تاريخ : شنبه 6 فروردین 1390 | 4:42 PM | نویسنده : قاسمعلی
محور : جهاد اقتصادی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
بحرانهای مالی در جهان نشان می‌دهد الگوهای غربی خیلی قابل اعتماد نیستند. اغلب تحلیلگران میگویند آموزه‌های لیبرالی شکست خورده و باید دست به دامن مکاتب دیگر از جمله اقتصاد اسلامی شد. دکتر آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران در یادداشتی به این موضوع میپردازد.
تاکنون اظهار نظرهای بسیار زیادی درباره‌ی الگوهای توسعه‌ای مورد استفاده در جوامع مختلف مطرح شده است. نمونه‌های طراحی شده که بعضاً، مورد استفاده‌ی برخی از کشورها قرار گرفته و حتی پلی در جهت رسیدن آنان به اهداف‌شان بوده است.
البته کشورهایی هم هستند که از این الگوها و مدل‌های اقتصادی تبعیت کردند و به اهداف‌شان نرسیدند! با این اوصاف این سؤال در ذهن افکار عمومی پدید می‌آید که الگوی مطلوب توسعه و پیشرفت چیست؟
مقدمات ابتدایی تدوین و طراحی این الگو چیست و چگونه می‌توان زیر ساخت‌های یک الگو را طراحی کرد؟ آن چه بدیهی است این مطلب است که؛ اقتصاد ایران در 30 سال گذشته با استفاده از الگوها و مدل‌های توسعه‌ی غربی نتوانسته خود را در مسیر پیشرفت و تعالی به پیش برد و به گونه‌ای بر آن شد تا طبق دستور رهبر معظم انقلاب طراحی یک الگوی اسلامی ایرانی را در دستور کار خود قرار دهد.
در تدوین الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت با 3 واژه، روبه‌رو می‌شویم:
1- الگو؛ 2- ایرانی بودن و 3- تبعیت از مدل‌های اسلامی.
برای توضیح بیش‌تر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اطلاعات وارده را به 3 دسته تقسیم می‌کنیم:
1. نگاهی به بحران اقتصادی اخیر جهان نشان می‌دهد الگوهای غربی خیلی قابل اعتماد نیستند و توان اداره‌ی اقتصاد جهان را برای مدت طولانی ندارند. مصداق این ادعا را می‌توان ورشکستگی بانک‌ها، بورس‌ها و شرکت‌های وابسته به اقتصاد لیبرال، طی چند سال گذشته دانست.
بنابراین برای تدوین و طراحی یک الگوی بومی- مذهبی مرتبط با شریعت، باید آگاهانه و عالمانه به نقد الگوهای غربی پرداخت؛ البته باید بر اساس شواهد و قراین؛ شکست اقتصاد غرب و آموزه‌های لیبرالی را به تصویر کشید و سپس دلایل این شکست، از بُعد اسلامی، بررسی و معرفی شوند.
نگاهی به بحران اقتصادی اخیر جهان نشان می‌دهد الگوهای غربی خیلی قابل اعتماد نیستند و توان اداره‌ی اقتصاد جهان را برای مدت طولانی ندارند. مصداق این ادعا را می‌توان ورشکستگی بانک‌ها، بورس‌ها و شرکت‌های وابسته به اقتصاد لیبرال، طی چند سال گذشته دانست.
2. نکته‌ی دومی که در مورد این الگو باید مورد توجه اندیشمندان قرار گیرد، بحث ایرانی بودن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. برای تحقق این بعد از الگو، باید گروهی از اقتصاددانان و نخبگان ایرانی، یعنی افرادی که کاملاً با اقتصاد کنونی ایران آشنا هستند و قابلیت و پتانسیل اجرای آن را در اقتصاد دارند؛ در کنار هم به تدوین این الگو بپردازند.
الگو باید به گونه‌ای طراحی شود که در ایران قابل اجرا باشد. طراحان باید به این نکته‌ی مهم توجه داشته باشند که الگوهای غیربومی و دیکته شده توسط غرب نتوانسته پاسخ‌گوی نیازهای اقتصادی ایران باشد. به عنوان مثال اجرای سیاست تعدیل اقتصادی که برگرفته از مراکز مطالعاتی و پژوهشی غرب بود این مسأله را تأیید می‌کند. شکست برنامه‌های غربی مانند سیاست تعدیل اقتصادی نشان می‌دهد تاریخ مصرف الگوهای غیربومی در ایران گذشته است. باید توجه شود که «ایرانی بودن» در تدوین الگو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
3. اسلامی بودن نیز از دیگر اولویت‌های تدوین الگوی مورد نظر است.
متخصصین و فقهای علم اقتصاد در اسلام باید در طراحی این الگو حضور داشته باشند. به نظر می‌رسد در تدوین یک الگو باید تمام پتانسیل‌های دینی جامعه لحاظ شود چرا که طراحی مدل‌های اقتصاد اسلامی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تدوین الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت است.*
(*) دکتر آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران
