در محضر پدر و مادر
پدر و مادر حق ممتاز و بى نظیرى بر گردن فرزندان دارند؛ از این رو مستحق اکرام و تعظیم خاص بوده و مسؤولیت فرزندان در این رابطه بسیار خطیر و غیر قابل اغماض مى باشد.
رعایت حقوق و احترام آنان، آثار معنوى بسیار ثمر بخشى داشته و حتى در امور دنیوى فرزندان تأثیر گذار مى باشد. از طرف دیگر، تضییع حق ایشان و عدم قیام به انجام وظایف از سوى اولاد، آثار زیانبار و جبران ناپذیرى در دنیا و آخرت برایشان در پى خواهد داشت.
به جهت اهمیت موضوع و ضرورت توجه به نکات بسیار ظریف در این مورد، بخشى از راه کارهاى عملى در اداى حقوق و بزرگداشت مقام پدر و مادر ارائه گردیده. از خداوند متعال توفیق عملى براى خود و خوانندگان را مسألت مى نماییم.
۱. با آن ها نیکو سخن بگویید.
۲. اگر آن ها را ناراحت کرده اید، بکوشید تا خوشحالشان کنید.
۳. در نیکى کردن به پدر و مادر، خوب و بد بودن آن ها را ملاحظه نکنید (حتى باید به والدین غیر مومن نیکى کرد).
۴. اگر امر به حرامى کردند، اطاعت نکنید.
۵. اگر اطاعت از آنان ممکن نبود، حق بدرفتارى ندارید.
۶. لازم است پس از درگذشت آن ها نیز به ایشان احسان کنید:
برایشان نماز بخوانید.
از طرف آن ها حج بروید.
از طرف آن ها روزه بگیرید.
برایشان استغفار کنید و …
۷. پس از مرگ آنان، تعهدات و بدهیهایشان را ادا کنید.
۸. دوستان آن ها را نیز اکرام کنید.
۹. پیش از آن که چیزى از شما بخواهند، حاجتشان را بر آورید.
۱۰. در حضورشان با احترام بنشینید.
۱۱. صداى خود را از صداى آن ها بلند تر نکنید.
۱۲. در چشمانشان خیره نشوید.
۱۳. با دست و چشم به آن ها اشاره نکنید.
۱۴. آن ها را به اسم صدا نزنید.
۱۵. جلو تر از ایشان راه نروید (مگر آن که ضرورتى داشته باشید).
۱۶. قبل از ایشان ننشینید.
۱۷. اگر عصبانى شدند، نسبت به آنان خشوع کنید.
۱۸. در همه حال از آن ها تشکر کنید.
۱۹. مراقب باشید، هیچ گاه به ایشان دشنام ندهید.
۲۰. بکوشید تا هرگز آن ها را خشمگین نسازید.
۲۱. در حد ممکن، در برآوردن نیازها و تأمین هزینه آنان بکوشید.
۲۲. هر قدر مى توانید نسبت به ایشان نیکى کنید.
۲۳. هرگز در مقابلشان تکبر نورزید.
۲۴. در خواست هایشان را برآورده سازید (هر چند به آن نیاز نداشته باشند).
۲۵. چنان چه در حق شما بدى کردند؛ در مقابل، برایشان استغفار و طلب خیر کنید.
(اجزهما بالاحسان احسانا و بالسیئات غفرانا).[۱]
۲۶. در مجالس، بالاتر از ایشان ننشینید.
۲۷. دست خود را بالاى دست ایشان نگیرید.[۲]
۲۸. اگر از شما خواستند پیش آنان بمانید، در حد امکان از ایشان جدا نشوید.[۳]
۲۹. در احسان به والدین، جانب مادر را بیشتر مراعات کنید.
۳۰. به وصیت هایشان عمل کنید.
۳۱. دیون (بدهى ها) آنان را ادا کنید (در صورت توانایى).
۳۲. اگر بین امر و نهى والدین تعارضى بود؛ اگر ممکن است، رضایت هر دو را جلب کنید و گرنه جانب مادر را ترجیح دهید.
۳۳. اگر شما را به خوردن غذاى شبهه ناک امر کردند، اطاعت کنید.[۴]
۳۴. اگر در وقت نماز شما را به کارى امر کردند، نماز را به تأخیر انداخته و فرمان آنان را اطاعت کنید.
۳۵. اگر در واجبات کفایى شما را نهى کردند، آن واجب را ترک کنید.
۳۶. از آزار دیگران نسبت به والدین جلوگیرى کنید.
۳۷. پیش از آنان شروع به خوردن غذا نکنید.
۳۸. در مجالس، روى خود را از ایشان بر نگردانید.
۳۹. کارى نکنید که دیگران به پدر و مادر شما بدگویند.
۴۰. در وقت ورودشان از جا برخیزید.
۴۱. مراقب سلامتى آنان باشید و اگر نیاز به پزشک و … دارند اقدام کنید.
۴۲. هرگز براى آنان آرزوى مرگ نکنید.
۴۳. از آنان بخواهید تا در حق شما دعا کنند (دعاى والدین در مورد فرزندان مستجاب است، ان شاء الله)
۴۴. غیبت ایشان را روا مدارید و نگذارید دیگران از آن ها غیبت کنند.
۴۵. در مواقع مختلف مدافع آن ها باشید (تا جایى که حق دیگران تضییع نگردد).
۴۶. نقاط ضعف آنان را براى دیگران بازگو نکنید (مگر موارد خاص).
۴۷. صفات نیک ایشان را در حضور و غیابشان یادآور باشید.
۴۸. ابراز محبت خود را نسبت به آن ها آشکار کنید.
۴۹. هر چه مى توانید در برابرشان تواضع کنید.
۵۰. از ایشان تقاضایى نکنید که موجب شرمندگیشان شود.
۵۱. بدى هایشان را فراموش کنید و تکرار نکنید.
۵۲. سعى کنید هیچ وقت خوبى هایتان را به رخ آنان نکشید (مگر این که ضرورتى داشته باشید).
۵۳. براى پدر و مادر و ذوى الحقوق والدین خود نیز دعا و احسان کنید.
۵۴. نیکى به پدر و مادر را به بهانه این که آنان هنوز جوان هستند ترک نکنید.
۵۵. لزوم احترام ایشان را به اعضاى دیگر خانواده گوشزد کنید.
۵۶. در حد امکان، زمینه تفریح، گردش و زیارت را برایشان فراهم آورید.
۵۷. هرگز صریحا به آنان جواب رد ندهید.
مرکز مشاوره حوزه علمیه قم – در محضر پدر و مادر، ص ۱ – ۵
