بیش از هزار و اندی سال از غیبت کبری امام زمان (عج) می گذرد و مردم بنا به گرایشهای فرهنگی و اجتماعی و اعتقادی خود به تحلیل شخصیت و جایگاه آن حضرت در عالم هستی پرداخته و هر يك تنها تصور خود از این موضوع را تصور درست و مطابق واقعیت تلقی مي كنند. .
 
 عده اي از اصحاب سیر و سلوک و عرفان و معنا با طرح موضوع خلیفه الله و انسان کامل و پرداختن به نقش حجت خدا در عالم هستی، تنها به جنبه فرا طبیعی آن وجود مقدس توجه کرده و از سایر جنبه ها غافل مانده اند.
 
 عده ای دیگر توجه خود را تنها معطوف به جنبه طبیعی اما عصر (عج) ساخته و ضمن طرح نقش آن حضرت به عنوان امام و پیشوای مردم هیچگونه مسئولیتی را در زمان غیبت، متوجه مردم ندیده و تنها تکلیف مردم در این زمان را دعا کردن برای فرج آن حضرت می دانند و عقیده دارند که خود آن حضرت باید ظهور کرده و به اصلاح امور مردم بپردازد.
 
 عده ای دیگر ضمن توجه به جنبه فرا طبیعی و طبیعی اما م زمان (عج) تمام هم و غم خود را متوجه ملاقات با آن حضرت دانسته و تنها وظيفه خود را توسل به آن حضرت برای تشرف و ملاقات و دیدن آن بزرگوار می دانند .
 
 در این میان عده ای با در نظر گرفتن همه ابعاد اشاره شده به معنای واقعی انتظار توجه داشته و در صدد تعیین وظیفه و نقش اسلام و در دوران غیبت هستند در این دیدگاه هم مساله خلافت الهی انسان کامل در نظر گرفته شده و هم به جایگاه و نقش مردم در قبال ان حضرت در قالب وظایف منتظران از جمله دعا برای سلامتي و تعجیل در فرج ایشان توجه شده است .
 
 به جرات می توان ادعا کرد که امام راحل (ره) درخشان ترین چهره ای است که با صراحت ، به نقد و بررسی بر داشتهای مختلف از مساله انتظار پرداخته و دیدگاه خاص خود را در این زمنیه چنین بیان می کند.
 
 البته پر کردن دنیا از عدالت را ما نمی توانیم بکنیم ،اگر می توانستیم می کردیم، اما چون نمی توانیم بکنیم، ایشان باید بیایند ....
 
 اما ما باید فراهم کنیم کار را ،فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم ، کار را همچو بکنیم كه عالم مهیاشود براي آمدن حضرت
 
 ( صحیفه نور / جلد 20 ص 198)
 
 ایشان در جای دیگر درباره مفهوم انتظار فرج می فرماید :(انتظار فرج انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان شا ء الله تهیه شود( صحیفه نور / جلد 7 ص 255)