بررسی های آماری، معیار نسبتاً خوب و جامعی برای آگاهی و تصمیم گیری هستند. وقتی صحبت از انتخاب و معرفی شرکتهای برگزیده می شود،‌ شاخصهای متعددی مدنظر قـــــرار می گیرند که هرکس می تواند باتوجه به نوع استفاده، کارآمدترین معیار را زاویه دیدخویش قرار دهد و همچنین، در صورت لزوم شرکت خاصی را از زوایای گوناگون بسنجد. امـــا چه شاخصی می تواند معیار انتخاب شرکتهـــــای برگزیده باشد و چه شرکتی را می توان بهترین نامید؟ آیا همچنان باید برای انتخاب برترین های فعال درکشورمان، معیارهایی چون رشد فروش، سود یا جمع دارایی ها را ملاک قرار داد یا شاخصهای کیفی مانند عملکرد مدیریتهای سازمانها و شرکتها را در گزینش صد شرکت برتر دخالت داد؟ اما از نگاه کارشناسی در حال حاضر باتوجه به اینکه حجم فروش، بیشترین ضریب تاثیر را در اقتصاد کشور دارد، همچنان بهترین شرکتهای سال 82 باتوجه به میزان فروش آنها مشخص می شوند طوری که 100 شرکت برتر، 100 رده اول جدول میزان فروش را به خود اختصاص داده اند .

باتوجه به آنکه هرساله روند انتخاب شرکتهای برتر روبه بهبود است این امید وجود دارد که در انتخابهای بعدی شاخصهای عملکرد مدیریتی نیز سهیم باشند و تلاش برای یافتن معیاری تلفیقی از شاخصهای گوناگون افزایش و ما را به سوی تصمیم گیری های بهتر رهنمون سازد .

گروه اقتصاد بخش تحقیق سازمان مدیریت صنعتی براساس اطلاعات مندرج در صورتهای مالی شرکتها مسئولیت انتخاب صدشرکت برتر را برعهده دارد که امسال نیز برای هفتمین سال متوالی طــــی نشستی حاصل تلاشها و پیگیری های متعدد این گروه، با حضور دکتر مردانی مدیر بخش تحقیق، دکتر ایمانی راد، مدیر مسئول طرح و آقای درویش مدیر اجرایی طرح برای خبرنگاران رسانه های خبری ارائه شد .

آقای درویش هدف اصلی این طرح را شفاف سازی اطلاعات اقتصادی در کشور عنوان کرد و پس از رتبه بندی صدشرکت برتر براساس شاخصهای طرح به معرفی این شرکتها باتوجه به شاخص فروش پرداخت .

همچنین دکتر ایمانی راد، انحصار این شرکتها را در اقتصاد کشور بسیار بالا عنوان کرد و آن را نشان دهنده اقتصاد بیمار ایران دانست. وی افزود: به رغم بزرگ بود این شرکتها، قدرتشان در عرصه جهانی قدرت بزرگترین شرکتهای دنیاست که می توان آن را این گونه تحلیل کرد :

- این شرکتها در ایران بسیار قوی و بزرگند .
- نبودن تعادل در آنها بسیار زیاد است .
- در ساختار جهانی بسیار بسیار کوچک هستند .
پس اگر اقتصاد آزادتر و مرزها بازتر شود، ضربه پذیری این شرکتها بیشتر خواهدشد .
مدیرمسئول این طرح افزود: عمده صادرات کشور توسط این شرکتهاست و بیش از 50 درصد اقتصاد کشور تحت کنترل و اداره این شرکتهای بزرگ قرار دارد درحالی که رشد فروششان نیز 2 برابر رشد فروش تولید ناخالص ملی است. دکتر ایمانی راد در پایان سخنان خود از مجمــــوعه تحلیل ها و استنباط ها چنین نتیجه گیری کرد :
1 - کشور درجهت رسیدگی به مسائل شرکتهای بزرگ باید اهتمام جدی ورزد .
2 - ارتباط شرکتهای بزرگ، کوچک، متوسط، زنجیره ها و صنایع حمایت کننده، بسیار مهم است .
3 - استراتژی توسعه کشور را بدون توجه به الزامات نمی توان تدوین کرد . شرکتهای بزرگ حرف اول و آخر را می زنند. و نوع استراتژی که آنها تدوین می کنند، استراتژی کشور را تعیین می نماید .
رتبه بندی صدشرکت برتر براساس شاخصهای طرح
آنچه در ادامه آمده است نتایج کلی از فعالیت گروه اقتصاد بخش تحقیق سازمان مدیریت صنعتــی در این باره می باشد. با هم می خوانیم .

این گروه معیار اصلی در گزینش شرکتها را حجم فروش قرار داده و معتقد است، پس از گـــزینش و رتبه بندی شرکتها براساس شاخص فروش، این شرکتها براساس سایر شاخصهای مالــــــی و اقتصادی مقایسه و رتبه بندی شده اند. این شاخصها عبارتند از :

1 - رشد فروش
2 - فروش سرانه
3 - سود
4 - رشد سود
5 - تعداد کارکنان
6 - رشد اشتغال
7 - جمع دارایی ها
8 سهم دارایی های ثابت از کل دارایی ها
9 - ارزش بازار
10 - صادرات
11 - صادرات سرانه
12 - بازده فروش
13 - بازده دارایی
14 - بازده دارایی (2 )
15 - نسبت مالکانه
از 5 شرکت اول فهرست سال 82، سه شرکت در گـــروه صنایع خودروسازی قرار می گیرند. دو شرکت مادر (هولدینگ) سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نیز به ترتیب جایگاه اول و چهارم رتبه بندی 100 شرکت برتر ایران را به خود اختصاص داده اند. همچنین سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، از شرکتهای تازه وارد این دوره است که برای اولین سال اطلاعات خود را ارسال داشته است .

همـــــــان طور که در انتهای فهرست می خوانید، فروش صدمین شرکت 545 میلیارد ریال است این درحالی است که صدمین شرکت سال قبل 376 میلیارد ریال فروش داشته است. به عبارت دیگر حداقل حجم فروش لازم برای ورود به جمع صدشرکت حدود 43 درصد از رشد فروش برخوردار بوده است و میزان فروش آنها از 305084 میلیارد ریال درسال 1381 به 437445 میلیارد ریال در سال 1382 رسیده است .

فروش 7 شرکت بالای فهرست حدود 50 درصد جمع فــــروش صدشرکت را شکل می دهد که نشان دهنده درجه تمرکز در وضعیت شرکتهای بزرگ ایران است. فروش شرکت اول فهرست به فروش شرکت صدم حدود 137 برابر بزرگتر است .

درفهرست برترین های کشور، بیشترین صعود مربوط به شرکت زامیاد است که با 93 پله صعود از رتبه 128 در سال 81 وارد فهرست 100 شرکت برتر سال 82 شده است و رتبه 35 را به خود اختصاص داده این درحالی است که شرکت زامیاد از گروه شرکتهای تازه وارد این دوره می باشد. پس از آن، بانک پارسیان شرکت سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا، شرکت نورد و لوله اهواز و شرکت سرمایه گذاری بانک ملی رتبه دوم تا چهارم بیشترین صعود را به خود اختصاص داده اند .

ازنظر بیشترین رشد فروش، شرکت زامیاد، بانک پارسیان، شرکت سرمایه گذاری بانک ملی، شرکت سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا و شرکت نورد و لوله اهواز که به ترتیب اول تا پنجم هستند .

بیشترین سود به ترتیب مربوط به شرکت سهامی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل (سایپا) و شرکتهای تابع، شرکت سهامی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، بانک صادرات ایران و شرکت ملی صنــایع پتروشیمی و شرکتهای تــابع آن می باشد .

همچنین بیشترین رشد سود را به ترتیب شرکت سرمایه گذاری بانک ملی، شرکت سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا، شرکت سرمایه گذاری غدیر و شرکتهای تابع، شرکت سیمان فارس و خوزستان و شرکتهای تابع و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای تابع به خود اختصاص داده اند .
در شاخص بیشترین بازدهی فروش که نسبت سود به فروش را نشان می دهد، باتوجه به تعــریف آن، طبیعی است که شرکتهای سرمایه گذاری رتبه های اول را از آن خود کنند، علاوه بر این شرکتها، شرکت سیمان سپاهان، شرکت سیمان فارس و خوزستان و شرکتهای تابع، شرکت پتروشیمی خارک، شرکت سیمان تهران و شرکتهای تابع، بانک توسعه صادرات ایران و بانک صنعت و معدن و شرکتهای تابع در بین 10 شرکت اول از این شاخص قرار دارند .

بازدهی دارایی نشانگر آن است که چه شرکتهایی از دارایی خود بهترین استفاده را کرده اند. آنها به قرار زیرند: شرکت نفت بهران، شرکت زامیاد، شرکت خدماتی دریایی و شرکت تایدواتر خاورمیانه (سهامی عام)، شرکت پتروشیمی خارک و شرکت سیمان سپاهان که ازنظر دارایی، پربازده ترین شرکتها در سال 82 بوده اند
برگرفته از:imi.ir