حال که روند تغییرات چنین سریع است، تصویر شرایط کاری در پنج یا ده سال آینده چگونه خواهد بود؟ در پاسخ به این سوال باید اثر پنج عامل را که ارتباط تنگاتنگی با این مسئله دارند بررسی کرد. این عوامل عبارتند از: جمعیت‌شناسی، فناوری، جهانی‌سازی، آموزش و بهره‌وری.
این پنج عامل تغییرات شگرفی در شرایط کار ایجاد میکنند و منشا کنترل و انعطاف‌پذیری بیشتر در حوزه مشاغل هستند. به عبارتی این عوامل از یک سو آزادی عمل بیشتری برای نیروی انسانی فراهم می‌آورند و از سوی دیگر او را ملزم میکنند خودش مدیر خود باشد. چرا که در غیر این صورت از روند سریع تغییرات عقب می‌ماند.
اطلاعات جمعیت‌شناسی، آمار و ارقام نیروهای این زمینه را آشکار می‌سازد.
طبق این اطلاعات در بریتانیا 18 میلیون نفر به زودی بازنشسته می‌شوند و این بدان معناست که عده کثیری از نیروی کار مجرب و کارآزموده در حال ترک مشاغل هستند.از سوی دیگر نسل بعدی به اندازه کافی متبحر و کارآزموده نیستند. مدیران شرکت‌های بزرگ معتقدند تعداد نیروی کار به طور فزاینده‌ای رو به کاهش است و کسب و کارها برای آنکه بتوانند با تجارت‌های دیگر رقابت کنند باید به هر نحو پویا باشند و نسبت به تغییرات واکنش نشان دهند.
آمارهای دیگر که نقش مهم فناوری را آشکار می‌سازند نشان میدهند دو میلیون و 500 هزار نفر از مردم انگلستان در مشاغل شناور کار میکنند. به عبارت دیگر ساعات شروع و اتمام کار صاحبان این مشاغل برعهده خودشان و در هر روز متفاوت است. همچنین دو میلیون و 400 هزار نفر کسب و کار خود را از طریق تلفن یا کامپیوتر هدایت میکنند، گفته می‌شود تا سال 2020، 16 درصد از مردم بریتانیا نیمی از کار خود را از خانه‌های خود انجام میدهند. نمونه دیگری که تاثیر شگرف فناوری را آشکار می‌سازد آمار مربوط به شرکت BT است.
10 هزار نفر از 100 هزار کارمند این شرکت به طور تمام وقت در خانه‌هایشان از طریق کامپیوتر مشغول به کار هستند و 64 هزار نفر از کارکنان آن کارشان تلفیقی از کار در خانه و شرکت است. در مشاغل شناور شاید به این دلیل که نیروی کار هزینه کمتری بر دوش کارفرما می‌گذارد وقتی فرد در نهایت تصمیم می‌گیرد بازنشسته شود، با پیشنهاد کارفرما برای ادامه همکاری روبه‌رو می‌شود.
«بیل مک کارتی» مدیر عامل شرکت «پنا» در انگلستان در این خصوص می‌گوید: از آنجا که بسیاری از افراد می‌خواهند زندگی فعالی داشته باشند پیشنهاد کار پس از بازنشستگی را می‌پذیرند. علاوه بر این عده‌ای دیگر به دلیل نیاز مالی به کار خود ادامه میدهند. نتایج بررسی بانک «بارکلیز» نشان میدهد در پنج سال گذشته تعداد مشاغل ایجاد شده به دست افراد بالای 50 سال دو برابر شده است که تعداد این مشاغل 89 هزار و 600 عدد محاسبه می‌شود.
فناوری زمینه‌های تغییر و تحول و انعطاف‌پذیری براساس شرایط را فراهم می‌آورد. به کمک فناوری مردم سراسر دنیا می‌توانند تمام ساعات روز را کار کنند.
عامل دیگری که شرایط کاری را تحت‌الشعاع قرار میدهد مسئله جهانی‌سازی است. «تادتامپسون» مدیر کل شرکت «سرمایه‌های جهانی سیتی گروپ» می‌گوید: «برای آنکه بتوان در صحنه تجارت به رقابت پرداخت باید کارآمدترین نیروهای کار را از «سراسر جهان» گرد آورد. برای نمونه اگر بهترین طراحان صنعتی در ایتالیا هستند باید بخش طراحی را در ایتالیا مستقر کرد. یا اگر تولیدات کارخانه‌ای در چین قوی‌تر است،باید کارخانه را در چین احداث نمود».
جهانی شدن نیروی کار برای برخی این نگرانی را پدید می‌آورد که بیشتر شرکت‌های اروپایی نیروی کار خود را از کشورهایی چون هند که نیروی کار ارزانتری دارد تامین خواهند کرد. البته نباید از نظر دور داشت که ارزانتر بودن به هیچ وجه به معنای بهتر بودن نیست.
«سوزان اندرسون» مدیر بخش منابع انسانی در اتحادیه صنایع اروپا می‌گوید: «شرکت‌های ما نمی‌توانند براساس قیمت با یکدیگر به رقابت بپردازند اما بیش از پیش به تولید کالاهایی با ارزش افزوده روی آورده‌اند که تولید این کالاها نیازمند برخورداری از مهارت بیشتر است». این گفته نقش مهم آموزش را در حوزه‌های مختلف کاری برجسته می‌سازد. در واقع دستمزد مشاغلی که نیاز به آموزش و کسب مهارت ویژه ندارند و به طور مکانیزه قابل انجام هستند به طور روزافزونی کاهش می‌یابد و در عوض بهره‌‌مندی ازقدرت تفکر و کسب آموزشهای تخصصی ارزش ویژه‌ای می‌یابد.
سوزان اندرسون معتقد است تا سال 2010 تعداد مشاغلی که نیازمند کسب مهارتهای فنی، تخصصی و مدیریتی هستند به دو میلیون شغل خواهد رسید.
او در این رابطه می‌گوید: «پیش‌بینی می‌شود در بریتانیا نیاز به افراد غیرمتخصص 29 درصد کاهش یابد».
بنابراین هر چند دو پدیده جهانی‌سازی و فناوری موجب شده‌اند کشورها از لحاظ اقتصادی بیشتر با هم به رقابت بپردازند و راه برای شرکت‌های فعال بیش از پیش باز شود، این مسئله بدان معناست که کارکنان باید به طور مستمر بر مهارتهای خود بیافزایند و خود را با تحولات دنیا وفق دهند. تاد تامپسون، مدیر شرکت سیتی گروپ می‌گوید: «آموزش و مهارت‌آموزی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد و تنها راه پیشی گرفتن در این مسابقه است.
«تام فراید من» مفسر روزنامه «نیویورک تایمز» در کتاب پرفروش خود با عنوان «جهان یکدست است» درباره جهانی‌سازی فرهنگ‌ها و مشاغل چنین می‌نویسد: «پیشرفت فناوری، جهان یکدستی پدید آورده است که همه مردم آن برای یک شغل واحد با هم رقابت میکنند. بنابراین کسی که می‌خواهد خود را از دیگران متمایز سازد باید وجه تمایز و تخصص منحصر به فردی داشته باشد تا با سربلندی بگوید: این کار از هر کسی در هر جای جهان برنمی‌آید. بلکه فقط از اینجا و به دست من قابل انجام است.
او در بخش دیگری از کتاب خود چنین می‌نویسد: «افراد باید در هر شغل اینگونه تصور کنند که در حال رقابت با کل جهان هستند و باید خود را برای چنین رقابتی آماده سازند. من وقتی بچه بودم مادرم به من می‌گفت: «تام» غذایت را تمام کن . بسیاری از مردم چین و هند محتاج غذا هستند. اکنون من به دخترانم می‌گویم: «دختران من، تکالیفتان را تمام کنید، بسیاری از مردم چین و هند محتاج مشاغلی هستند که در اختیار شماست و البته در این جهان یکدست و بی‌مرز موقعیت یافتن آن را دارند».
«فرایدمن» همچنین معتقد است در محیط کاری دانش محور، تنها کسانی پیروز می‌شوند که زرنگ، با مهارت و آموزش دیده هستند. همچنین تقاضای اقتصاد برای صنایعی بیشتر است که نیازمند تحصیلات عالیه در زمینه‌هایی مانند: تکنولوژی زیستی، فناوری اطلاعات، انرژی، سیستم‌های دفاعی و امنیتی هستند. البته زمینه‌های فنی مانند تربیت کارگر ساختمان، برقکار، لوله‌کش و مکانیک یا زمینه تخصصی بهداشت همچنان مورد نیاز خواهند بود.
کارآموزی و کسب مهارت تاثیر مستقیمی بر بهره‌وری دارد. بنابراین برای بالا بردن بهره‌وری باید آموزش را جدی گرفت. برای نمونه در بریتانیا تعمیرکاران خودرو دوره‌هایی را می‌گذرانند که بیشتر شبیه به دوره‌های مهندسی است و کسانی که در این کار مهارت بالایی کسب میکنند در آمدشان بسیار بالا است. در واقع به دلیل تغییرات سریع فناوری کسی که می‌خواهد بهره‌وری کارش بالا باشد باید بر مهارتها و دانسته‌های خود بیافزاید و این چیزی است که بیشتر شرکتها بابت آن هزینه میکنند. کارکنان ماهرو متخصص آنقدر با ارزش هستند که کارفرمایان برای اثبات وفاداری خود به آنها برای این افراد دوره‌های آموزشی تخصصی برگزار میکنند. شرکت «تسکو» بزرگترین شرکت خصوصی بریتانیا با 25 هزار کارمند هزینه‌های مربوط به آموزش کارمندانش را می‌پردازد. این شرکت برای آنکه نیروهایش از آموزشهای تخصصی بهره‌مند شوند مزایایی چون مرخصی شغلی، پرداخت شهریه دوره و فرصت مطالعه در اختیار آنها قرار میدهد. زیرا بهره‌وری کسب و کار بیش از پیش در گرو عملکرد آن است. بیل مک کارتی می‌گوید: «نیروهای کار به دقت مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرند و این کار به گونه‌ای انجام می‌شود که پنج سال پیش قابل تصور نبود». وی همچنین می‌افزاید: «شرکتها رتبه‌بندی می‌شوند و دستمزد و ارتقای آنها ارتباط تنگاتنگی با گزارش عملکرد آنها دارد. اما بیشتر کارمندان خشنود هستند که کار خوب و حرفه‌ای بی‌پاسخ نمی‌ماند».
به طور خلاصه می‌توان گفت هر چند شرایط کار در آینده متفاوت از امروز خواهد بود، دلایل بسیاری برای خوش‌بینی نسبت به آن وجود دارد. شرایط کاری دانش محور فرصتهای شروع بهتری در اختیار همگان قرار میدهد. مک کارتی ضمن اظهار خوش‌بینی در این خصوص می‌افزاید: «گرایشهای ایجاد شده در زمینه جذب نیروی کار همه تبعیضهای جنسیتی و سنی را از بین می‌برد. به عبارتی فرصتها به طور یکسان در اختیار همه قرار می‌گیرد و این برعهده خود آنهاست که چگونه از آن استفاده کنند».
مترجم: فرناز صفدری
منبع: روزنامه تفاهم
برگرفته از : مرکزکارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف
