درباره چرائی پیدایش چنین اصولی در سازمان چندین دلیل اساسی را می توان مطرح كرد. عدم احساس مسئولیت، ضعف ایمان، نبود وجدان كاری، پایبندنبودن به تعهدات خود در قبال سازمان، حاكمیت ارزشهای مادی در برابر ارزشهای معنوی و... در پیدایش اصول غیراخلاقی در سازمان موثرند.

نقش مدیر در پیدایش اصول غیراخلاقی

مدیری كه رفتاری درست و صادقانه دارد بدون آنكه قصد آموزش كاركنان را داشته باشد به آنان تعهد اخلاقی را یاد می دهد.او الگوی كاركنانش در زمینه اخلاق است و مظهر ارزشهایی است كه در سازمان غالب هستند. اگر مدیر از كاركنانش انتظار مشاركت در انجام كار، وظیفه شناسی، انضباط و جدیت را دارد یا سهل انگاری، كم كاری و حیف و میل منابع را نمی پذیرد در مقابل آن عدم درك و نادیده گرفتن نیازهای كاركنان و نیز عدم برقراری شرایط مناسب كاری از طرف مدیر پذیرفتنی نیست. تجمل پرستی مدیر راه را برای بروز رفتارهای غیراخلاقی در محیط سازمان هموارتر می سازد.

اتاق كار مجلل و ماشین گران قیمت، برپایی جلسات بی محتوا و مسافرتهای بی دلیل به بهانه ماموریت جزو عواملی هستند كه نقش مدیر را در پیدایش اصول غیراخلاقی به اثبات می رسانند. مسلماً چنین اعمال و رفتاری از طرف مدیر تاثیرات سوء و مخربی را در بین كاركنان به جای خواهد گذاشت و آنان تصویر ذهنی منفی نسبت به سازمان و مدیرش خواهند داشت.

اقدامات لازم در برخورد بااصول غیراخلاقی در سازمان

1 - ایجاد مدل گزینشی مناسب: افراد برای سازمان یك سرمایه انسانی محسوب می شوند چرا كه سازمان برای جذب و به كارگیری آنان هزینه های زیادی را انجام داده است. اگر یك سیستم جامع گزینش در آن حاكم نباشد و از اصول و رویه های غیرمنطقی پیروی گردد، یقیناً افراد نالایق و ناكارامد وارد سازمان خواهند شد. مصاحبه های استخدامی باید توسط روانشناسان و كارشناسان مجرب سازمان صورت گیرد تا با آگاهی از روحیات و اعتقادات فرد و نیز شناخت بهتر شخصیت او بتوانند افراد مناسب را انتخاب كنند. اگر سازمان می خواهد اصول اخلاقی را حاكم كند، پیشگیری تدبیر مناسبی از درمان آن است. افراد صادق، امین، باوجدان و درستكار از دل همین سیستم مناسب است كه به سازمـــان راه پیدا می كنند و باعث ترقی آن می شوند.

2 - تدوین منشور اخلاقی: تشویق و ترغیب كاركنان به ارزشهای اخلاقی و حرمت نهادن به آن بدون وجود قانون مكتوب در این زمینه راه به جایی نخواهد برد و تمام تلاشها برای استمرار اصول اخلاقی در سازمان بی نتیجه خواهند ماند. بهترین راه برای مبارزه بااصول غیراخلاقی همانا عمل به قوانین مدون و پذیرفته شده ای است كه در اساسنامه سازمان ذكر گردیده اند. باوجود یك منشور اخلاقی راه برای بروز رفتارهای غیراخلاقی مسدود خواهد شد و كسی جرئت پیدا نخواهد كرد كه خارج از این قاعده عمل كند. چه در صورت تخلف فردی از این اصول مجازات و برخورد قانونی خواهد شد.

3- ارزیابی عملكرد : اگر فرد عملكرد ضعیفی از نظر اخلاقی در كارنامه خود دارد علل آن را باید شناخت. آیا از شغلش ناراضی است؟ شاید شغل وی هیچ تناسبی با علاقه و تخصص او نداشته باشد. یا ممكن است كه فقر و دیگر مشكلات اقتصادی موجود در جامعه باعث شود فرد ناخواسته دست به اعمال غیراخلاقی بزند. آیا شایسته سالاری در سازمان حاكم است؟ میزان مشاركت و تعهد كاركنان در چه سطحی قرار دارد؟ آیا بین مدیران و پرسنل تعارض وجود دارد؟ آیا جو بی اعتمادی و نگرش منفی در محیط سازمان سایه گسترانده است؟به هر حال عوامل پیش گفته می توانند تاثیر زیادی را در رشد اصول غیراخلاقی به همراه داشته باشند. باید كاركنان مورد ارزیابی عملكرد مداوم قرار بگیرند و یك سیستم پاداش و تنبیه مناسب اتخاذ گردد. بابرگزاری كارگاههای آموزشی و توجیهی و پرورش ذهن و روح كاركنان نیز می توان اعمال و رفتارهای غیراخلاقی را از صفحه فكری او پاك كرد. آخرین گزینه در برخورد با تكرار اعمال غیراخلاقی در سازمان اخراج و طرد شخص از سازمان است. تا مثل ویروس به دیگر اجزا، سازمان سرایت نكند.

فرایندهای تقویت كننده اصول اخلاقی

1- خودشناسی : شناخت بیشتر شخصیت خود و خودسازی درون؛

2 - خودكنترلی : قدرت كنترل و تسلط بر نفس خویش؛

3 - خودارزیابی: احساس تكلیف در برابر سازمان و سنجش اعمال نیك و بد خود.

نتیجه گیری

اخلاق یكی از سرمایه های اجتماعی هر كشوری است. اگر جایگاه والایی در زندگی مردم نداشته باشد. اثرات آن به مراتب ویرانگر خواهد بود. نابسامانیهای موجود در جامعه در زمینه اخلاق و ارزش یافتن انگیزه های مادی بر ارزشهای معنوی زنگهای هشدار را به صدا درآورده است.

سازمانهای دولتی كشور نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اصول غیراخلاقی موجود در محیطهای كار به یقین از سوی جامعه به درون سازمانها تسری یافته اند. پرسش این است كه برای مقابله با آن چه باید كرد؟ آیا باید دست روی دست گذاشت و شاهد و ناظر آن بود تا به صورت یك اپیدمی درآید؟ اگر می خواهیم معیارهای اخلاقی به صورت یك فرهنگ در سازمانها نهادینه شود باید به راهكارهای مناسب آن عمل كنیم. آموزش صحیح كاركنان و پرورش مهارتهای انسانی و رفع نیازهای اساسی زندگی افراد باعث خواهد شد تا كم كم اصول غیراخلاقی رنگ ببازند و اصول اخلاقی جایگزین آن شوند.

منابع و ماخذ

- مهدی الوانی، مدیریت عمومی، نشر نی، تهران، 1368.

2 - اسفندیار سعادت، مدیریت منابع انسانی.، ناشر: سازمان مطالعه تدوین كتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) تهران، 1375.

3 - استیفن رابینز، مدیریت رفتار انسانی، مترجمان: علی پارسائیان و محمد اعرابی، ناشر: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، تهران 1374.

منبع : ماهنامه مدیریتی تدبیر

استخراج و ویرایش : امین کرمی متین

منبع: arbm.blogfa.com