زُهرى كه يكى از راويان حديث و از اصحاب امام سجّاد، زين العابدين عليه السّلام است ، گويد:

در آخرين لحظات عمر شريف امام سجّاد عليه السّلام به محضر مباركش ‍ شرفياب شدم ، همين كه كنار حضرت نشستم مقدارى نان و سبزى كاسنى آوردند، حضرت خطاب به من كرد و فرمود: ميل كن .

اظهار داشتم : يابن رسول اللّه ! غذا خورده ام و ميل ندارم .

حضرت فرمود: از آن ميل نما، كه آن سبزى كاسنى است و روى هر برگش ‍ قطره اى از آب بهشت ريخته و شفاى هر دردى است .

زُهرى گويد: سپس آن طبق غذا را بردند و مقدارى روغن آوردند، حضرت فرمود: از اين روغن استفاده كن .

عرض كردم : نيازى به آن ندارم .

فرمود: اين روغن بنفشه است و خواصّ بسيارى در آن هست و بر تمامى روغن ها برترى دارد.

در همين بين فرزند امام سجّاد، حضرت باقرالعلوم عليهماالسّلام وارد شد؛ و آن دو بزرگوار مدّتى با يكديگر راز گفتند و من تنها يك جمله از صحبت ايشان را متوجّه شدم كه فرمود: پسرم ! خوش اخلاق و خوش برخورد باش .

و من احساس كردم كه حضرت مشغول سپردن اسرار امامت به فرزند خود مى باشد؛ پس كمى جلوتر رفته و عرضه داشتم : مولاى من ! اگر پيش آمدى شود، بعد از شما به چه كسى مراجعه كنيم ؟

امام سجّاد عليه السّلام اشاره به فرندش نمود و اظهار داشت : به اين پسرم ، محمّد عليه السّلام كه او جانشين و وارث من مى باشد، او مخزن علوم و اسرار الهى است ، او باقرالعلوم مى باشد.

عرض كردم : معناى باقرالعلوم چيست ؟

فرمود: به همين زودى دانشمندان و دوستان ما گرد او تجمّع مى نمايند و او تمام علوم و فنون را تشريح و تفسير مى نمايد.

پس از آن ، حضرت ، فرزندش را براى انجام كارى بيرون فرستاد وچون بازگشت به حضرت عرض كردم : چرا به فرزند بزرگ خود وصيّت ننمودى ؟

فرمود: امامت به كوچكى و بزرگى سنّ و سال نيست ، بلكه رسول گرامى اسلام صلّى اللّه عليه و آله ، اين چنين ما را از لوح مكتوب آگاه ساخته است .

گفتم : اوصياء و خلفاء حضرت رسول چند نفر مى باشند؟

حضرت سجّاد عليه السّلام فرمود: آنچه در صحيفه و لوح يافته ام ، تعداد اوصياء دوازده نفر هستند، كه اسامى آن ها با خصوصيّاتشان ثبت شده است .

و سپس افزود: از صُلب هفتمين فرزندم محمّد باقر، دوازدهمين خليفه و حجّت خدا به نام مهدى (عجّ) متولّد خوهد شد.(53)

و امام سجّاد عليه السّلام همچون ديگر اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السّلام از شرّ خلفاء و سلاطين جور در امان نبود؛ بلكه هر روز و هر لحظه مورد انواع شكنجه هاى روحى و جسمى قرار مى گرفت .

و در نهايت ، توسّط هشام بن عبدالملك مروان به وسيله زهر، مسموم گرديد،

و چون به فيض عظماى شهادت نائل آمد، بدن مطهّر و مقدّسش توسّط فرزندش امام محمّد باقر عليه السّلام تجهيز و غسل داده شد؛ وپس از تكفين و إ قامه نماز، در قبرستان بقيع ، در جوار قبر شريف عمويش امام حسن مجتبى عليه السّلام دفن نمود.

((صَلَواتُ اللّه و سَلامُهُ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَ يَوْمَ اسْتُشْهِدَ وَ يَوْمَ يُبْعَثُ حَيّا)) .

در رثاى چهارمين اختر فروزنده ولايت

در سوگ زين العابدين ، زهرا نشسته

تير غم از داغش بر اين دل ها نشسته

سيد السّاجدين ، فدا شد بهر دين ، واويلا واويلااز ديدگان ياران ، اشك جارى ز داغش

سوزم براى قبر بى شمع و چراغش

سيد السّاجدين ، شد فدا بهر دين ، واويلا واويلااى من فداى قبر بى نام و نشانت

خواهم كه تا سايم جبين بر آستانت

سيد السّاجدين ، فدا شد بهر دين ، واويلا واويلاكويَش چرا بى زائر و بى سايبان است

قبر غريبش وعده گاه عاشقان است

سيّد السّاجدين ، فدا شد بهر دين ، واويلا واويلا

در رثاى شهداى بقيع

در جهان ، هم شاءن و همتايى ، كجا دارد بقيع

چون كه يك جا، چار محبوب خدا، دارد بقيع

نور چشمان رسول (ص ) و پور دلبند بتول

صادق و سجّاد و باقر مجتبى ، دارد بقيع

خلق شد عالم ، ز يُمن خلقت آل عبا

يك تن از پنج تن آل عبا، دارد بقيع

همدم دلدادگان و محرم محراب راز

هست زين العابدين ، بنگر چه ها دارد بقيع

حاصل آيات قرآن ، باقر علم رسول

وارث فضل و كمال انبياء، دارد بقيع

صادق آل محمّد(ص )، ناشر احكام حقّ

دين و دانش را، رئيس و پيشوا دارد بقيع

در نظر آيد زمين ، بر چرخ سنگينى كند

بسكه خاكش گوهر سنگين بها دارد بقيع

گرچه تاريك است و در ظاهر ندارد يك چراغ

همچو ايوان نجف نور و صفا دارد بقيع

سر به ديوارش نهد هركس از اين جا بگذرد

در سكوتش ، ناله ها و گريه ها دارد بقيع

مى كند محكوم ظالم را، به هر دور و زمان

گفته ها با زائران آشنا دارد بقيع

ناله اءُمّ البنين ، با اشك زهرا همدم است

در غبار غم جمال كربلا دارد بقي