زونا (به انگلیسی: Herpes zoster) یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) است. نظریه رایج برای این بیماری به این صورت است که پس از ابتلا و بهبودی آبله‌مرغان این ویروس به صورت نهفته در سلول‌های عصبی واقع در شاخ قدامی نخاع باقی می‌ماند. تا زمانی که به علت یک عامل تحریکی و یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال شود. در این حالت بیماری موضعی دردناکی ایجاد می‌شود که زونا نام دارد. نشانه‌های زونا تاول‌های منطقه‌ای یا کوچکی هستند که جنب یکدیگر در منطقه یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می‌آید و با درد و سوزش همراه است. این تاول‌ها بیشتر در پوست سینه و پشت بروز می‌کند و همانند آبله‌مرغان بسیار مسری هستند.

سبب‌شناسی[زونا در هرسنی می‌تواند رخ بدهد ولی در بیش از نیمی از موارد در ایالات متحده در افراد ۵۰ سال به بالا دیده می‌شود.^[۱] بیماری معمولاً افراد مسن را گرفتار می‌کند که می‌تواند ناشی از اختلال در ایمنی‌سلولی سیستم ایمنی به واسطه پیری ایجاد میشود.^[۱]

مکانیسم ایجاد زونا[

زونا ناشی از فعالیت مجدد و تکثیر ویروس‌های خفته در سلول‌های نخاعی است.

مراحل ایجاد ضایعات پوستی زونا. ۱-تجمعی از ضایعات قرمز رنگ ۲-ضایعات تاولی می‌شوند ۳-تاول‌ها پاره می‌شوند ۳-دلمه تشکیل می‌شود ۴-ضایعات محو می‌شود. درد عصبی بعد از زونا ممکن است ناشی از صدمه به اعصاب باشد.

همه‌گیرشناسی[

ابتلا به زونا می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر شیوع دارد.

علایم و نشانه‌ها[

علایم اولیه شامل سردرد تب‌ولرز خفیف و احساس بدحال و کسلی است. ^[۲][۳] به دنبال علایم اولیه فرد دچار احساس درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی در ناحیه‌ای که اعصاب محیطی آن توسط ویروس آلوده شده بوده و دوباره فعال و در حال تکثیر است می‌شود.^[۴] شدت درد از خفیف تا بسیار شدید متغیر است.^[۵] به دنبال آن تاول‌های قرمز و دردناکی که ۴-۵ روز پس از علایم اولیه در سطح بدن به وجود می‌آیند. تاول‌ها معمولاً در روی یک نوار پهن پوست قرمز در امتداد مسیر رشته‌های عصبی حسی در یک درماتوم خاص پوست پدید می‌آیند. درماتوم به یک ناحیه از پوست گفته میشود که عصبدهی با منشا جنینی مشترک داشته باشد . تاول‌ها را غالباً می‌توان در ناحیه قفسه سینه دید که البته تنها در یک طریف بدن گسترش می‌یابند. از علایم شایع می‌توان به تب و لرز خفیف و ا حساس کسالت و همچنین حالت تهوع می‌توان نام برد.

درمان[

هدف از درمان، کاهش شدت و دوره بیماری، کاهش درد، تسریع در بهبود ضایعات پوستی و پیشگیری از عوارض درازمدت بیماری به ویژه درد عصبی به دنبال زونا می‌باشد. درمان در بیماران با ضعف سیستم ایمنی با هدف جلوگیری از گسترش پوستی و احشایی آن قابل توجه‌است.^[۶]

معالجه زونا شامل داروی مسکن برای کنترل درد است. همچنین روی تاول‌ها گرد تالک می‌مالند.^{[نیازمند منبع]} ممکن است پس از بهبودی اثرات تاولها و زخمها باقی بماند. ^[۷]

درد عصبی پس از درمان[

درد عصبی پس از درمان در واقع یک اصطلاح می باشد که یک سوم بیماران پس از بهبود اسکارها هنوز درد را حس می کنند. این درد معمولا به صورت سوزش و حساسیت پوست ظاهر می شود که معمولا در دراز مدت التیام پیدا می کند و در مواردی اندک باعث درد های مزمن ماندگار خواهد شد.^[۸]

ضدویروس[

شامل آسیکلویر است.

ضد درد[

دردهای خفیف تا متوسط با ضد دردهای معمول قابل کنترل هستند.^[۹]

استروئید[

باوجود اینکه کارآزمایی بالینی قابل توجه و متقاعدکننده برای تجویز استروئید در زونا وجود ندارد ولی با این حال کورتیکواستروئیدها به صورت خوراکی معمولاً همراه با ضدویروس‌ها تجویز می‌شود. در یک کارآزمایی روی بیماران با سیستم‌ایمنی طبیعی تجویز همزمان آسیکلوویر و پردنیزولون مدت‌زمان ترمیم و همچنین کیفیت زندگی را بهبود بخشیده‌است. ^[۱۰]

درمان زونای چشمی[

زونای عصب سه‌قلو همراه با کراتیت و یووئیت

زونا و طب سنتی ایرانی[

گروهی مدعی‌اند که طب سنتی می‌تواند بیماری زونا را با تجویز یک ترکیب دارویی گیاهی درمان کند. این ترکیب عبارت است از: ۲۵ گرم اسطخودوس + ۲۵ گرم خارخاسک + ۲۵ گرم ریشه ایرسا + ۲۰ گرم گل بنفشه. برای ایجاد این معجون باید تمام موارد فوق را نیم‌کوب و سپس دو قاشق غذاخوری آن را در ۵۰۰ سی‌سی آب کمی بجوشانید و سپس صاف نمایید. بر اساس این تجویز این دارو باید پیش از هر وعده غذایی به میزان یک فنجان مصرف شود.

با توجه به این که هیچ گونه مطالعه آزمایشگاهی درباره میزان تاثیر این درمان و عوارض جانبی آن انجام نگرفته است، ضروری است در صورت تمایل به استفاده از این روش، قبلاً با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

پیش‌آگهی[

ابتلا به زونا در دوران بارداری خوش‌خیم بوده و معمولاً عوارضی برای مادر و جنین ندارد. اما عفونت اولیه با ویروس آبله‌مرغان در دوران بارداری و ابتلای مادر به آبله‌مرغان می‌تواند منجر به عفونت جنین شده و عوارضی برای مادر یا جنین به همراه داشته باشد.^[۱۱][۱۲]

تاریخچه[

اگرچه ضایعات تاولی مانند زونا ردپایی بس طولانی در متون مکتوب پزشکی دارند، با وجود این تمایز زونا از بیماری‌هایی‌هایی همچون آبله و اریزه‌پلاس و ارگوتیسم در اواخر قرن هجدهم با فعالیت ویلیام هبردن امکان‌پذیر گشت.

پانویس[

1. ↑ ^{۱٫۰ ۱٫۱} Weinberg JM (2007). "Herpes zoster: epidemiology, natural history, and common complications". J Am Acad Dermatol 57 (6 Suppl): S130–5. doi:10.1016/j.jaad.2007.08.046. PMID 18021864. 
2. ↑ Dworkin RH, Johnson RW, Breuer J et al. (2007). "Recommendations for the management of herpes zoster". Clin. Infect. Dis. 44 Suppl 1: S1–26. doi:10.1086/510206. PMID 17143845. 
3. ↑ Zamula E (May–June 2001). [permanent.access.gpo.gov/lps1609/www.fda.gov/fdac/features/2001/301_pox.html "Shingles: an unwelcome encore"] Check |url= scheme (help). FDA Consumer 35 (3): 21–5. PMID 11458545. Retrieved 2010-01-05.  Cite uses deprecated parameters (help) Revised June 2005.
4. ↑ Stankus SJ, Dlugopolski M, Packer D (2000). "Management of herpes zoster (shingles) and postherpetic neuralgia". Am Fam Physician 61 (8): 2437–44, 2447–8. PMID 10794584. 
5. ↑ Katz J, Cooper EM, Walther RR, Sweeney EW, Dworkin RH (2004). "Acute pain in herpes zoster and its impact on health-related quality of life". Clin. Infect. Dis 39 (3): 342–8. doi:10.1086/421942. PMID 15307000. 
6. ↑ Whitley R, Volpi a. Management of herpes zoster and post-herpetic neuralgia now and in the future
7. ↑ زونا. دانشنامه رشد
8. ↑ http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/shingles/ ترجمه شده در http://familydoctor.ir/fa/page/27
9. ↑ Baron R (2004). "Post-herpetic neuralgia case study: optimizing pain control". Eur. J. Neurol. 11 Suppl 1: 3–11. doi:10.1111/j.1471-0552.2004.00794.x. PMID 15061819. 
10. ↑ Whitley RJ, Weiss H, Gnann JW, Tyring S, Mertz GJ, Pappas PG, Schleupner CJ, Hayden F, Wolf J, Soong SJ (1996). "Acyclovir with and without prednisone for the treatment of herpes zoster. A randomized, placebo-controlled trial. The National Institute of Allergy and Infectious Diseases Collaborative Antiviral Study Group". Ann. Intern. Med. 125 (5): 376–83. PMID 8702088. 
11. ↑ Paryani SG, Arvin AM (1986). "Intrauterine infection with varicella-zoster virus after maternal varicella". N. Engl. J. Med. 314 (24): 1542–1546. doi:10.1056/NEJM198606123142403. PMID 3012334. 
12. ↑ Enders G, Miller E, Cradock-Watson J, Bolley I, Ridehalgh M (1994). "Consequences of varicella and herpes zoster in pregnancy: prospective study of 1739 cases". Lancet 343 (8912): 1548–1551. doi:10.1016/S0140-6736(94)92943-2. PMID 7802767.