خوش آمدید

خلاصه پرسش

چگونه تحصیل دروس حوزوی در حوزه های علمیه برای افرادی که سن شان بالا رفته است ممکن است؟

پرسش

می خواهم از مسئولان بپرسم شخصی مثل من که تا به حال در ظلمت و گمراهی بوده و حالا به خواست پروردگارش راه یافته است هرچند کمی دیر است و سنم گذشته اما الان خواسته اش این است که به حوزه برود و درس فقه بخواند، تکلیفش چیست؟ آیا باید منصرف شود؟

پاسخ اجمالی

در هیچ سنی و هیچ زمانی تعلیم و تعلم دیر نیست، بقول معروف ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است، پیامبر عظیم شأن در این رابطه می فرماید: «تحصیل علم بر هر مسلمانی واجب است آگاه باشید که خداوند دانش پژوهان را دوست دارد. »[1]


و همچنین در روایات دیگری امام صادق علیه السلام می فرماید: «تحصیل علم در هر حالی واجب است»[2].


فرمایش پیامبر (ص) و امام صادق (ع) نشان دهنده ی این مطلب است که سن زیاد مانع تحصیل علم نیست. دانشمندان بزرگ ما همواره تا واپسین لحظات زندگی خود به تحصیل علم و دانش مشغول بودند. از ابورحیان بیرونی نقل شده که ایشان چند لحظه قبل از وفاتشان به کسب علم و سؤال مشغول بودند، و در پاسخ به این سؤال که این هنگام  احتضار چه وقت سؤال است؟ گفتند: اگر این مطلب را بدانم و بمیرم بهتراست یا نادانسته بمیرم؟


اگر چه فرمایش پیامبر (ص) و امام صادق (ص) تمام علوم را در برمی گیرد ولی علوم دینی از اهمیت بیشتری برخور دارند. زیرا تحصیل بعضی از علوم غیر دینی مباح، بعضی مستحب و بعضی دیگر واجب است، اما علوم دینی همیشه واجب است منتهی گاهی به صورت  واجب عینی و گاهی واجب کفائی.


روزی پیامبر (ص) به مسجد رفتند و با دو گروه برخورد نمودند که گروهی در حال تعلیم و تعلم و گروهی در حال عبادت بودند، پیامبر(ص) فرمودند:«هر دو گروه به خوبی و نیکی (مشغول) هستند، آن گروه خدا را می خوانند و این گروه علم می آموزند و به نادانان یاد می دهند این گروه برترند (چون) من برای یاد دادن فرستاده شده ام».[3]


در حدیثی دیگر پیامبر(ص) می فرماید: «هر کس مرگش فرا رسد و در حالی که در جستجوی دانش دینی برای زنده نگه داشتن اسلام باشد فاصله او و پیامبران در بهشت تنها یک درجه خواهد بود[4].


پس بنا براین هیچ زمانی برای آموختن، مخصوصا آموختن علوم دین دیر نیست.


اما اگر منظور شما از گذشتن سن مشکلات پذیرش حوزه علمیه برای افراد با سنین بالا است، باید قبول کنیم که به هر حال هر نظام آموزشی باید مقررات خاص خود را داشته باشد تا از بی قانونی افراد فرصت طلب جلوگیری شود. شما می توانید با مراجعه به پذیرش حوزه مشکل خود را مطرح کنید. اگر شرایط آنها را داشتید که رسما پذیرش می شوید[5] و در غیر این صورت می توانید بدون داشتن پرونده به کسب علوم دینی بپردازید. هم اکنون افراد بسیاری هستند که بدون داشتن پرونده در مدیریت حوزه، به کسب علم مشغولند و از اساتید و امکانات آموزشی حوزه استفاده می کنند.


البته مشکلاتی چون امرار معاش و مخارج سنگین زندگی ممکن است فکر شما را مشغول کند اما در این رابطه نیز روایاتی زیادی هست که می فرماید: خداوند روزی اهل علم را تضمین کرده از جمله ی آنها حدیثی است که پیامبر اکرم(ص)می فرماید: «کسی که صبحگاه به دنبال علم برود ملائکه بر او سایه می افکنند و در معیشت او برکت داده می شود و از روزی او چیزی کاسته نمی شود» .[6]


البته می شود برای کسب در آمد، در کنار تحصیل به کارهای جزئی مشغول شد و نداشتن پرونده در حوزه فقط شما را از مزایای مادی آن محروم می کند.

 

[1]الکافی ج : 1 ص : 30- کِتَابُ فَضْلِ الْعِلْمِ "قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ أَلَا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ بُغَاةَ الْعِلْمِ
[2]  بحار ج 1، ص 171. قَالَ ابوعبدالله(ع): طلب العلم فریضة فی کل حال.
[3]  آئین دانشوری ص 19(ترجمه المراد من صیغه المرید)(به نقل از احیاء علوم الدین ج 1 ص 80) و بحار جلد 1 ص 184: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):... کلا المجلسین الی خیر اما هولاء فیدعون الله و اما هولاء فیتعلون و یفقهون الجاهل هولاء افضل، بالتعلیم ارسلت
[4]  آئین دانشوری ص 19 به نقل از تفسیر رازی، ج 2، ص 180. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: من جاء ه الموت و هو بطلب العلم الدینی لیحیی به الاسلام کان بدینهو بین الانبیا درجة واحدة فی الجنة
[5]  برای آگاهی از نحوه ی پذیرش در حوزه های علمیه مراجعه شود:
http://hawzahnews.com/ads/modiriyate-hozeh/web/
[6]  بحار، ج 1، ص 184. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص "من غدا فی طلب العلم اظلت علیه الملائکة و بورک له فی معیشته و لم ینقص من رزقة"