مسجد غدیر مسجدی در مسیر مکه به مدینه در محل غدیر خم. بنابر گزارشهای تاریخی این مسجد در محلی بنا شد که پیامبر اسلام(ص) در آن ایستاد و خطبه مشهور غدیر را ایراد کرد و ولایت امام اول شیعیان، علی(ع) را به مردم ابلاغ نمود.
این مسجد در حدود پنج کیلومتری منطقۀ جُحْفه قرار داشته ولی امروزه اثری از آن باقی نیست و در تعیین محل دقیق این مسجد اظهار نظرهای متعددی وجود دارد. به گفته محمد بن مکی (شهید اول متوفی۷۸۶ ه.ق) دیوارهای این مکان تا زمان وی پابرجا و نمایان بوده است.[۱]
در روایات اهل بیت(ع) از این مسجد یاد شده و خواندن نماز در آن توصیه گردیده است.
محتویات
- ۱ تاریخ و موقعیت جغرافیایی
- ۲ فضائل و اعمال
- ۳ جستارهای وابسته
- ۴ پانویس
- ۵ منابع
تاریخ و موقعیت جغرافیایی
گزارشهای منابع درباره تاریخ ساخت مسجد غدیر دقیق نیست و تنها آن را مدتی پس از واقعه غدیر ذکر کرده‌اند که این مدت نامعلوم است.
درباره محل آن برخی به صورتی کلی گفته‌اند مسجد در مکانی بنا شد که پیامبر(ص) در بازگشت از حجة الوداع در آن مکان ایستاد، نماز خواند و علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد.[۲] برخی نیز به صورت جزئی‌تر به موقعیت جغرافیایی مسجد پرداخته‌اند؛ به عنوان نمونه، بَکری در کتاب «معجم ما استعجم» موقعیت آن را بین غدیر و چشمه آب تعیین کرده است.[۳] یاقوت حموی نیز در«معجم البلدان» آورده است: «خم موضعی است که در آن چشمه آبی وجود دارد و بین غدیر و چشمه، مسجد پیامبر(ص) قرار دارد».[۴]
گفته شده بنای مسجد در دوران عثمانی[۵] بر اثر سیل خراب شده است[۶] در عین حال شهید اول در دو کتاب خود درباره بنای مسجد غدیر گفته است: دیوارهای آن تا به امروز باقی است، و آن مسجدی مشهور است، و غالباً راه حاجیان از آن طرف می‌گذشت.[۷]
محسن امین در کتاب مفتاح الجنات نیز در این باره می‌گوید: این مسجد عامر و مشهور است، و بعضی از پادشاهان شیعه هند در زمان شیخ مرتضی انصاری به تجدید بنای آن پرداخته‌اند.[۸]
فضائل و اعمال
محدثین و فقهای شیعه بر اساس روایات به مسجد غدیر و فضیلت خواندن نماز و دعا در آن اشاره کرده‌اند. کاشف الغطا (متوفای ۱۲۲۸ ه.ق) در این باره می‌گوید: امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: « صَلِّ فیهِ فَإنَّ فیهِ فَضلاً وَ کانَ أبی یَأمُرُ بِذلِکَ» و امام صادق(ع) فرمود: نماز در مسجد غدیر مستحب است؛ زیرا پیامبر اکرم(ص) در آن مکان امیرمؤمنان را به جانشینی خود معرفی کرد و حق را ظاهر ساخت و سمت چپ مسجد افضل است چون وقتی امام صادق(ع) نگاه به سمت چپ مسجد کرد فرمود: این جای پای رسول خدا(ص) است.»[۹]
در میان منابع روایی شیعه، کلینی در کتاب کافی باب مستقلی به مسجد غدیر و روایات مربوط به آن اختصاص داده است؛ از جمله این روایات به نقل از عبدالرحمن بن حجاج: «...از حضرت موسی بن جعفر(ع) درباره خواندن نماز در مسجد غدیر خم پرسیدم. در پاسخ فرمود: در آن مسجد نماز بگزار، زیرا نماز در آن فضیلت بسیار دارد و پدرم همیشه به آن سفارش می‌کرد.»[۱۰]
شیخ طوسی، ابن حمزه، ابن ادریس، علامه حلّی، حر عاملی، شیخ یوسف بحرانی و صاحب جواهر از دیگر فقهایی هستند که در آثار خود به مسجد غدیر اشاره کرده و نماز (دو رکعتی) را در آن مستحب و دارای فضائل فراوان دانسته‌اند.[۱۱]
جستارهای وابسته
- غدیر خم
- واقعه غدیر
پانویس
