نویسنده : m.ghaderi
اکسیژن تراپی :
دادن اکسیژن با فشار بیشتر از اتمسفر که می توان از هایپوکسی جلو گیری کرد
هدف از اکسیژن تراپی : کاهش کار تنفس و برداشتن فشار از روی میو کارد
اکسیژن نوعی دارو است هدف از استفاده آن رساندن pao2 به 60-80 میلی متر جیوه می باشد در موقع تجویز بیمار را از نظر نیاز بررسی می کنیم بیماری نیاز به اکسیژن تراپی دارد که دچار اورژانس های تنفسی یا قلبی باشد یا افزایش عمل متابولیسم داشته باشد که افزایش متابولیسم در زمان وارد شدن تروما زخم ها و یا تب بالا دیده می شود
علائم کمبود اکسیژن شامل :اختلالات ذهنی واختلال سطح هوشیاری-رنگ غیر طبیعی پوست و مخاط- تعریق -تاکی کاردی و تاکی پنه -تغییر در فشار خون
عوارض اکسیژن تراپی :
1)هایپو ونتیلاسیون ناشی از تجویز اکسیژن
در بیماران COPD اتفاق می افتد
2)مسمومیت با اکسیژن:
حرکت مژکها کند و پنومونی غیر عفونی و درد پشت جناغ ،احتقان بینی ، درد هنگام سرفه و دم شدیدتر می شود.
3)صدمات چشمی
در نوزادان پره مچور باعث انقباض عروق نارس شبکیه ،آسیب به سلول های آندوتلیال ،دکولمان شبکیه و بروز کوری می شود (Retrolental Fibroplasia)، صدمات شبکیه در افراد مبتلا به بیماری های شبکیه مثل دکولمان مستعد تر هستند اشک ریزش ،ادم ، اختلال بینایی ، نتیجه تجویز اکسیژن با غلظت بالا روی قرنیه و عدسی در بالغین است .
4)آتلکتازی جذبی
به علت دفع نیتروژن باعث کلاپس ریه می شود .
5)سایر عوارض
انتقال عفونت از راه وسایل اکسیژن تراپی و عوارض سیتوتوکسیک ناشی از آزادشدن آنیون های آزاد مثل پراکسید هیدوژن
جهت جلوگیری از بروز مسمومیت
1-محدود کردن دوره مصرف اکسیژن 100درصد به مدت های کوتاه 12-6 ساعت
2- کاهش Fio2 به پایین ترین مقدار در اولین فرصت ممکن با حفظ pao2بیشتر از 60 میلی متر جیوه
3- استفاده از اکسیژن بالای 70 درصد ممکن است برای 24 ساعت بی خطر باشد .
4- اکسیژن بالای 50 درصد ممکن است برای مدت دو روز بی خطر باشد .
5- Fio2بالای 40 درصد بعد از دو روز بالقوه سمی خواهد بود .
6- استفاده از Fio2زیر 40 درصد ندرتا ” منجر به مسمومیت با اکسیژن خواهد شد .
اکسیژن معمولا از طریق سیلندر و یا به صورت سانترال جهت تجویز در اختیار قرار می گیرد . قبل از تجویز اکسیژن باید آن را مرطوب کرده ، از نظر فشار تعدیل نمود.
ابزار های لازم برای اکسیژن درمانی به دو گروه عمده تقسیم می شوند :
- سیستم های با جریان زیاد اکسیژن High Flow System
- سیستم های با جریان کم اکسیژن Low Flow System
در سیستم های با جریان کم اکسیژن ، بیمار هوای اتاق را همراه با اکسیژن تنفس می کند . برای استفاده از این نوع سیستم ها ، بیمار باید حجم جاری طبیعی و الگوی تنفسی منظم داشته باشد .
از این نوع سیستم می توان از کانولای بینی Nasal Canula ، ماسک ساده اکسیژن Simple Oxygen Mask ، ماسک با استنشاق مجدد هوای بازدمی Rebreathing Mask با کیسه ذخیره کننده و ماسک بدون استنشاق مجدد هوای بازدمی Non Rebreathing Mask با کیسه ذخیره کننده ، نام برد .
سیستم های با جریان زیاد اکسیژن ، معمولا درصد اکسیژن FiO2 مشخص و ثابتی را ایجاد می کنند که با تغییر در الگوی تنفس ببیمار ، در آنها تغییری ایجاد نمی شود . شایعترین و متداولترین مثال آن ، ماسک ونچوری Venturi Mask است .
الف ) سیستم های تجویز اکسیژن با جریان پایین Low Flow System
این دستگاه ها اکسیژن را با غلظت متفاوتی از 90 - 21 درصد به بیمار تحویل می دهند . در این سیستم ها متغییر هایی که روی Fio2 (درصد اکسیژن دمی) تاثیر می گذارند عبارتند از :
1.ظرفیت ذخیره آناتومیکی دستگاه تنفس
2.نوع سیستم تجویز اکسیژن ( سوند یا کانولای بینی ، ماسک ، کیسه ذخیره ساز)
3.میزان جریان اکسیژن ( لیتر در دقیقه )
4. الگوی تهویه بیمار ( در بیمارانی که تنفس عمیق دارند ، درصد اکسیژن کمتری به بیمار می رسد ، زیرا مقدار زیادتری از هوای اتمسفر که دارای Fio2 برابر 21 % است با اکسیژن تجویز شده مخلوط می گردد و Fio2 را پایین می آورد ).
1.کانولای بینی یا سوند بینی Nasal canula or Catheter
این وسیله متداولترین ابزار برای تجویز اکسیژن است و بوسیله آن ها با تجویز 6 - 1 لیتر اکسیژن در دقیقه می توان Fio2 به میزان 44 - 24 درصد به بیمار رساند . هنگام استفاده از این ابزار باید سوراخهای بینی باز و تنفس از طریق بینی امکان پذیر باشد .
بر حسب سرعت تجویز اکسیژن ، مقدار تقریبی Fio2 هوای دمی به قرار زیر است :
O2 |
FIO2 |
2 lit/min |
24-28% |
3 lit/min |
28-32% |
4 lit/min |
32-36% |
5 lit/min |
36-40% |
6 lit/min |
40-46% |
مزایا : استفاده آسان ، تحمل خوب توسط بیمار ، تحرک بیشتر ، عدم قطع اکسیژن حین فعالیت هایی چون سرفه ، صحبت کردن ، غذا خوردن ، خوردن دارو و ...
معایب : غلظت اکسیژن داده شده را <>