هزینه یابی کیفیت از مباحث جدید مدیریتی است که می‏تواند وضعیت و عملکرد شرکت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، کنترل کیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، یمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهایه ترازنامه کیفیت در شرکت و مقیسه روند هزینه های کیفیت می‏توان هزینه کیفیت در شرکت را کنترل و بهبود بخشید.

تاکید و کار بر روی مفهایم هزینه یابی کیفیت در طول زمان، نکات مهم و ارزشمندی را مشخص کرده است که از اهمیت بالیی برخوردارند. برخی از ین نکات عبارتند از:

- هزینه های کیفیت در گزارشهای حسابداری به طور کامل ثبت نمی شوند و اغلب هزینه های واقعی کیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.

- هزینه های کیفیت نبید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلکه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمده ای در افزیش یا کاهش هزینه های کیفیت دارند، بنابرین بید هزینه های مربوط نیز در هزینه های کیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.

- کاهش هزینه های کیفیت در چارچوب برنامه های استراتژیک سازمانها قرار دارد.

1- هزینه های کیفیت کدامند؟

سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های کیفیت وجود دارد که عبارتند ازهزینه های رسیدن به کیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهای

هزینه های عملیاتی واحد کنترل کیفیت (تجهایزات، حقوق و دستمزد و … )

هزینه هایی که از کیفیت پیین و نامطلوب محصول ناشی می‏شود (شامل ضیعات، افت قیمت محصول و...).

در ین پژوهش، هزینه کیفیت برابر با مجموع هزینه های سه گروه پیشگفته در نظر گرفته شده و تلاش بر ین است سیستم هزینه‏ی جامعی طراحی شود که تمامی دیدگاه‏های هزینه‏ی یادشده را در برگیرد.

گام برداشتن در جهت بهبود کیفیت، به تعریف پروژه‏های بهبود کیفی و همزمان با آن توسعه سیستم حسابداری نیاز دارد؛ به طوری که بتوان اطلاعات مورد نیاز به منظور بررسی عملکرد پروژه‏های بهبود کیفیت را به دست آورد. بنابرین یک گام اساسی در کاهش هزینه‏ ها، اصلاح و توسعه سیستم حسابداری است؛ به گونه ی که بتوان هزینه های کیفیت را محاسبه کرد و ضمن ارائه گزارش‏های مناسب، به اندازه‏گیری اثربخشی فعالیت‏ها و پروژه‏های کاهش هزینه پرداخت و راهکارهای عملی بری کنترل و بهبود هزینه های کیفیت و به تبع آن، عملیات تضمین و کنترل کیفیت ارائه کرد.

به منظور اصلاح و توسعه سیستم حسابداری بید هزینه های کیفیت را طبقه‏بندی کرد و به هر یک از گروه‏های هزینه‏ی، کد هزینه تخصیــص داد.

به منظور اندازه‏گیری هزینه های کیفیت لازم است ابتدا اجزی هزینه های کیفیت شناسیی و طبقه‏بندی شده، سپس کلیه هزینه های مرتبط با کیفیت بر اساس آمار داده‏های هزینه‏ی موجود یا طرح مدون جمع‏آوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقه‏بندی شده دسته بندی شوند. تنها در ین صورت است که می‏توان راهکارهای مناسبی بری حذف هزینه های عمده کیفیت ارائه و اجرا کرد.

2- طبقه ‏بندی کارشناسان، هزینه ‏های کیفیت را در چهار گروه اصلی قرار می‏دهند. این گروه ‏بندی در مقایسه با سایر گروه‏بندی‏های رایج، از پذیرش و مقبولیت بیشتری برخوردار است. این چهارگروه عبارتند از: الف - هزینه‏ های شکست درونی (درون سازمانی) ب – هزینه ‏های شکست برونی ج – هزینه‏ های ارزیابی کیفیت د – هزینه ‏های طرح ریزی، پشتیبانی و پیگیری کیفیت هر یک از این گروه‏های اصلی نیز زیر مجموعه‏ هایی دارند.

الف : هزینه‏ های شکست درونی (درون سازمانی) این هزینه‏ ها شامل ایرادهایی است که در مراحل مختلف پیش از تحویل محصول به مشتری بروز می‏کنند و سازمان به روش‏های مختلف از قبیل بازرسی و آزمایش توسط کارکنان واحد کنترل کیفیت خود یا بازرسان خارجی به این عیوب پی می‏برد و به حذف آنها اقدام می‏کند. زیر گروه‏های تشکیل‏ دهنده این گروه عبارتند از: 1ـ هزینه‏ های دورریز یا اسقاطی : محصولات و اقلامی که به علت عدم انطباق با مشخصه‏های مهندسی تعریف شده، قابلیت ارائه به مشتریان و یا استفاده در کاربردهای دیگر را نداشته باشند، به عنوان دورریز یا اسقاط درنظرگرفته می‏شوند. مانند تغییر شکل ورق‏های فولادی به علت بالا بودن دمای کوره ‏های لعاب . 2ـ هزینه‏ های تعمیر و دوباره‏ کاری محصولات تولیدی شرکت: محصولاتی که در داخل شرکت ساخته می‏شوند و به دلیل مطابقت نداشتن با مشخصه ‏های مورد نیاز، قابل استفاده نیستند، در برخی موارد با تکرار برخی فعالیت‏های اصلاحی یا انجام فعالیت‏های تعمیراتی قابل استفاده می‏شوند که هزینه این گونه فعالیت‏ها باید از فعالیت‏های تولیدی تفکیک و در سرفصل هزینه‏ های کیفیت منظور شود. اصلاح سوختگی رنگ بدنه خودروها، رگلاژ کردن درهای خودرو و … مثال‏های این نوع هزینه ‏ها هستند. 3ـ هزینه‏ های تحلیل شکست: هزینه ‏های مربوط به بررسی و تحلیل کارشناسی علل بروز ایراد در محصول و چاره ‏اندیشی در خصوص راه حل‏های رفع و جلوگیری از تکرار آنها در این زیر گروه قرار می‏گیرند. کلیه هزینه ‏های مربوط به گروه ‏های مهندسی، R &D و مشاوران و جلسات متعددی که با حضور مدیران و کارشناسان ارشد به منظور رفع علت وقوع ضایعات تشکیل می‏شود، در این گروه از هزینه‏ ها جای می‏گیرند. 4ـ تعمیر واصلاح اقلام معیوب دریافتی: شامل هزینه‏ های مربوط به آماده سازی اقلام دریافتی از تامین‏کنندگان مواد مورد استفاده که به علت عدم رعایت مشخصه‏های درخواستی از طرف تامین‏کننده، به شکل فعلی قابلیت به کارگیری و استفاده را ندارند و باید تعمیر یا اصلاح شوند. (قطعات دریافتی از شرکت‏های طراحی ومهندسی و یا دیگر ساپلایرها). 5ـ هزینه‏ های ناشی از نگهداری نامناسب مواد اولیه : هزینه ‏های ناشی از مناسب نبودن نحوه انبارش که به صدمه دیدن اقلام مصرفی فاسد ãمنجر می‏شود، در این گروه قرار می‏گیرند. مثال‏هایی از این دست عبارتند از : فاسد شدن رنگ و مواد شیمیایی به دلیل گرمای محل ãشدن لاستیک در زیر نور آفتاب افت کیفی روغن‏ها به ã زنگ زدگی فولاد در مجاورت رطوبت و یا ریزش باران ãنگهداری از بین رفتن محصولات کشاورزی در کارخانه‏ های ãدلیل نفوذ آب و یا اتمام تاریخ مصرف مواد غذایی کلیه مواردی که شرایط محیطی و جوی بر کیفیت ‎آنها تاثیر می‏گذارد، در این سرفصل گنجانده می‏شود. 6ـ هزینه‏ های آزمایش مجدد اقلام اصلاح شده : در صورتی که محصولی تعمیر و اصلاح شود یا دوباره کاری روی آن صورت گیرد، نیازمند بازرسی و آزمایش به منظور کسب اطمینان از قرار گرفتن در حدود تلرانس قابل‏ قبول است. هزینه‏ های آزمایش‏های مربوط باید از بازرسی و آزمایش‏هایی که در شرایط عادی تولید انجام می‏شوند، تفکیک و به طور جداگانه محاسبه شود، مانند رنگ بدنه خودروهایی که پس از پولیش کردن دوباره تست می‏شوند. 7ـ هزینه درجه بندی کیفیت محصولات زیر سطح قابل قبول : هزینه ناشی از فروش محصولات با قیمتی پایین‏تر، به دلیل مطابقت نداشتن مشخصه ‏های آنها با محصولات استاندارد در این زیرگروه قرار می‏گیرد. اگر به هر دلیل محصولات تولید شده در سطوح کیفیت درجه دو یا پایین‏تر ارزیابی شوند، با قیمت کمتر به فروش خواهند رسید که این کاهش درآمد را نیز می‏توان به عنوان هزینه‏ های کیفیت محاسبه کرد.

ب - هزینه ‏های شکست برونی (برون سازمانی) این گروه، هزینه ‏هایی را دربرمی‏گیرد که پس از دریافت محصول توسط مشتری ایجاد می‏شوند و تا پیش از به کارگیری محصول توسط مشتری، مشخص و کشف نشده‏اند. عناصر این گروه از هزینه ‏ها عبارتند از: 1ـ هزینه‏ های ضمانت: این زیرگروه دربرگیرنده هزینه ‏های گارانتی شامل هزینه ‏های تعویض، تعمیر ویا جایگزینی محصولات، حمل ونقل و نصب مجدد است. 2ـ هزینه‏ های برگشت محصول توسط مشتری و شکایات مشتریان: هزینه ‏های فعالیت‏هایی که برای پاسخگویی به مشتریان شاکی و جلب رضایت آنها از سوی شرکت تقبل می‏شود، شامل هزینه‏ های تماس‏هاس تلفنی، نفر ـ ساعت مورد نیاز برای تکمیل فرم‏های نظرخواهی از مشتریان و پروژه‏ های صدای مشتری و در بعضی موارد پرداخت خسارت به مشتریان. 3ـ هزینه ‏های اصلاح محصولات دردست مشتریان: هزینه ‏های تعویض، تعمیر یا جایگزینی محصولات معیوبی که شرکت برای رفع ایرادهایشان به تعویض و اصلاح اقدام می‏کند . در سال‏های اخیر بسیاری از کارخانه‏ های خودروساز نقص فنی موجود در خودروهای فروخته شده خود را به اطلاع خریداران محصول مورد نظر می‏رسانند و به تعویض و اصلاح نقص فنی به صورت رایگان اقدام می‏کنند. چنین عملیاتی هزینه‏ های نیروی انسانی، قطعات جایگزین و … را در بر خواهد داشت.

ج - هزینه‏ های ارزیابی این هزینه ‏ها برای تعیین مطابقت یا عدم مطابقت مشخصه‏ های محصول با ویژگی‏های کیفی مورد نظر صرف می‏شوند. برخی از زیر گروه‏ های این گروه عبارتند از:

1ـ هزینه‏ های ارزیابی پیمانکاران فرعی : پیمانکاران فرعی تامین کنندگان مواد و قطعات، خدمات و محصولات مورد استفاده شرکت باید پیش از خرید مورد ارزیابی قرار گیرند و از توانایی و قابلیت آنها در برآورده کردن نیازهای شرکت اطمینان حاصل شود. همچنین هنگام ارائه محصول موردنظر و در حین مصرف نیز باید هزینه‏ های بررسی کارشناسی شرکت عرضه کننده و سیستم‏های آن، جمع ‏آوری اطلاعات بازخورد مجموعه ‏های مصرفی و تحلیل آنها در این زیر گروه محاسبه شود.

2ـ هزینه بازرسی و آزمایش ورودی‏ها : این زیرگروه شامل هزینه ‏های مربوط به بازرسی و آزمایش مواد اولیه خریداری شده در هنگام ورود به شرکت، اعزام کارشناس به محل تامین‏ کنندگان کالاها و مواد یا استفاده از خدمات بازرسی شرکت‏های شخص ثالث بازرسی کننده در محل تامین‏ کنندگان کالاست. کلیه هزینه‏ های نیروی کار، تجهیزات، مواد مصرف شده برای آزمایش و تست‏های مخرب به منظورکنترل اقلام ورودی به شرکت در این گروه دسته بندی می‏شود.

3ـ بازرسی و آزمایش حین فرایند : شامل هزینه فعالیت‏های بازرسی و آزمایش مجموعه ‏ها و قطعات حین فرایند برای کسب اطمینان از صحت و دقت فرایندهای انجام شده بر روی آنهاست. این هزینه ‏ها شامل هزینه نیروی کار کنترل کیفیت، تجهیزات و مواد مورد نیاز برای آزمایش و همچنین هزینه ‏های خدمات مشاوره‏ای برای بازرسی و آزمایش اقلام حین تولید می‏شود.

4ـ بازرسی و آزمایش محصول نهایی : هزینه بازرسی و آزمایش که بر روی محصول نهایی و به منظور تعیین پذیرش یا عدم پذیرش کالای نهایی تولید شده و مشخص کردن قابلیت ارائه محصول به مشتری انجام می‏شود، شامل هزینه‏ های نیروی کار، تجهیزات و مواد است. در صورتی که کالای آماده شده برای ارسال به مشـتری، بیش از حد قابل قبول اقلام معیوب داشته باشد باید مورد بازرسی صد در صد قرار گیرد و اقلام معیـوب آن تا رسیدن به حد قابل قبول جداسازی شود. هزینه این بازرسی اضافه باید مشخص و در حساب‏ها تفکیک شود. هزینه ‏های بازرسی محصول نهایی به ندرت صفر می‏شوند زیرا به منظور جلوگیری از هزینه ‏های بیشتر باید که محصولات نهایی مورد بازرسی قرار گیرند اما افزایش میزان اشکالات باعث می‏شود عمق بازرسی‏ها بیشتر شود و هزینه‏ های بازرسی محصول روند صعودی پیدا کند.

5ـ هزینه‏ های ایجاد و ممیزی سیستمهای کیفیت : شامل هزینه ‏های فعالیت‏های ممیزی در مورد محصول که به منظور کسب اطمینان از صحت بازرسی و آزمون‏ها و کنترل انجام صحیح فرایند و مطابقت و یا ردیابی مشخصه‏ های محصول توسط بازرسان داخلی شرکت یا بازرسان خارجی انجام می‏شود. این ممیزی‏ ها می‏تواند در مورد محصولات ورودی، نیمه ساخته یا محصول نهایی صورت گیرد. (ممیزی ISO ، اندازه ‏گیری شاخص‏ های NPMS ، ممیزی EFQM و ممیزی دیگرسیستم‏های کیفیت)

6ـ هزینه ‏های کنترل تجهیزات بازرسی و اندازه ‏گیری: این گروه از هزینه ‏ها شامل هزینه‏ های مربوط به کنترل تجهیزات بازرسی و اندازه‏گیری و حفظ آنها در شرایط مطلوب است؛ به گونه ‏ای که بتوان به مقادیر اندازه ‏گیری شده توسط این دستگاه‏ها اعتماد کرد. عمده این هزینه ‏ها دربرگیرنده تدارک تجهیزات مناسب و کالیبراسیون آنهاست.

7ـ بررسی کیفیت موجودی انبارها : در صورتی که اقلام سالم خریداری شده مدت زمان طولانی و یا در شرایط نامناسب در انبارها نگهداری شوند، ممکن است کیفیت مواد افت کند؛ بنابراین موجودی انبارها در دوره‏های مختلف احتمالاً مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. در حقیقت هزینه‏ های مربوط به بررسی کیفیت موجودی‏هایی که در انبار شرکت نگهداری می‏شوند، به منظور کسب اطمینان از حفظ کیفیت مورد نیاز برای استفاده از آنها در تولید محصولات یا انجام بازرسی و آزمون‏هاست. هزینه انبارگردانی برای حسابرسی شرکت نباید در این سرفصل لحاظ شود.

د - هزینه ‏های طرح ریزی، پشتیبانی و پیگیری کیفیت شامل هزینه فعالیت‏هایی که برای جلوگیری از بروز ایرادها وخرابی‏ها در محصولات صرف می‏شوند. صرف این هزینه ‏ها باعث کاهش خرابی و ایراد در محصول تولیدی در مراحل مختلف ـ از ورود محصولات به شرکت تا تحویل محصول نهایی ـ می‏شود. اصلی‏ترین زیرگروه‏های موجود در این گروه عبارتند از: 1ـ هزینه ‏های طرح ریزی کیفیت: شامل هزینه فعالیت‏هایی که به منظور تهیه طرح‏های کیفیت برای تولید محصولات مختلف، تهیه طرحهای جامع کیفیت در شرکت، سیستم اطلاعاتی کیفیت، تست قابلیت برآورده کردن نیازها و… صورت می‏گیرد. همچنین هزینه ‏های تهیه، تکثیر و توزیع دستورالعمل‏ها، رویه ‏ها وجزوه‏ها و مستندات مربوط به نحوه پیاده کردن طرح‏های تهیه شده نیز در همین گروه لحاظ می‏شود. 2ـ هزینه‏ های آموزش : هزینه ‏های جمع آوری نیازهای آموزشی، برنامه ‏ریزی، آماده سازی و اجرای دوره‏های آموزشی مورد نیاز به منظور حفظ یا ارتقای سطح کیفیت محصولات تولیدی شرکت در این زیر گروه قرار می‏گیرند. این آموزش‏ها می‏توانند آموزش‏های تخصصی چگونگی انجام کار یا آموزش‏های مرتبط با مفاهیم عمومی ‏کیفیت باشند. همچنین هزینه‏ های خرید کتب و نشریات تخصصی، تهیه و تکثیر جزوه‏ های آموزشی، شرکت در سمینارها، ایاب و ذهاب و اقامت کارشناسان در داخل و خارج از کشور و کلیه هزینه ‏های آموزش در این سر فصل قابل دسته بندی هستند. زیرا آموزش به منظور جلوگیری از حوادث در حین کار، کاهش خرابی‏ها، دوباره کاری‏ها و بهبود کیفیت در شرکت صورت می‏پذیرد. 3ـ هزینه‏ های طراحی و کنترل فرایند: هزینه فعالیت‏های مرتبط با بررسی قابلیت‏‏ها و توانایی‏های فرایند و بازرسی‏هایی که در خط تولید شکل می‏گیرند و همچنین فعالیت‏هایی که به منظور کسب اطمینان از صحت انجام کارها در فرایند تولید انجام می‏شوند، در این گروه قرار دارند. این فعالیت‏ها به منظور پاسخگویی به چنین پرسش‏هایی صورت می‏گیرند: وجود کدام یک از ایسـتگاه‏های کنترل کیفی منطقی است؟ ایا تعداد ایسـتـگاه‏های کنـترل کیفی کافی است؟ روش‏های مناسبتری برای کنترل کیفی وجود ندارد؟ استفاده از ابزار‏ها و تجهیزات جدید توجیه کافی دارد؟ ایا استفاده از حسگرها (سنسورها) می‏تواند به کاهش هزینه‏ های کیفیت کمک کند و یا کیفیت را افزایش دهد؟ 4ـ هزینه‏ های گزارش‏دهی: گزارش ‏دهی کیفیت، وضعیت کیفی محصول و نمرات منفی محصولات، گزارش مربوط به نتایج نظرسنجی از مشتریان، گزارش‏های فعالیت‏های بازرسی و آزمایش و دیگر گزارش‏های مورد نیاز مدیران میانی و ارشد شرکت، در بر گیرنده هزینه‏ هایی است که باید در این زیر گروه قرار گیرند.در این زمینه جدای هزینه نفر – ساعت، باید هزینه ‏های اداری مربوط را نیز در نظر گرفت. نکته قابل توجه در مورد گروه بندی فوق و زیر گروه‏های مربوط، آن است که بسیاری از این زیرگروه‏ها در حالت عادی در سر فصل حسابداری یا اصلا دیده نشده اند یا به صورت مستقل وجود ندارند که تشخیص این حساب‏ها یکی از اهداف اصلی سیستم حسابداری کیفیت است. به عنوان مثال، زیر گروه بازرسی و آزمون مجدد که از اجزای گروه هزینه ‏های شکست داخلی است، معمولا در سر فصل‏های حسابداری وجود ندارد و حسابداران به بازرسی و آزمون‏های مجدد مانند بازرسی و آزمون اولیه نگاه می‏کنند و تفاوتی بین این دو قائل نیستند. این موضوع نیاز به تغیییر در سیستم حسابداری شرکت‏ها را برای تطبیق با تعاریف هزینه ‏های کیفیت و فراهم آمدن امکان جمع آوری اطلاعات هزینه ‏های کیفیت گوشزد می‏کند.

3 – تطبیق هزینه ‏های کیفیت با سیستم حسابداری شرکت با توجه به سر فصل‏های هزینه یابی کیفیت و شرایط موجود در شرکت، هزینه ‏های کیفیت را به سه روش زیر محاسبه می‏کنیم : 1- بعضی از هزینه ‏های کیفیت در سر فصـل‏های حـسـابداری شرکت وجود دارند که مبلغ مانده این حساب‏ها جزو هزینه‏ های کیفیت لحاظ می‏شود. 2- آن دسته از هزینه ‏های کیفیت که در صورت حساب کل شرکت دیده نمی‏شوند اما می‏توان آنها را در حساب‏های معین یا تفصیلی شرکت مشاهده کرد. 3 - هزینه‏ هایی که در سرفصل حسـاب‏های کل، معین و تفصیلی دیده نمی‏شوند و یا با عنوان دیگری محاسبه می‏شوند که برای محاسبه هزینه‏ های کیفیت باید این سر فصل‏ها به وجود ایند.

4 - ترازنامه هزینه یابی کیفیت: ترازنامه کیفیت نشانگر محاسبه هزینه‏ های کیفیت به صورت ریالی است و ارتباط بین هزینه‏ های کیفیت را آشکار می‏کند. با مقایسه ترازنامه کیفیت برای چند سال می‏توان موثر بودن سیستم هزینه یابی کیفیت در شرکت را استدلال کرد. افزایش هزینه‏ های ارزیابی و پیشگیری، کاهش هزینه ‏های شکست درونی و برونی را به همراه خواهد داشت و عکس این قضیه نیز صادق است. بر این اساس، هزینه ‏های شکست درونی و برونی در سمت راست ترازنامه کیفیت وهزینه‏ های ارزیابی و پیشگیری در سمت چپ محاسبه می‏شود. با توجه به بالا بودن هزینه‏ های شکست درونی و برونی نسبت به هزینه‏ های ارزیابی و پیشگیری، برای تراز کردن ترازنامه باید تفاوت مبلغ هزینه ‏های شکست درونی و برونی و هزینه‏ های ارزیابی و پیشگیری را با عنوان هزینه ‏های کیفی قابل کنترل به وقوع پیوسته نشان داد که کاهش این هزینه ‏ها در بلند مدت را باید اثربخش بودن سیستم هزینه ‏یابی کیفیت تلقی کرد. پس از تهیه ترازنامه کیفیت، مبلغ ریالی هزینه شکست برونی بسیار حائز اهمیت است. مشکلاتی که پس از تحویل محصول بروز می‏کند، تا حدود قابل توجهی بیانگر ناکارآمد بودن و ضعف روش‏های کنترل کیفیت است که این عامل را می‏توان از طریق پیگیری و افزایش بودجه هزینه پیشگیری طرح‏ریزی کیفیت، و هزینه طراحی و کنترل فرایند بازرسی و هزینه گزارش‏دهی بهبود بخشید. توجه به دلایل شکست برونی می‏تواند بیانگر مواردی باشد که احتمالاً از دید کارشناسان شرکت دور مانده است؛ از این رو می‏توان از گزارش‏های مربوط به منظور بهبود فرایند طراحی کیفیت استفاده کرد. هزینه ‏های شکست درونی:

هزینه مواد وقطعات دور ریز و ضایعات هزینه تعمیر و دوباره کاری محصولات هزینه تحلیل شکست هزینه تعمیر و اصلاح اقلام معیوب هزینه نگهداری نا مناسب مواد اولیه هزینه آزمایش مجدد محصولات اصلاح شده هزینه درجه بندی کیفیت محصولات زیر سطح قابل قبول

هزینه ‏های شکست برونی:

هزینه ضمانت هزینه برگشت محصول توسط مشتری و شکایات مشتریان هزینه اصلاح محصولات در دست مشتریان

هزینه‏ های ارزیابی :

هزینه ارزیابی پیمانکاران فرعی، تامین کنندگان مواد، قطعات و خدمات هزینه بازرسی وآزمایش مواد وقطعات در بدو ورود هزینه بازرسی و آزمایش حین فرایند هزینه بازرسی و آزمایش محصول نهایی هزینه‏ های ایجاد و ممیزی سیستم‏های کیفیت هزینه کنترل تجهیزات بازرسی و اندازه ‏گیری هزینه مربوط به بررسی کیفی موجودی انبارها

هزینه‏ های پیشگیری:

هزینه طرح ریزی کیفیت هزینه آموزش هزینه طراحی و کنترل فرایند بازرسی هزینه ‏های گزارش‏ها و آمار مربوط به کیفیت هزینه ارزیابی پیمانکاران فرعی

هزینه‏ های کیفی قابل کنترل به وقوع پیوسته:

جمع : جمع : 5 - نتایج پژوهش

1ـ5 ـ گزارش هزینه‏ های کیفیت و سیستم‏های ردیابی خطا : پس از محاسبه ترازنامه کیفیت می‏توان با توجه به سهم هر یک از هزینه‏ های کیفیت، از مجموع هزینه کیفیت گزارش تهیه و هزینه های عمده کیفیت شرکت را دسته بندی کرد. سپس از طریق تمرکز بر هزینه ‏های عمده کیفیت، به تهیه سیستم ردیابی خطا اقدام کرد و دلایل هزینه‏ های کیفیت را مورد بحث قرار داد. 2ـ 5 ـ گزارش هزینه ‏های ضایعات و دوباره کاری بر اساس علت بروز خطا : با مشخص شدن زیرمجموعه‏ های هزینه ‏های شکست درونی می‏توان درخصوص وضعیت ضایعات و همچنین دوباره کاری از نظر مبلغ ریالی، دلایل،برنامه ریزی برای تعدیل آنها و.. بحث و تصمیم گیری کرد. با توجه به طبیعی بودن حدی از ضایعات و دوباره کاری به ویژه در صنایعی که محصولات پیچیده ‏تری را تولید می‏کنند، تاکید ما باید بر ضایعات و دوباره کاری‏های بیش از حد انتظار باشد. 3ـ5 ـ گزارش تحلیل اثرات وجود سیستم کنترل کیفیت و سیستم تضمین کیفیت بر کیفیت نهایی محصول: عواملی را که نشان دهنده کارایی و اثر بخشی سیستم کنترل کیفیت هستند، می‏توان با توجه به وضعیت روند نمره منفی خودرو، وضعیت شکایات مشتریان، کاهش هزینه شکست برونی و مواردی از این دست مورد ارزیابی قرار داد.با مشخص کردن شاخص‏های مناسب برای سیستم کنترل کیفیت و محاسبه آنها می‏توان تحلیل مناسبتری را در این زمینه ارائه داد. 4ـ5 ـ گزارش ارزیابی عملکرد پیمانکاران: با محاسبه هزینه ارزیابی پیمانکاران فرعی، تامین‏ کنندگان مواد، قطعات و خدمات می‏توان وضعیت تعهد پیمانکاران به کیفیت محصولاتشان را مورد ارزیابی قرار داد. در صورت بالا بودن این دسته از هزینه ‏های کیفیت، تاکید بر عواملی مانند پروژه ارزیابی پیمانکاران، شرایط تنظیم قراردادها، مذاکره با سازندگان جدید و سایر راهکارها ضروری است. 5ـ5 ـ گزارش مقایسه‏ای هزینه‏ های پیشگیری از خطا در برابر کاهش هزینه ‏های خطا: با مقایسه هزینه‏ های پیشگیری و هزینه ‏های شکست درونی و برنامه ‏ریزی درخصوص هزینه ‏های قابل کنترل به وقوع پیوسته، می‏توان دلایل و مبالغ این هزینه ‏ها را مشخص و راهـکارهای لازم را برای کاهش آنها ارائه کرد. در صورتی که شرکت هزینه‏ های پیشگیری و ارزیابی را افزایش دهد، می‏توان کاهش هزینه ‏های شکست درونی و برونی را انتظار داشت؛ در غیر این صورت مشکلات اساسی در سیستم کیفیت شرکت وجود دارد. 6ـ5 ـ گزارش بررسی کارایی سیستم ردیابی علت خطا : با مقایسه روند ترازنامه کیفیت در طول حداقل سه سال و با در نظر گرفتن حجم تولید، استانداردهای جدید کیفیت خودرو، پیشرفت تکنولوژی ابزار وتجهیزات جدید کنترل کیفیت می‏توان به تأثیر سیـستم ردیابی خطا در سازمان پی برد. 7ـ5 ـ هزینه‏ های کنترل کیفیت در برابر ضایعات : پس از تهیه ترازنامه کیفیت و مقایسه آن با جمع مانده حساب‏های ذیل می‏توان نسبت ضایعات را با جمع هزینه ‏های کنترل کیفیت و همچنین روند گذشته مقایسه کرد و در انتها برنامه‏ریزی مطلوبی برای کنترل وکاهش ضایعات انجام داد. با توجه به این که وجود ضایعات در شرکت‏ها بدیهی است اما میزان ضایعات معقول باید مشخص شود و در حقیقت تلاش ما باید در جهت کنـترل ضایعات بیش از اندازه معقول باشد. 8ـ5 ـ بررسی و ارزیابی روشهای انبارداری : با محاسبه مبلغ ریالی مربوط به کنترل کیفی اقلام موجود در انبارها می‏توان درخصوص کارا بودن روش‏های دپوی مواداولیه، چیدمان و شرایط نگهداری مطلوب مواد اولیه اظهار نظر کرد. در این زمینه مقایسه مبلغ ریالی با سال‏های پیش و دلایل افت کیفی مواد و موجودی‏های انبار به کارشناسان کمک می‏کند تا بتوانند درخصوص برنامه‏ریزی و رفع مشکلات احتمالی اقدام کنند. 9ـ5 ـ بررسی و ارزیابی اثربخشی روش‏های بسته‏ بندی و حمل و نقل : این نوع هزینه جزء هزینه ‏های شکست درونی محاسبه می‏شود؛ هر چند محاسبه آن مشکل و بر اساس تخمین است. شکسته شدن اقلام در حین حمل و نقل، واژگون شدن جعبه ‏ها و پالت‏ها، حوادث هنگام جابه جایی اقلام و … را می‏توان جزء هزینه ‏های کیفیت این مبحث تلقی کرد. هرچند محاسبه مبلغ ریالی این نوع از هزینه‏ ها با مشکلات خاص خود روبه روست اما می‏توان با نظرات کارشناسی و تجارب قبلی به صورت تخمینی آنها را محاسبه کرد. 10ـ5 ـ بررسی و ارزیابی کارایی شرکت‏های تامین کننده : با توجه به محاسبه هزینه‏ های ارزیابی کیفیت که در ترازنامه توضیح داده شده است، کارشناسان می‏توانند عملکرد تامین‏کنندگان قطعات را درخصوص کیفیت قطعات و مواد ارزیابی کنند و در صورت بالا بودن این دسته از هزینه ‏ها، راهکارهای مناسب برای بهبود قطعات و مواد دریافتی از تامین کنندگان ارائه دهند. از جمله این موارد اجرای پروژه ارزیابی سازندگان، تاکید بر کیفیت در زمان تنظیم قرارداد با سازندگان و… است. 6- خلاصه در این گزارش ابتدا مفاهیم هزینه یابی کیفیت معرفی شد. هزینه یابی کیفیت پیش نیاز سنجش کارایی و اثربخشی فعالیت‏ها و پروژه ‏های بهبود در شرکت‏هاست. هزینه یابی کیفیت در سه مرحله اساسی قابل اجراست:

1- تعیین گروه بندی هزینه ‏ها

2- تدوین سر فصل‏های حسابداری و تطبیق و به روز کردن سیستم حسابداری شرکت

3- جمع آوری داده‏های عملیات شرکت و تحلیل نتایج

در ادامه گزارش، پس از تعاریف مختلف از هزینه‏ های کیفیت، طبقه بندی هزینه‏ های کیفیت بر اساس جامع ترین تعریف صورت گرفت. نتیجه نهایی این گروه بندی، یک ساختار درختی از هزینه‏ های کیفیت بود که کل این هزینه‏ ها را در چهار گروه اساسی (هزینه‏ های شکست درونی، هزینه‏ های شکست برونی، هزینه‏ های ارزیابی و هزینه‏ های پیشگیری) دسته ‏بندی می‏کرد و هر گروه نیز زیرگروه‏های مربوط به خود را داشت. پس از طراحی و معرفی نمودار طبقه بندی هزینه‏های کیفیت، هزینه‏ های کیفیت با سر فصل‏های حسابداری شرکت تطبیق داده شد. در این مرحله بعضی از هزینه ‏های کیفیت در سر فصل حساب‏های شرکت وجود داشت و گروهی از هزینه ‏های کیفیت را می‏بایستی در حساب‏های معین و تفصیلی جست وجو کرد و در مواردی که هزینه کیفیت جزء دو گروه بالا نبود، سر فصل‏های جدید برای اعمال در سیستم حسابداری ارائه شد. در بخش پایانی گزارش، نحوه استفاده از داده‏های سیستم هزینه یابی کیفیت برای تهیه ترازنامه کیفیت و گزارش‏های مفید شرح داده شد.

نویسنده / مترجم: جمشید اقبالپور، علی اصغر رجبی

منبع: پایگاه اطلاعات صنعتی ایران