2. یكى دیگر از فرزانگان قم، «حسین بن اشكیب» است . «كشّى» او را چنین وصف مى‏كند:

«هوالقمى خادم القبر... عالم متكلم مؤلف لكتب.» (40)

او از دانشوران كلامى قم بود. وى مدتى در قم افتخار خدمتگزارى به آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام را داشته و یكى از حلقه‏هاى پیوند تشیع قم با حوزه سمرقند بوده است كه در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجرى شكل گرفت.

نجاشى از دو اثر او به نام: «الرّدّ على من زعم انّ النّبىّ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله‏ و سلم كان على دین قومه» و «الرّدّ علىّ الزّیدیّة» یاد كرده است.(41)

3. از چهره‏هاى دیگر این دوران، «محمد بن خالد برقى» و فرزند نامورش «احمد بن محمد» مى‏باشند. كتاب «المحاسن» احمد برقى، دائرة المعارفى مشتمل بر احادیث امامان در زمینه‏هاى معارف دینى از قبیل اخلاق و تفسیر است. از جمله تألیفات وى كتاب «التبیان فى اخبار البلدان» در باره جغرافیاى تاریخى دنیاى اسلام است.(42)

4. یكى دیگر از رجال نامور این دوران، «على بن الحسین بن موسى بن بابویه» است. «شیخ عباس قمى» در شأن او چنین مى‏نگارد:

«... العالم الفقیه المحدّث الجلیل، بل شیخ القمیین فى عصره و فقیههم و ثقتهم، صاحب المقامات العالیه و الدّرجات الرّفیعة.»

«شهید» در ذكرى نیز او را چنین مى‏ستاید:

«اِنّ الاصحاب یأخذون الفتاوى مِن رسالة على بن بابویه اذا اعوزهم النّص ثقةً و اعتماداً علیه؛ مكانت و وثاقت «على بن بابویه» چنان است كه فتواى او هنگامى كه نصّ و روایتى پیدا نمى‏شد، منبع فتاواى فقهاى ما بود.»(43)

از این رو، برخى معتقدند: در شأن او توقیعى بدین شرح از سوى امام حسن عسكرى علیه‏السلام صادر شده‏ است:

«اما بعد أوصیك یا شیخى و معتمدى و فقیهى.......

 موزهدر یك نگاه 

 گنجینه قرآن‏هاى خطى موزه 

 موزهدر یك نگاه 

آستانه مقدّسه قم كه به بركت وجود مرقد نورانى و شریف حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در سال 1314 ش. فعالیت خود را آغاز نمود، یكى از قدیمى‏ترین موزه‏هاى كشور محسوب مى‏گردد كه آثار و نفایس تاریخى و هنرى فراوانى در آن نگهدارى مى‏شود. تنوع موضوعى آثار تاریخى، از ویژگى‏هاى این موزه به شمار مى‏رود كه از آن جمله است:

1. گنجینه قرآن‏هاى نفیس خطّى.

2. مسكوكات ادوار اسلامى و پیش از اسلام.

3. آثار كاشی‌كارى.

4. ظروف سفالینه.

5. تابلوهاى نقاشى.

6. آثار خاتم‏كارى و منبّت‏كارى.

7. آثار حجّارى.

8. پارچه‏هاى ابریشمى دستبافت.

9. قالى و قالیچه‏هاى ابریشمى دستبافت.

اینك به جهت اهمیت موضوع، ابتدا براى آشنایى با بخش قرآن‏هاى نفیس خطّى......

خورشید سامرّا

بعد از شهادت امام هادى علیه‏السلام در سال 254 ق. فرزندش امام حسن عسكرى علیه‏السلام به پیشوایى شیعیان اثنى عشرى منصوب گردید.(1)

آن حضرت در سال 260 ق. به شهادت رسید و بدن مطهّرش در كنار قبر شریف پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد.(2)

خلفاى معاصر آن حضرت، عبارتند از:

1. المعتزّ بالله (252ـ 255ق.)؛

2. المتهدى بالله (255ـ 256ق.)؛

3. المعتمد بالله (256 ـ 276 ق.).

عصر آن حضرت، عرصه خطر و حذر بود. سخنان پیامبر گرامى صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله ‏و سلم و ائمه علیهم‏السلام درباره دوازده(3) امام علیهم‏السلام و حضرت مهدى علیه‏السلام ، هراس را بر حاكمان عباسى مستولى ساخته بود. هرچه گردونه زمان به جلو مى‏رفت، این وحشت بیشتر مى‏شد. سخت‏گیرى خلفاى عباسى و بیم آنان، از زمان منصور دوانیقى ظاهر بود؛ ولى از عصر امام جواد علیه‏السلام به بعد، شتاب و شدت بیشترى گرفت و سبب شد حاكمان بغداد و سامرّا بر تلاش خصمانه خود بیفزایند. مجموع عمر شریف امام جواد، امام هادى و امام عسكرى علیهم‏السلام از 65 سال تجاوز نمى‏كند. زیرا تولد امام جواد علیه‏السلام در سال 195 ق. و شهادت امام حسن عسكرى علیه‏السلام در سال 260 ق. بوده است.

امام حسن عسكرى علیه‏السلام همواره تحت نظر مأموران و جاسوسان دربار بود. بنا به نقل یكى از خدمتگزاران، آن حضرت مجبور بود هر دوشنبه و پنج‏شنبه در دارالخلافه حاضر شود و حضور خویش را در سامرّا به اطلاع حكومت بنى‏عباس برساند.(4)

ستم، بیداد مى‏كرد......

خورشید سامرّا

بعد از شهادت امام هادى علیه‏السلام در سال 254 ق. فرزندش امام حسن عسكرى علیه‏السلام به پیشوایى شیعیان اثنى عشرى منصوب گردید.(1)

آن حضرت در سال 260 ق. به شهادت رسید و بدن مطهّرش در كنار قبر شریف پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد.(2)

خلفاى معاصر آن حضرت، عبارتند از:

1. المعتزّ بالله (252ـ 255ق.)؛

2. المتهدى بالله (255ـ 256ق.)؛

3. المعتمد بالله (256 ـ 276 ق.).

عصر آن حضرت، عرصه خطر و حذر بود. سخنان پیامبر گرامى صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله ‏و سلم و ائمه علیهم‏السلام درباره دوازده(3) امام علیهم‏السلام و حضرت مهدى علیه‏السلام ، هراس را بر حاكمان عباسى مستولى ساخته بود. هرچه گردونه زمان به جلو مى‏رفت، این وحشت بیشتر مى‏شد. سخت‏گیرى خلفاى عباسى و بیم آنان، از زمان منصور دوانیقى ظاهر بود؛ ولى از عصر امام جواد علیه‏السلام به بعد، شتاب و شدت بیشترى گرفت و سبب شد حاكمان بغداد و سامرّا بر تلاش خصمانه خود بیفزایند. مجموع عمر شریف امام جواد، امام هادى و امام عسكرى علیهم‏السلام از 65 سال تجاوز نمى‏كند. زیرا تولد امام جواد علیه‏السلام در سال 195 ق. و شهادت امام حسن عسكرى علیه‏السلام در سال 260 ق. بوده است.

امام حسن عسكرى علیه‏السلام همواره تحت نظر مأموران و جاسوسان دربار بود. بنا به نقل یكى از خدمتگزاران، آن حضرت مجبور بود هر دوشنبه و پنج‏شنبه در دارالخلافه حاضر شود و حضور خویش را در سامرّا به اطلاع حكومت بنى‏عباس برساند.(4)

ستم، بیداد مى‏كرد......

2. یكى دیگر از فرزانگان قم، «حسین بن اشكیب» است . «كشّى» او را چنین وصف مى‏كند:

«هوالقمى خادم القبر... عالم متكلم مؤلف لكتب.» (40)

او از دانشوران كلامى قم بود. وى مدتى در قم افتخار خدمتگزارى به آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام را داشته و یكى از حلقه‏هاى پیوند تشیع قم با حوزه سمرقند بوده است كه در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجرى شكل گرفت.

نجاشى از دو اثر او به نام: «الرّدّ على من زعم انّ النّبىّ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله‏ و سلم كان على دین قومه» و «الرّدّ علىّ الزّیدیّة» یاد كرده است.(41)

3. از چهره‏هاى دیگر این دوران، «محمد بن خالد برقى» و فرزند نامورش «احمد بن محمد» مى‏باشند. كتاب «المحاسن» احمد برقى، دائرة المعارفى مشتمل بر احادیث امامان در زمینه‏هاى معارف دینى از قبیل اخلاق و تفسیر است. از جمله تألیفات وى كتاب «التبیان فى اخبار البلدان» در باره جغرافیاى تاریخى دنیاى اسلام است.(42)

4. یكى دیگر از رجال نامور این دوران، «على بن الحسین بن موسى بن بابویه» است. «شیخ عباس قمى» در شأن او چنین مى‏نگارد:

«... العالم الفقیه المحدّث الجلیل، بل شیخ القمیین فى عصره و فقیههم و ثقتهم، صاحب المقامات العالیه و الدّرجات الرّفیعة.»

«شهید» در ذكرى نیز او را چنین مى‏ستاید:

«اِنّ الاصحاب یأخذون الفتاوى مِن رسالة على بن بابویه اذا اعوزهم النّص ثقةً و اعتماداً علیه؛ مكانت و وثاقت «على بن بابویه» چنان است كه فتواى او هنگامى كه نصّ و روایتى پیدا نمى‏شد، منبع فتاواى فقهاى ما بود.»(43)

از این رو، برخى معتقدند: در شأن او توقیعى بدین شرح از سوى امام حسن عسكرى علیه‏السلام صادر شده‏ است:

«اما بعد أوصیك یا شیخى و معتمدى و فقیهى.......