سرآغاز

جهاد فرهنگى و سیاسى

عوامل دشمنى با امام عسكرى علیه‏السلام

ب) وجود مبارك امام زمان علیه‏السلام

سرآغاز

از روزگاران بسیار دور تا به امروز، همواره زندگانى و رفتار مردان بزرگ كهابعاد انسانی برجسته ای داشته‌اند، مورد توجه بوده است. در این میان، پیامبران الهى و پیشوایان مكتب علوى، یگانه افرادى هستند كهجامعتمام صفات برجستههستند و از سوى پروردگار به عنوان الگوهایى شایسته براى همگان معرفى شده‏اند.

این نوشتار، نگاهى است گذرا به گوشه‏هایى از تلاش فرهنگى «امام حسن عسكرى علیه‏السلام »، همراه با بررسى كوتاهى از اوضاع سیاسى و اجتماعى آن دوران.

تولد و شهادت

امام حسن عسكرى علیه‏السلام یازدهمین پیشواىشیعیانجهان، به سال 232 ق. در شهر «مدینه» دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش «امام هادى علیه‏السلام » است.

مادر گرامى آن حضرت، «سوسن»(1) یا «حُدَیْثه»(2) بانویى نیكوكار، پارسا و دانشمند بود كه پس از شهادت امام هادى و امام عسكرى علیهما‏السلام چندى مسئولیت امور شیعیان را به عهده داشت و پناهگاه شیعیان شمرده مى‏شد.

از آنجا كه امام علیه‏السلام همچون پدرش به دستور خلفاى عباسى در محله «عسكر» (منطقه نظامى) سامرا ساكن بود، به «عسكرى» معروف گردید.(3) كنیه‏اش «ابومحمّد» و القاب معروفش «نقى» و «زكى»است.آن حضرتشش سال امامت نمود و در 28 سالگى به دست «معتمد» عباسى به شهادت رسید.(4)

جهاد فرهنگى و سیاسى

امام حسن عسكرى علیه‏السلام در هدایت......

سرآغاز

جهاد فرهنگى و سیاسى

عوامل دشمنى با امام عسكرى علیه‏السلام

ب) وجود مبارك امام زمان علیه‏السلام

سرآغاز

از روزگاران بسیار دور تا به امروز، همواره زندگانى و رفتار مردان بزرگ كهابعاد انسانی برجسته ای داشته‌اند، مورد توجه بوده است. در این میان، پیامبران الهى و پیشوایان مكتب علوى، یگانه افرادى هستند كهجامعتمام صفات برجستههستند و از سوى پروردگار به عنوان الگوهایى شایسته براى همگان معرفى شده‏اند.

این نوشتار، نگاهى است گذرا به گوشه‏هایى از تلاش فرهنگى «امام حسن عسكرى علیه‏السلام »، همراه با بررسى كوتاهى از اوضاع سیاسى و اجتماعى آن دوران.

تولد و شهادت

امام حسن عسكرى علیه‏السلام یازدهمین پیشواىشیعیانجهان، به سال 232 ق. در شهر «مدینه» دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش «امام هادى علیه‏السلام » است.

مادر گرامى آن حضرت، «سوسن»(1) یا «حُدَیْثه»(2) بانویى نیكوكار، پارسا و دانشمند بود كه پس از شهادت امام هادى و امام عسكرى علیهما‏السلام چندى مسئولیت امور شیعیان را به عهده داشت و پناهگاه شیعیان شمرده مى‏شد.

از آنجا كه امام علیه‏السلام همچون پدرش به دستور خلفاى عباسى در محله «عسكر» (منطقه نظامى) سامرا ساكن بود، به «عسكرى» معروف گردید.(3) كنیه‏اش «ابومحمّد» و القاب معروفش «نقى» و «زكى»است.آن حضرتشش سال امامت نمود و در 28 سالگى به دست «معتمد» عباسى به شهادت رسید.(4)

جهاد فرهنگى و سیاسى

امام حسن عسكرى علیه‏السلام در هدایت......

امام حسن عسكری علیه السلام

ابومحمد، حسن بن علی العسكری علیهم السلام در ماه ربیع الاخر سال 231 (و به نقلی 232 ق) در مدینه به دنیا آمد. پدر بزرگوارش امام علی هادی علیه السلام و مادرش بانویی صالح و عارف به نام سوسن (یا حدیثه یا سلیل) بود. آن حضرت 22 یا 23 سال داشت كه پس از شهادت پدر بزرگوارش (در سال 254 ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع الاول سال 260 ق كه حدود 28 یا 29 سال داشت، شربت شهادت نوشید و در خانه خود، در جوار تربت شریف پدر در سامرا به خاك سپرده شد.

در شمایل آن حضرت آورده‌اند كه رنگش گندم‌گون، چشمانش درشت و سیاه، رویش زیبا، قامتش معتدل و اندامش متناسب بود و با وجود جوانی، مشایخ قریش و رجال و علمای زمان را تحت تاثیر خود قرار می‌داد. دوست و دشمن به برتری او در علم و حلم و جود و زهد و تقوا و سایر مكارم اخلاق اذعان داشتند. چون او و پدر بزرگوارش امام هادی علیه السلام در محله عسكر (قرارگاه سپاه) در شهر سامرا زندگی می كردند، به «عسكری» لقب یافتند و نیز این دو امام مانند امام جوادعلیه السلام به احترام جد بزرگوارشان حضرت رضا علیه السلام به «ابن الرضا» مشهور بودند.

مدت كوتاه حیات این امام همام به سه دوره تقسیم می گردد: تا چهار سال و چند ماهگی (و به قولی تا 13 سالگی) از عمر شریفش را در مدینه به سر برد، تا 23 سالگی به اتفاق پدر بزرگوارش در سامرا می زیست (254 ق) و تا 29 سالگی یعنی شش سال و اندی پس از شهادت امام دهم علیه السلام در سامرا ولایت بر امور و پیشوایی شیعیان را به عهده داشت. امام هادی علیه السلام پسری به نام ابوجعفر محمد داشت كه در زمان حیات حضرت از دنیا رفت. همچنین پسر دیگری به نام جعفر داشت كه نزد شیعیان به لقب.....

وجود مقدس امام حسن عسكرى عليه السلام از ائمه‏اى هستند[كه تحت فشار بسيار بودند]چون هر چه كه دوران ائمه[به دوره امام عصر عليه السلام]نزديكتر مى‏شد كار بر آنها سخت‏تر مى‏گرديد.ايشان در سامرا بودند كه در آن وقت مركز خلافت‏بود.از زمان‏«معتصم‏»مركز خلافت از بغداد به سامرا منتقل شد. مدتى آنجا بود، دو مرتبه برگشت.علتش هم اين بود كه لشكريان معتصم خيلى به مردم ظلم مى‏كردند و مردم شكايت كردند و ابتدا معتصم گوش نكرد ولى بالاخره هر طور بود راضى‏اش كردند و او براى اينكه سپاهيان از مردم دور باشند مركز را به سامرا منتقل كرد.

امام عسكرى و امام هادى عليهما السلام اجبارا در سامرا به سر مى‏بردند، در محلى كه به نام‏«العسكر»يا«العسكرى‏» ناميده مى‏شد، يعنى محلى كه محل سپاهيان و در واقع پادگان بود، يعنى خانه‏اى كه در آن زندگى مى‏كردند برايشان انتخاب شده بود كه مخصوصا در پادگان باشند و تحت نظر. ايشان در بيست و هشت‏سالگى از دنيا رفتند(پدر بزرگوارشان هم در حدود چهل و دو ساله بودند كه از دنيا رفتند)و دوره‏امامتشان فقط شش سال طول كشيد.

به نص تواريخ، تمام اين مدت شش سال يا در حبس بودند يا اگر هم آزاد بودند ممنوع المعاشرة و ممنوع الملاقات بودند.از نظر معاشرت آزادى نداشتند،اگر هم احيانا رفت و آمدهايى مى‏شد يا گاهى حضرت را مى‏خواستند،تحت نظر بودند،وضع عجيبى بود.

مى‏دانيد كه هر يك از ائمه گويى يك خصلت‏خاص بيشتر در او ظهور داشته است كه خواجه نصير در آن دوازده بند خودش هر يك از ائمه را با يك صفتى توصيف مى‏كند كه بيشتر در او ظهور داشته است. وجود مقدس امام عسكرى عليه السلام به جلالت و هيبت و رواء (1) به اصطلاح، ممتاز بودند يعنى اساسا عظمت و هيبت و جلالت در قيافه ايشان به نحوى بود كه هر كس كه ايشان را ملاقات مى‏كرد تحت تاثير آن سيما قرار مى‏گرفت قبل از اينكه سخن بگويند و او از علم ايشان چيزى بفهمد. وقتى كه سخن مى‏گفتند درياى مواجى شروع مى‏كرد به سخن گفتن، ديگر تكليفش روشن است.

در بسيارى از حكايات و روايات اين قضيه كاملا مشخص و محرز است. حتى دشمنان با اينكه ايشان را سخت تحت تعقيب داشتند و گاهى به زندان مى‏بردند وقتى كه با حضرت روبرو مى‏شدند وضع عجيبى داشتند، نمى‏توانستند در مقابل ايشان خضوع نكنند، كه در اين زمينه داستانى را محدث قمى در كتاب الانوار البهيه از احمد بن عبيد الله بن خاقان، پسر وزير المعتمد على الله، و او از پدرش نقل مى‏كند در حالى كه خودش هم حضور داشته است. داستان فوق العاده عجيبى است كه وقت گفتنش را عجالتا ندارم.

علت عمده اين كه اينقدر امام شديد تحت نظر بود اين......

2. یكى دیگر از فرزانگان قم، «حسین بن اشكیب» است . «كشّى» او را چنین وصف مى‏كند:

«هوالقمى خادم القبر... عالم متكلم مؤلف لكتب.» (40)

او از دانشوران كلامى قم بود. وى مدتى در قم افتخار خدمتگزارى به آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام را داشته و یكى از حلقه‏هاى پیوند تشیع قم با حوزه سمرقند بوده است كه در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجرى شكل گرفت.

نجاشى از دو اثر او به نام: «الرّدّ على من زعم انّ النّبىّ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله‏ و سلم كان على دین قومه» و «الرّدّ علىّ الزّیدیّة» یاد كرده است.(41)

3. از چهره‏هاى دیگر این دوران، «محمد بن خالد برقى» و فرزند نامورش «احمد بن محمد» مى‏باشند. كتاب «المحاسن» احمد برقى، دائرة المعارفى مشتمل بر احادیث امامان در زمینه‏هاى معارف دینى از قبیل اخلاق و تفسیر است. از جمله تألیفات وى كتاب «التبیان فى اخبار البلدان» در باره جغرافیاى تاریخى دنیاى اسلام است.(42)

4. یكى دیگر از رجال نامور این دوران، «على بن الحسین بن موسى بن بابویه» است. «شیخ عباس قمى» در شأن او چنین مى‏نگارد:

«... العالم الفقیه المحدّث الجلیل، بل شیخ القمیین فى عصره و فقیههم و ثقتهم، صاحب المقامات العالیه و الدّرجات الرّفیعة.»

«شهید» در ذكرى نیز او را چنین مى‏ستاید:

«اِنّ الاصحاب یأخذون الفتاوى مِن رسالة على بن بابویه اذا اعوزهم النّص ثقةً و اعتماداً علیه؛ مكانت و وثاقت «على بن بابویه» چنان است كه فتواى او هنگامى كه نصّ و روایتى پیدا نمى‏شد، منبع فتاواى فقهاى ما بود.»(43)

از این رو، برخى معتقدند: در شأن او توقیعى بدین شرح از سوى امام حسن عسكرى علیه‏السلام صادر شده‏ است:

«اما بعد أوصیك یا شیخى و معتمدى و فقیهى.......