در پایان، فهرست ‏بقیه مواردى كه حضرت على(علیه السلام) به حدیث غدیر استناد كرده است، ذكر مى‏ شود :

1 -طولانى‏ترین كلامى، كه پیرامون غدیر خم و عظمت آن از حضرت على(علیه السلام) نقل شده است، خطبه‏اى است كه در جمعه‏اى كه با سالگرد غدیر خم مصادف بود در كوفه ایراد شده است.
شیخ طوسى در صفحه 752 مصباح المتهجد این خطبه را به طور كامل آورده است و علامه مجلسى در جلد97 بحارالانوار آن را از «مصباح الزائر» سید بن‏طاووس نقل مى‏ كند.

2 -امیر مؤمنان على(علیه السلام) در نامه‏اى، كه در قالب نظم براى معاویه فرستاد، به حدیث غدیر تصریح كرده است. كتابهاى زیر بخشى از منابعى است كه این ابیات در آنها دیده مى‏شود:
الف- الفصول المهمة، ابن الصباغ المالكى، ص 15.
ب-  تذكرة الخواص، ابن‏الجوزى، ص‏103.
ج- فوائد السمطین، حموینى، ج 1، ص‏427.
د- الفصول المختارة، شیخ مفید، ج 2، ص 70.
ه- الاحتجاج، طبرسى، ج 1، ص‏429.

3 -همچنین اشعار بسیار زیبایى از حضرت على(علیه السلام) نقل شده است، كه امام(علیه السلام) براى اثبات حقانیت ‏خویش به حدیث غدیرخم تمسك جسته است. این اشعار در صفحه 78 ینابیع المودة قندوزى حنفى، صفحه 540 دیوان منسوب به امیرالمؤمنین و صفحه 32 جلد دوم الغدیر نقل شده است.

4 -حضرت على(علیه السلام) در مجلسى كه انس بن‏مالك، براء بن‏عازب، اشعث ‏بن ‏قیس و خالد البجلى حضور داشتند، خطبه‏اى ایراد كرد و از این چهار تن خواست كه بر درستى حدیث غدیر گواهى دهند. ولى هر چهار تن به خاطر ملاحظات سیاسى از اداى شهادت خوددارى كردند. حضرت درباره هر یك آنها دعایى كرد كه به اجابت رسید. شیخ صدوق(ره) در كتاب‌هاى «الخصال‏» و «امالى‏» خود از این واقعه یاد كرده است. این مطلب در جلد دوم، مناقب آل ابى‏طالب ج 2 و جلد 31 و بحارالانوار نیز نقل شده است.

5 -داستان نفرین حضرت درباره كسانى كه حدیث غدیر را كتمان كردند در منابع معتبر بسیار آمده است. انساب الاشراف، اسدالغابة، مسند احمد، و البدایة و النهایة بخشى از روایات این واقعه شمرده مى‏شوند.

6 -امیرمؤمنان على علیه السلام در روایتى طولانى هفتاد فضیلت ویژه خود را بیان كرده، در ضمن آنها از حادثه غدیر خم نیز سخن گفته است. این روایت را شیخ صدوق(ره) در جلد دوم كتاب خصال آورده است.

7 -همچنین در صفحه‏166 كتاب بشارة المصطفى حادثه غدیر و سخنان پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) در آن روز از زبان على(علیه السلام) نقل شده است.
8 -حضرت على(علیه السلام) هنگام عزیمت ‏به سوى شام براى جنگ با معاویه، در یكى از منازل بین راه، خطبه‏اى نسبتا طولانى ایراد كرد، او ضمن تشویق یارانش به جهاد در راه خدا به حدیث غدیر استناد جست و مردم را به اطاعت از خود دعوت كرد. این خطبه را شیخ مفید(ره) در جلد اول كتاب ارشاد، طبرسى در جلد اول الاحتجاج و علامه مجلسى بحارالانوار در جلد 32 و 34 نقل كرده ‏اند.

9 -قضیه معمم شدن امیرمؤمنان على علیه السلام به وسیله پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) در روز غدیر، از مواردى است كه حضرت پیرامون غدیر خم صحبت كرده است. ابن صباغ مالكى در «الفصول المهمة‏» این كلام حضرت را نقل كرده است. علامه امینى در جلد اول الغدیر از چندین منبع دیگر اهل سنت نام برد كه این حدیث را نقل كرده‏اند.

10 -حضرت على(علیه السلام) در جواب سؤال كسى كه گفت: مهمترین فضیلت ‏خود را از زبان پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) بیان كنید، به حادثه غدیرو وجوب ولایت ‏خود اشاره مى‏كند. این روایت را طبرسى در جلد اول كتاب احتجاج نقل كرده است. كتاب سلیم بن‏قیس و جلد چهلم بحارالانوار نیز از منابع این حدیث ‏شمرده مى‏شود.

11 -حضرت على(علیه السلام)، در توضیح حدیث «ان حدیثنا اهل البیت صعب مستصعب‏»، حدیث غدیر را بیان كرده، از آزمون مؤمنان در این مسیر سخن گفته است. این روایت در صفحه 55 تفسیر فرات كوفى و نیز جلد 25 بحارالانوار دیده مى ‏شود.

12 -ابن عساكر شافعى در جلد دوم تاریخ دمشق به طرق مختلف حدیث غدیر را از زبان على علیه السلام نقل كرده است. همچنین ابن مغازلى شافعى در صفحه 21 كتاب «المناقب‏»، ابن‏ كثیر در جلد پنجم البدایة و النهایة و هیثمى در جلد نهم مجمع الزواید سخنان حضرت را نقل كرده ‏اند.

 

 باز نشر از قائمیون