احترام پرندگان به امام هادی علیه السلام

ابوهاشم جعفری می‌گوید:

متوکل تالار آفتابگیری درست کرده بود که پنجره‌های مشبک داشت و داخل آن پرندگان خوش آواز را رها ساخته بود. روزهایی که سران حکومت برای سلام رسمی و تبریک نزد او می‌آمدند، متوکل درون همین تالار می‌نشست اما بر اثر سر و صدای پرندگان، نه حرف دیگران را می‌شنید و نه دیگران حرفش را می‌شنیدند.

فقط وقتی که امام هادی علیه السلام وارد می‌شدند تمام پرندگان ساکت و آرام می‌شدند و تا وقتی امام هادی از آنجا خارج نمی‌شد سر و صدایی شنیده نمی‌شد. (1)

آگاهی امام هادی علیه السلام از سؤال ذهنی اصحاب

محمد بن شرف می‌گوید:

همراه امام هادی علیه السلام در یکی از کوچه ‌های مدینه راه می‌رفتم. خواستم از امام هادی علیه السلام مسأله‌ای بپرسم اما قبل از این که سوالم را مطرح کنم، امام به من فرمود: «ما در جای شلوغی هستیم و مردم در رفت‌ و آمدند. اکنون زمان خوبی برای سوال ‌کردن نیست.» (2)

امام هادی علیه السلام و پیشگویی مرگ جوان غافل

ابوحسین سعید پسر سهل بصری ملّاح می‌گوید:

روزی امام هادی علیه السلام به مجلس ولیمه یکی از فرزندان خلیفه عباسی دعوت شد. همراه امام وارد مجلس شدیم. حاضران با دیدن امام به احترامش سکوت کردند. ولی جوانی در این مجلس حضور داشت که احترام امام هادی را نگه نداشت و در مجلس به خنده و حرف‌های یاوه مشغول بود. در این هنگام حضرت هادی علیه السلام رو به او کرد و فرمود: «در خنده زیاده‌روی می‌کنی و از یاد خدا غافل هستی، در حالی که سه روز بعد در قبرستان خواهی بود.»

جوان ساکت شد و چیزی نگفت.......

 

- امام هادی علیه السلام به یكی از شیعیانش فرمود: فلانی را ملامت كن و بگو: اگر خدا خیر بنده‌ای را بخواهد (در آن صورت) هرگاه ملامت شود بپذیرد.

- متوكل (یكی از خلفای عباسی) نذر نمود كه اگر از بیماریش عافیت یابد مال كثیری را صدقه دهد، پس چون عافیت یافت از علما پرسید: اندازه مال كثیر چه مقدار است، هر كدامشان چیزی گفت ولی به معنای آن نرسید، پس از امام هادی علیه السلام پرسید، حضرت فرمود: هشتاد درهم بدهد، گفت: به چه دلیل؟ فرمود: خداوند به پیامبر خود وحی فرمود كه:" لقد نصركم الله فی مواطن كثیرة" : " بی شك خداوند شما را در میادین بسیار یاری كرد" (توبه/25)، و ما میادین نبرد آن حضرت را شمردیم و به هشتاد رسیدیم، و خداوند آن تعداد را كثیر و بسیار نامیده است. پس متوكل از این سخن خرسند شد و هشتاد درهم صدقه داد.

- همانا برای خداوند مكان‌هایی است كه دعا نمودن در آنها را دوست دارد، و دعای هر كس را در آنجا مستجاب می‌فرماید، و موضع قبر سیدالشهدا از آن جمله است.

- هر كس از خدا بترسد از او بترسند، و چون خدا را فرمان بَرد؛ از او فرمان بَرند، هر كس كه از خالق اطاعت كند دیگر هیچ باكی از غضب و خشم مخلوق نداشته باشد، و هر كس كه خدا را به خشم آورد مسلما بداند كه دچار خشم مخلوقین خواهد گردید.

- خداوند نه وصف گردد و نه تعریف جز بدانچه خود خویش را وصف نموده، و چگونه وصف شود آن خدایی كه حواس از دركش ناتوان، و تصورات از دستیابیش درمانده، و افكار از محدود ساختنش عاجز است و در دیده نگنجد، آن خدایی كه نزدیكی او دوری است و دوریش نزدیكی، او خود كیفیت را آفریده بی آن كه گویند او چگونه است، و مكان را خود پدید آورده بی آن كه گویند كجاست، و ساحتش بر كنار از.....

امامان و پیشوایان معصوم علیهم‌السلام انسان‌های كامل و برگزیده‌ای هستند كه به عنوان الگوهای رفتاری و مشعل‌های فروزان هدایت جامعه بشری از سوی خدا تعیین شده‌اند گفتار و رفتار و خوی و منش آنان ترسیم حیات طیبه انسانی و وجودشان تبلور تمامی ارزش‌های الهی است. آنان به تعبیر امام هادیعلیه السلام این چنین‌اند: "-السلامُ علیکُم یا... - مَعدِنَ الرَّحمَةِ وَ خُزانَ العِلمِ و مُنتَهَی الحِلمِ وَ اُصُولَ الكَرَمِ وَ قادَةَ الاُمَمِ وَ اَولِیاءَ النِّعَمِ و عَناصِرَ الاَبرارِ و دَعائِمَ الاَخیارِ وسَاسةَ العِبادِ و اَركانَ البِلادِ و اَبوابَ الایمانِ و اُمَناءَ الرحمنِ و سُلالةَ النَّبیّین و صَفوَةَ المُرسَلین و عِترَةَ خیرَةِ رَبِّ العالَمین ، -السلام علی ...- مَصابیحِ الدُّجَی و اَعلامِ التُقَی و ذَوی النُهی و اُولِی الحِجَی و كَهفِ الوَرَی و وَرَثَةِ الاَنبِیاءِ والمَثَلِ الاَعلَی وَالدَّعوَةِ الحُسنی و حُجَجِ اللهِ عَلی اَهلِ الدُنیا وَالآخِرَةِ وَالاُولَی"؛ معدن رحمت، گنجینه داران دانش، نهایت بردباری و حلم، بنیان‌های كرامت و ریشه‌های نیكان، عصاره و برگزیده پیامبران، پیشوایان هدایت، چراغ‌های تاریكی‌ها، پرچم‌های پرهیزگاری، نمونه‌های برتر و حجت‌های خدا بر جهانیان هستند.(1) بدون شك، ارتباط با چنین چهره‌هایی و پیروی از دستورها و رفتارشان، تنها راه دستیابی به كمال انسانیت و سعادت هر دو جهان است. پیشوای دهم علیه السلام یكی از پیشتازان دانش و تقوا و كمال است كه وجودش مظهر فضائل اخلاقی و كمالات نفسانی و الگوی حق‌جویان و ستم ستم‌ ستیزان است. امام هادی علیه‌السلام پیوسته تحت نظر حكومت‌های جور بود و سعی می‌شد كه آن حضرت با پایگاه‌های مردمی و افراد جامعه تماسی نداشته باشد با این حال آن مقدار از فضائل اخلاقی كه از او بروز كرده، دانشمندان و شرح حال نویسان و حتی دشمنان اهل‌بیت علیهم السلام را به تحسین و تمجید آن وجود الهی واداشته است.

ابوعبدالله جُنیدی می‌گوید: "سوگند به خدا، او بهترین مردم روی زمین و برترین آفریده‌های الهی است. "ابن حَجَر" در شرح حال آن حضرت می‌نویسد: "و كانَ وارِثَ اَبِیهِ عِلماً و سَخاءً" او در دانش و بخشش وارث پدرش بود.(2) "متوكل" در نامه‌ای كه برای امام می‌نویسد خاطرنشان می‌كند: امیرالمؤمنین عارف به مقام شما است و حق خویشاوندی را نسبت به شما رعایت می‌كند و طبق آنچه مصلحت شما و......

احضار امام از مدینه

سبط بن جوزی در تذكرة الخواص از قول دانشمندان سیره‌نویس می‌نویسد: متوكل چون كینه علی علیه السلام و فرزندانش را در دل داشت و از سویی به جایگاه علی بن محمد در مدینه و گرایش مردمان به سوی او آگاهی داشت، آن حضرت را از مدینه به طرف بغداد حركت داد. او یحیی بن هرثمه را فراخواند و به وی گفت: به مدینه عزیمت كن و در حال او تأمل نما و به سوی ما روانه نما. یحیی گوید: در پی دستور متوكل به مدینه رفتم چون به آن شهر وارد شدم فریاد و غوغایی از مردم به پا خاست كه تا آن روز چنین شور و غوغایی نشنیده بودم، آنان بر جان علی بن محمد نگران بودند چرا كه وی در حق آنان نیكویی می‌كرد و همواره ملازم مسجد بود و در دل گرایش به دنیا نداشت. من نیز مردم را تسكین دادم و برای آنها قسم یاد كردم كه درباره علی بن محمد به كار ناخوشایندی مامور نشده‌ام و هیچ نگرانی بر او نیست. سپس خانه آن حضرت را بازرسی كردم و در آن جز قرآن و كتاب‌های دعا و كتاب‌های علمی چیزی نیافتم. پس آن حضرت در دیدگانم بزرگ جلوه كرد و خود عهده‌دار خدمتش شدم و امكانات زندگی او را نیكو گرداندم.

در اثبات الوصیة، مسعودی می‌نویسد: بریحه عباسی امام جماعت در مدینه نامه‌ای به متوكل نگاشت و در آن گفت: اگر به حرمین نیاز داری، علی بن محمد علیه السلام را از آنها بیرون ران كه او مردم را به خود می‌خواند وعده بسیاری با او بیعت كرده‌اند: بریحه نامه‌های پیاپی در این باره به متوكل نوشت. شیخ مفید در ارشاد گوید: انگیزه حركت ابوالحسن علیه السلام به مدینه آن بود كه عبدالله بن محمد در شهر مدینه به عنوان متصدی جنگ و امامت جماعت برگزیده شد. وی از آن حضرت نزد متوكل بدگویی می‌كرد و اندیشه آزار و اذیت امام را در سر داشت. لذا چون ابوالحسن از بدگویی عبدالله بن محمد در نزد متوكل آگاه شد، نامه‌ای به خلیفه نوشت و در آن از دروغ بافی‌های عبدالله بن محمد یاد كرد. متوكل دستور داد تا پاسخ نامه آن حضرت را بنویسد و او را به آوردن به سامرا دعوت كنند و دستور داد كه در گفتار و كردار به خوبی با آن حضرت رفتار كنند. چون نامه به دست ابوالحسن علیه السلام رسید، آماده سفر شد و یحیی بن هرثمه نیز آن حضرت را همراهی كرد. مسعودی گوید: بریحه نیز برای مشایعت امام علیه السلام آمد. چون به قسمتی از راه رسیدند بریحه به آن حضرت گفت: من خوب می‌دانم كه تو آگاهی كه علت بردن تو از مدینه به بغداد به خاطر من است و سوگندهای استوار و مؤكد یاد می‌كنم كه اگر از من به امیرمؤمنان با یكی از خواص او شكایت بری نخلستان تو را ویران می‌كنم و دوستداران و هواخواهانت را می‌كشم و چشمه‌های كشتزارت را خشك می‌كنم و چنین و چنان می‌كنم. پس ابوالحسن علیه السلام در پاسخ او فرمود: نزدیك‌ترین شكایت من از تو، شب پیش در پیشگاه الهی بود. و من چنان نیستم كه شكایت تو پیش خدا برم و آنگاه از او به بندگانش متوجه شوم و از تو پیش آنان شكوه كنم. بریحه با شنیدن این سخن بر پای امام هادی علیه السلام فرو افتاد و زاری كرد و از آن حضرت طلب بخشش كرد. امام هم به او فرمود: من از تو درگذشتم، و از آنجا حركت كرد تا به بغداد رسید. مسعودی گوید: اسحاق بن ابراهیم و همه امیران به استقبال آن حضرت آمدند. سبط بن جوزی می‌نویسد: یحیی گفت: چون به بغداد وارد شدم ابتدا به دیدار اسحاق بن ابراهیم طاهری، والی بغداد، رفتم . اسحاق به من گفت: ای یحیی! این مرد، زاده رسول خدا صلی الله علیه و آله است و متوكل را هم تو خوب می‌شناسی اگر وی را بر ضد علی بن محمد بشورانی او را می‌كشد و آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز قیامت خصم تو خواهد بود. من در پاسخش گفتم: به خدا قسم از او جز كردار نیك و زیبا ندیدم . سپس به سوی "سُرَّ مَن رَای"(1) رفتم و در آغاز با وصیف تركی ملاقات كرده او را از آمدن علی بن محمد آگاه ساختم . وصیف به من گفت: به خدا سوگند اگر یك موی از سر آن امام كم شود آن را جز از تو نخواهم. من از سخن او در شگفت شدم و چگونه سخن او با قول اسحاق یكی بود. چون نزد متوكل رفتم از من درباره علی بن محمد پرسید:......

بدون شك بعد علمى و آگاهى گسترده ائمه علیهم السلام در همه زمینه‏ها از پایه‏هاى اساسى امامت در طول حیات آن به شمار رفته و به عنوان یكى از معیارهاى مطمئن و روشن - كه در دسترس همگان قرار داشت - براى تشخیص امام برگزیده از سوى خدا، از مدعى امامت، در جامعه اسلامى شناخته شده بود.

حاكمان ستمگر اموى و عباسى در رویارویى با پیشوایان حق به هر اقدامى - كه به گونه‏اى در تثبیت موقعیت آنان و تضعیف موقعیت امامان شیعه مؤثر بود - دست زدند، و حتى موفق شدند چهره‏هاى وابسته و مزدورى را در لباس عالمان دین و فقیهان شریعت‏ به مسلمانان تحمیل كنند، ولى هیچ گاه نتوانستند در میدان علم و دانش بر پیشوایان معصوم پیشى گیرند، و حتى نتوانستند در یك مورد و براى یك بار آنان را محكوم كنند، با آنكه برخى از آنان - مانند مامون - براى دستیابى به این هدف تلاشهاى فراوانى كرده و سرمایه‏هاى زیادى صرف نمودند.

اساسى‏ترین ویژگى علوم ائمه علیهم السلام، خدادادى بودن آن است. آنان در هیچ مكتب و نزد هیچ فردى درس نخواندند، بلكه در پرتو شایستگى‏ها و لیاقتهایى كه داشتند خداوند چشمه‏سارهاى زلال دانش و معرفت را در قلب پاكشان به جریان و جوشش انداخت و وجود مباركشان را - به تعبیر امام هادى(ع) - گنجینه‏هاى علم و جایگاههاى معرفت‏خویش (1) قرار داد.

امام هادى علیه السلام در سخنى به این دانش گسترده اشاره نموده مى‏فرماید:

«اسم اعظم خدا 73 حرف است و نزد آصف (بن برخیا) تنها یك حرف آن بود كه چون خدا را بدان خواند، زمین - حد فاصل بین او و (پادشاه) سبا - براى او درهم پیچیده شد. آصف تخت ‏بلقیس را برداشت و آن را نزد سلیمان برد، سپس زمین كشیده (منبسط) شد (و به حال نخست ‏بازگشت). تمام اینها در كمتر از یك چشم بر هم زدن صورت گرفت.

ولى نزد ما از اسم اعظم الهى 72 حرف است و یك حرف آن نزد خداست كه آن را در (خزانه) علم غیب به خود اختصاص داده است‏». (2)

بزرگترین خیانت زمامداران غاصب اموى.......