها علاوه بر اینکه مورد استفاده مفسرین، نشریات، سیاست‌سازان و دانشگاهیان قرار می‌گیرد، مورد استفاده مدیران بنگاه‌های تجاری بین‌المللی، مؤسسات سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سازمان جهانی تجارت نیز قرار می‌گیرد.
مقاله حاضر که قسمت اول آن به معرفی کنسرسیوم دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM)پرداخته است، تلاش می‌کند ضمن بررسی اهداف، عملکرد و نتایج فعالیت‌های انجام شده در این حوزه، راهگشایی برای تصمیم‌گیری در خصوص انجام اقداماتی گسترده در زمینه توسعه کارآفرینی در کشور باشد.
6ـ نگاهی به دیدبان جهانی کارآفرینی (GEM)
6ـ1ـ تاریخچه
دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM)ائتلافی غیرانتفاعی از گروه‌های علمی ـ پژوهشی می‌باشد که هدف آن ارزیابی و ارائه داده‌های پژوهشی معتبری در سطح بین‌المللی در خصوص فعالیت کارآفرینانه است.
فعالیت GEMدر سال 1997 توسط دانش‌پژوهان انگلیس، امریکا، فنلاند و ایرلند در کالج بابسون و مدرسه بازرگانیلندن و با حمایت کامل از سوی مرکز راهبری کارآفرینی کافمن (بنیاد کافمن) آغاز گردید.
در اولین گزارش سالانه GEMدر سال 1999، تنها 10 کشور (کانادا، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، ژاپن، اسرائیل، ایتالیا، بریتانیا و امریکا) در این ابتکار همکاری داشتند، اما تعداد کشورهای مشارکت‌کننده در سال 2000 به 21 کشور (علاوه بر ده کشور پیشین، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، برزیل، هند، ایرلند، کره جنوبی، نروژ، سنگاپور، اسپانیا و سوئد) افزایش یافت و تعداد این کشورها در سال 2001 به 29 کشور (علاوه بر کشورهای پیشین، مجارستان، مکزیک، هلند، زلاندنو، پرتغال، افریقای جنوبی، روسیه و لهستان) رسید. مشارکت کشورها در سال 2002 نیز همچنان افزایش یافت و به 37 کشور (علاوه بر کشورهای پیشین به جز پرتغال که حضور نداشت، تایلند، شیلی، ایسلند، سوئیس، اسلونی، چین، تایوان، کرواسی و هنگ‌کنگ) رسید. تعداد این کشورها در بررسی سال 2003 به 41 کشور رسید (علاوه بر 37 کشور قبلی یونان، اوگاندا، ونزوئلا و پرتغال) و در سال 2004 کشورهای اکوادور، اردن و پرو نیز به جمع این کشورها پیوستند.
6ـ2ـ روند فعالیت
GEMهر سال ضمن ارائه یک گزارش واحد از میزان فعالیتهایکارآفرینی و مقایسه داده‌های کشورها با یکدیگر، درباره هر یک از کشورهای مورد بررسی نیز گزارش جداگانه‌ای منتشر می‌کند. داده‌های GEMبراساس موارد زیر جمع‌آوری و تدوین می‌شوند:
· پیمایشی از جمعیت بزرگسال: این پیمایش به صورت تلفنی و توسط سازمان‌های آمارگیری و سرشماری و با حداقل 2000 پاسخگو انجام می‌گیرد.
· پیمایشی از کارشناسان و خبرگان: این پیمایش شامل مصاحبه‌هایی مفصل با حداقل 18 نفر از خبرگان کشور در زمینه‌های سرمایه‌گذاری، سیاست، برنامه‌های دولت، تعلیم و تربیت، انتقال فناوری، زیرساخت‌های حمایتی و فضای فرهنگی ـ اجتماعی است و با انجام پرسشنامه‌ای پیمایشی از حداقل 32 نفر از خبرگانی که در هفت زمینه پیش‌گفته صاحب‌نظر هستند، تکمیل می‌گردد.
داده‌های کمی و کیفی جمع‌آوری شده و ارزیابی‌های مورد ارائه توسطGEMمنبع ارزشمندی از اطلاعات (غنی‌ترین منبع و شاهد نسبی) مربوط به رفتار کارآفرینانه کشورها است و از این رو مورد توجه و بررسی سیاست‌سازان، سازمان‌های تجاری و دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد. این داده‌ها قلمروهای زیر را پوشش می‌دهند:
· فعالیت کارآفرینانه کل[5](TEA)برحسب سن، جنسیت، سطح درآمد، وضعیت اشتغال، بخش‌ها، گروه کشورها، منطقه و موقعیت جغرافیایی وTEAاز نگاه کارآفرینی فرصت‌گرا و قهری
· ایستارها و نگرش‌هایکارآفرینانهبر حسب طبقه‌بندی پیش‌گفته شامل متغیر‌های فرهنگی زیر می‌باشند:
ترس از عدم موفقیت، مهارت‌ها، شناخت کارآفرینان و تشخیص فرصت‌های خوب که می‌تواند شاخصی بسیار عالی از تفاوتهای فرهنگی بین ملل باشد.
· تحلیل رفتار کارآفرینانه بر حسب نوع کسب‌وکار و میزان نو بودن بنگاه اقتصادی.
برای مثال:بررسی ویژگی کسب‌وکارهای تثبیت شده در مقایسه با کسب‌وکارهای نوپا در کشورهای مختلف.
· ارزیابی وضعیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا شامل فعالیت فرشتگان کسب‌وکار[6]، سرمایه‌گذاری بانک‌ها و سرمایه‌گذاران رسمی مخاطره‌پذیر
· تحلیل ویژگی‌های خاص شرکت‌های مبتنی بر فناوری
· بررسی و تحلیل شرکت‌های فامیلی
· بررسی فعالیت کارآفرینانه بنگاه[7]
· تحلیل فعالیت کارآفرینانه اجتماعی[8]
اخبار GEMاز طریق کنفرانس‌های دوسالانه که به نوبت در لندن و بوستون برگزار می‌شود، منتشر می‌گردد. این کنفرانس به عنوان بزرگ‌ترین رویداد کارآفرینی دنیا محسوب می‌شود، در این رویداد بزرگ که طیفی از نشریات بین‌المللی، سیاست‌سازان، مدیران تجاری، مفسرین و دانشگاهیان در آن حضور پیدا می‌کنند، هر کشور خلاصه کوتاهی از یافته‌های ملی خود را ارائه می‌کند. گزارش جامعGEMاز دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است که در واقع بیانیه‌ای معتبر و قابل توجه در خصوص فعالیت کارآفرینانه جهانی به حساب می‌آید و از این رو سیاست‌سازان سراسر دنیا به منظور تصمیم‌سازی در مورد چگونگی ارتقاء کارآفرینی کشور خود به آن توجه خاص نشان می‌دهند.
همچنینGEMدر موضوعات مختلفی نظیر دسترسی به سرمایه، کارآفرینی اجتماعی، توسعه منطقه‌ای، فناوری و زنان گزارش‌های جداگانه‌ای را تدوین می‌کند و ضمن آن سیاست‌سازان ارشد، دولت‌ها و سازمان‌های فراملی همچون جامعه اروپا، داووس، سازمان جهانی تجارت و سازمان ملل متحد را مخاطب قرار می‌دهد.
وب سایتwww.gemconsortium.orgبه عنوان سایت مرجع اطلاعاتGEMو پرتال جهانی پیشرو برای رویدادهای کارآفرینی، فضایی را برای دسترسی به آخرین اطلاعات و گزارش‌هایGEMو ایجاد تعامل با دیگر مخاطبینGEMفراهم می‌آورد.
6ـ4ـ اهداف GEM
از همان ابتدا برنامه پژوهشیGEMبر چهار هدف اصلی متمرکز شده است و این اهداف در پرسش‌های زیر تبلور یافته‌اند:
· آیا بین فعالیت کارآفرینانه ملل مختلف تفاوتی وجود دارد؟
· نتایج و پیامدهای ملی فعالیت کارآفرینانه (گستره، اشتغال‌زایی، رشد اقتصادی) کدامند؟
· چرا برخی کشورها نسبت به دیگر کشورها کارآفرینانه‌تر هستند؟
· برای تسهیل و ارتقاء فعالیت کارآفرینانه چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
6ـ5ـ مدل مفهومی
برنامه پژوهشیGEMبر یک مدل مفهومی استوار است (نمودار الف). در این مدل فرض بر آن است که سازوکارهای مؤثر ریشه در رشد اقتصاد ملی دارند.
· این مدل بر توضیح چرایی رشد سریع و مؤثر اقتصاد ملی برخی کشورها نسبت به دیگر کشورها متمرکز است.
· در این مدل فرض بر آن است که تمام فرایندهای اقتصادی در یک فضای سیاسی، اجتماعی و تاریخی نسبتاً با ثبات شکل می‌گیرد.
سومین و شاید ویژگی منحصر به فرد برنامهGEMآن است که:
· فرض می‌شود دو سازوکار متمایز ولی مکمل یکدیگر به عنوان منابع اصلی رشد اقتصاد ملی محسوب می‌شوند (نقش شرکت‌های بزرگ تثبیت شده و نقش کارآفرینی در ایجاد و رشد شرکت‌های جدید).
همانطور که در قسمت بالای شکل مشاهده می‌شود، اولین سازوکار اصلی نقش شرکت‌های بزرگ تثبیت شده را نشان می‌دهد که عهده‌دار تجارت بین‌المللی هستند. فرض بر این است که اگر شرایط کلی به گونه‌ای متناسب توسعه یابد، توان رقابت بین‌المللی شرکت‌های بزرگ افزایش پیدا می‌کند. با بلوغ و گسترش این شرکت‌ها، برای کالاها و خدمات در اقتصاد ملی تقاضای قابل ملاحظه‌ای به وجود می‌آید. این افزایش تقاضا به نوبه خود برای شرکت‌های خرد، کوچک و متوسط فرصت‌هایی را در بازار فراهم می‌کند. به خصوص امکان تحقق چنین سناریویی زمانی بیشتر است که مبادلات بین‌المللی به کالاهای ثابتی محدود شود که در تقاضا و یا فناوری تولید آنها تغییر اندکی وجود دارد.
در قسمت پایین نمودار مشاهده می‌شود که دومین سازوکار اصلی به عنوان محرکی برای رشد اقتصادی، به نقش کارآفرینی در ایجاد و رشد شرکت‌های جدید تأکید می‌کند. در این فرایند مجموعه دیگری از عوامل ساختاریـ مؤلفه‌های ساختار کارآفرینانه، تعاملات بین محیط اجتماعی، فرهنگی و ظهور و گسترش شرکت‌های جدید ـ نقش دارند. علاوه بر این، به طور مشخص به دو ویژگی اساسی فرایند کارآفرینانه نیز اشاره می‌شود که عبارتند از:
الف) ظهور یا وجود فرصت‌های بازار و ب) ظرفیت (انگیزه و مهارت) افرادی که به منظور تعقیب آن فرصت‌ها شرکت‌های جدیدی را راه‌اندازی می‌کنند.
به خصوص در بازارهای پویایی که موفقیت آنها حاصل سطوح بالاتری از خلاقیت، نوآوری و سرعت بازار است، فرایند کارآفرینانه چشمگیر است.
بیشترین ارزش مدلGEMبه تمرکز آن بر ماهیت تکمیلی هر دو سازوکار اصلی فوق مربوط می‌شود که به لحاظ تجربی با رشد اقتصاد ملی مرتبط است. در واقع شرکت‌های بزرگ تثبیت شده از طریق انتقال فناوری، اثرات جانبی و افزایش تقاضا برای کالا و خدمات، اغلب فرصت‌هایی را برای فعالیت‌های شغلی جدید فراهم می‌کنند. از سوی دیگر، شرکت‌های کارآفرینانه می‌توانند از طریق کاهش هزینه‌ها و تشدید توسعه فناوری، به مزیت‌های رقابتی شرکت‌های تثبیت شده ـ به عنوان مشتریان اصلی خود ـ در عرصه‌های رقابت جهانی کمک کنند.
لازم به یادآوری است کهGEMقصد دارد تا با تعدیل مدل فوق چشم‌اندازهای آتی حاصل از پژوهش و شناخت تأثیر این سازوکارها را بر رشد اقتصادی منعکس نماید.
7ـ تعریف مفاهیم از نگاه GEM
· کارآفرینی
GEMکارآفرینی را چنین تعریف می‌کند: هر تلاشی برای ایجاد کسب‌وکاری جدید یا راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی جدید، همچون خوداشتغالی، سازمان و تشکیلات تجاری جدید، یا توسعه کسب‌وکار موجود توسط یک فرد، تیمی از افراد و یا یک بنگاه تثبیت شده و این تلاش به دو صورت تقسیم‌بندی می‌شود: قهری و فرصت‌گرا.
کارآفرینی قهری معرف آن دسته از فعالیت‌های نوپا توسط افراد کارآفرین است که در این زمینه هیچ‌گونه انتخاب بهتری پیش روی ندارد و به عنوان آخرین راه حل به راه‌اندازی کسب‌وکاری مبادرت می‌کند.
کارآفرینی فرصت‌گرا به معنای شناسایی یک فرصت جدید کسب‌وکار است و این فرصت یکی از چند انتخاب پیش روی افراد کارآفرین برای راه‌اندازی کسب‌وکار تلقی می‌شود.
· شاخص TEA
هر یک از تیم‌های ملیGEMاطلاعاتی را از طریق پرسشنامه‌های یکسانی از جمعیت بالغ جمع‌آوری می‌کنند. این اطلاعات اصلی محاسبه فعالیت کارآفرینانه کل(TEA)است. شاخص TEAاز دو قسمت و بر مبنای نمونه جمعیت بین 18 تا 64 سال تشکیل شده است:
الف) فعالیت‌های اقتصادی نوشکفته[9]: شامل جمعیت افرادی که فعالانه درگیر ایجاد یک کسب‌وکار جدید هستند. افراد می‌توانند مالک تمام و یا قسمتی از این کسب‌وکار باشند و تا مدت سه ماه هیچ‌گونه حقوق و دستمزدی پرداخت نکرده باشند. این بنگاه در مرحله تکوین و یا راه‌اندازی قرار دارد.
ب) بنگاه‌های اقتصادی جدید: شامل جمعیت اشخاصی که فعالانه درگیر مدیریت یک کسب‌وکار جدید هستند. این افراد می‌توانند مالک تمام و یا قسمتی از این کسب‌وکار باشند و فقط برای مدت 42 ماه حقوق و دستمزد (شامل مالکان) پرداخت کرده‌اند.
شاخصTEAمعرف مجموع افراد فعال در هر دو فعالیت اقتصادی نوشکفته و جدید بر مبنای کل جمعیت است. اگر این افراد در هر دو نوع فعالیت مشارکت داشته باشند تنها یک بار محاسبه می‌شوند. این شاخص برای نشان دادن اختلافنسبی بین کشورها و مناطق و یا بین افراد با پیشینه و شرایط متفاوت به کار می‌رود.
· شاخص FEA
شاخص فعالیت کارآفرینانه بنگاه به عنوان شاخص مرکبی از ترکیب دو مقدار مرتبط زیر محسوب می‌شود:
الف) نوآوران بازار[10]: شامل سهمی از کسب‌وکارهایی که کالا و خدمات جدید بازار را تأمین می‌کنند.
ب) سهم اشتغال‌زایی توسط نوآوران: شامل سهمی از اشتغال‌زایی توسط چنین شرکت‌هایی است که محصولات و خدمات جدید ارائه می‌کنند.
در مقایسه با شاخصTEAکه فعالیت کسب‌وکارهای جدید را به طور عام می‌سنجد، شاخصFEAبه عنوان یک شاخص مکمل، دامنه گستره بنگاه‌هایی که در حال نوآوری محصولات و خدمات جدید هستند را پوشش می‌دهد. بنابراینFEAفقط شامل کسب‌وکارهایی است که تلاش می‌کنند تا نوآورانه باشند.
· کارآفرینی اجتماعی
تعریف کارآفرینی اجتماعی همانند تعریف عامGEMبرای کارآفرینی عبارت است از: هر تلاشی برای ایجاد کسب‌وکار جدید یا مؤسسه اقتصادی یا فعالیت مخاطره‌پذیر همچون خوداشتغالی، سازمان و تشکیلات تجاری جدید یا توسعه یک کسب‌وکار موجود توسط یک فرد، تیمی از افراد و یا یک بنگاه استقرار یافته با اهداف جمعی و اجتماعی به عنوان یک هدف بنیادین.
· شاخص SEA
اولین تلاش برای سنجش فعالیت کارآفرینانه اجتماعی(SEA)به روشی نظام‌مند، توسطGEMدر بریتانیا و در سال 2003 انجام گرفت. این حوزه علی‌رغم مناقشات متعددی که هنوز در تعاریف و داده‌ها دارد، از نظر سیاست‌سازان و بنگاه‌های اقتصادی برای بررسی با اهمیت است. در سنجشSEAرویکرد وسیعGEMبرای تعیین کارآفرینی و تطبیق آن برای طرح سؤالات مشابه درباره مؤسسات اجتماعی کسب‌وکار مورد استفاده قرار می‌گیرد تا شاخص فعالیت کارآفرینانه اجتماعی مشخص شود. SEAنیز همچونTEAحاصل مجموع پاسخ‌های مثبت به یکی از دو سؤال زیر است.
1ـ آیا در حال حاضر شما به تنهایی و یا با همکاری دیگران برای راه‌اندازی نوعی فعالیت یا اقدام در زمینه خدمات اجتماعی، داوطلبانه یا جمعی تلاش می‌کنید؟
این تلاش می‌تواند شامل ارائه آموزش، مشاوره و حمایت رایگان و یا یارانه‌ای به افراد یا سازمان‌ها باشد و یا نوعی فعالیت انتفاعی است که منافع حاصل از آن صرف اهداف اجتماعی می‌شود.
2ـ آیا در حال حاضر شما به تنهایی یا با همکاری دیگران، مدیریت چنین فعالیت یا اقدامی را در زمینه خدمات اجتماعی، داوطلبانه یا جمعی به عهده دارید؟
برگرفته از: کارآفرینی
