گروه :
سوالات قرآنی
سوال :
علت نامگذاری سوره مریم،محتوای سوره مریم و نام های دیگر این سورهرا بیان کنید.
پاسخ :
از آنجا که د راین سوره داستان زندگی حضرت مریم را بیان میکند لذا این
سوره به این نام مشهور استغرض این سوره به طورى كه در آخرش بدان اشاره
نموده مىفرماید:" فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ
الْمُتَّقِینَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا ..." بشارت و انذار است،
چیزى كه هست همین غرض را در سیاقى بدیع و بسیار جالب ریخته نخست به داستان
زكریا و یحیى و قصه مریم و عیسى و سرگذشت ابراهیم و اسحاق و یعقوب و
ماجراى موسى و هارون و داستان اسماعیل و حكایت ادریس و سهمى كه به هر یك
از ایشان از نعمت ولایت داده- كه یا نبوت بوده و یا صدق و اخلاص- اشاره
كرده، آن گاه علت این عنایت را چنین بیان فرموده كه این بزرگواران خصلتهاى
برجستهاى داشتهاند از آن جمله نسبت به پروردگارشان خاضع و خاشع بودند، و
لیكن اخلاف ایشان از یاد خدا اعراض نموده به مساله توجه به پروردگار به
كلى بىاعتناء شدند، و به جاى آن دنبال شهوت را گرفتند به همین جهت به
زودى حالت" غى" را كه همان از دست دادن رشد است دیدار مىكنند، مگر آنكه
كسى از ایشان توبه كند و به پروردگار خود بازگشت نماید كه او سرانجام به
اهل نعمت مىپیوندد.سپس نمونههایى از لغزشهاى اهل غى و زورگوییهاى آنان و
آراى خارج از منطقشان از قبیل نفى معاد، و به خدا نسبت پسر دارى دادن، و
بت پرستیدن و آنچه كه از لوازم این لغزشها است از نكبت و عذاب را خاطر
نشان مىسازد.بنا بر این، مىتوان گفت بیان این سوره شبیه به بیان مدعیى
است كه براى اثبات دعوى خود مثالهایى مىآورد. كانه گفته شده فلانى را و
فلانى و فلانى كه از اهل رشد و داراى موهبتى الهى بودند در زندگى این روش
را داشتند كه دل از شهوات نفس كنده و به سوى پروردگار خود متوجه شدند، و
طریقه خضوع و خشوع را پیش گرفتند كه هر وقت آیات پروردگارشان را متذكر
مىشدند از صمیم دل خاضع مىگشتند. و طریقه آدمى به سوى رشد و موهبت همین
است، لیكن اخلاف همین نامبردگان این طریقه را كنار گذاشتند، یعنى از عمل
اعراض و به شهوات مذموم رو آوردند، و این رویه، ایشان را جز به سوى" غى"
(انحراف)كه خلاف رشد است نكشانیده، جز بر باطل استوارترشان نمىكند، و
سرانجامشان این مىشود كه رجوع به خدا را انكار، و شركایى براى خدا اثبات
نموده، سد راه دعوت هم مىشوند و این جز به سوى نكبت و عذاب رهنمونشان
نمىكند.پس این سوره- همانطور كه ملاحظه مىفرمایید- با ذكر چند مثال آغاز
و با گرفتن نتیجهاى كلى از آن مثلها، كه مورد نظر بوده، خاتمه یافته است.
و این نتیجهگیرى از جمله" أُولئِكَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ
عَلَیْهِمْ" «1» شروع شده و تا چند آیه بعد ادامه مىیابد.پس این سوره
مردم را به سه طائفه تقسیم مىكند: 1- آنهایى كه خدا انعامشان كرد كه یا
انبیاء بودند و یا اهل اجتباء و هدایت 2- اهل غى، یعنى آنهایى كه مایه و
استعداد رشد خود را از دست دادند 3- آن كسانى كه توبه نموده ایمان آوردند،
و عمل صالح كردند كه به زودى به اهل نعمت و رشد مىپیوندند. و آن گاه ثواب
توبه تائبین و مسترشدین و عذاب غاویانكه همنشینان شیطان و از اولیاى
اویند- را تذكر مىدهد.موفق باشید