لا حول و لا قوة الا بالله هو العلی العظیم و صلی علی محمد و اله الطاهرین
با سلام موضوع امروز با موضوعات قبل کمی فرق دارد و به ماه پر فضیلت رمضان ربط دارد. این مطالب برگرفته از کتاب شهر قرآنی مبحث روزه از آقای محمد هادی طباطبائی از انتشارات مرکز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.
« یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنوُا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیام کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مَن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقون »
« ای کسانی که ایمان آورده اید ! روزه بر شما نوشته شده ٬ همان گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد ٬ تا پرهیزگار شوید ( بقره/ ۱۸۳ ) »
روزه اثبات عبودیت به درگاه معبود!
تو نیت می کنی و خود را برای مجاهده ای عظیم آماده می سازی ٬ روزه می گیری تا بیاموزی عشق یعنی چه؟
تو از علائق مادی می گذری و آرام و مطمئن ٬ به جلب رضایت او می اندیشی ...
و می دانی که فلسفه روزه چیست ٬ که نه تنها اجتناب از خوردن و آشامیدن است بلکه چندین شرط دارد برای خود.
تو روزه می گیری و چشم از خطا می پوشانی که نظر ٬ منزلگاه هواهای نفسانی است و فریب می دهد دل را ٬ و تو آن را مهار کرده ای ٬ که چشم روزه دار ٬ کشف می کند دنیای روحانی دیگری را و این تو را شادمان می سازد...
تو روزه می گیری و گوش از نا شنیدنی ها می بندی که گوش نا آگاه ٬ استراق حقیقت می کند و راهزن است ٬ و تو گوش خود را مجرای عبوری برای کلام حق قرار داده ای ٬ و دستت را از خطا باز می داری که دستت ٬ عامل به خطاست و تو آمرانه آن را از اشتباه حفظ می کنی ...
و قدمت را از پیمودن مسیر ضلال باز می داری که قدم روزه دار ٬ تنها در مسیر سعادت و رستگاری تا رسیدن به عشق حقیقی گام بر می دارد.
تو عاشقی ٬ رها از تعلق ٬
و بی حجاب به سوی معبودت گام بر می داری.
مراقب باش ٬ که روزه دار را در مسیر سلوک ٬ گردنه هایی است صعب العبور که گذشت از آنها ٬ تنها تقوی می طلبد و اراده ٬ یعنی که یقین کنی برای عبور از مسیر عزم خود جزم کنی تا بگذری ٬ به سوی عروج و رهایی ٬ که فلسفه روزه همین است ٬ کامل شدن.
پس دل از اندیشه اغیار خالی کن و جان به حلیت عشق حق ٬ متجلی ساز که رستگاری ٬ همین نزدیکی است و روزه ٬ پلی است برای رسیدن به این سعادت عظیم !
اسب همین زین کن و در میدان یقن ٬ یکه تاز باش تا یکتایی و یگانگی اش را درک کنی ...
پیامبر اکرم (ص) : « درهای آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده می شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد .»
ای در غرور نفس به سر برده روزگار
برخیز٬ کـــــار کن که کنونست وقت کـــــــار
ای دوست ماه روزه رسید و تو خفته ای
آخـــــر ز خواب غفلت دیرینه ســــــر بــــر آر
پنداشتی که چون بخوری روزه تو نیست
بسیار چــــــــــیز است جز آن شرط روزه دار
هر عضو را بدان که به تحقیق روزه ای است
تا روزه تــو روزه بـــود نــــزد کـــــــــــــردگــــار
اول نگاه دار نظر ٬ تا رخ چو گل
در چشم تو نیفکند از عشق خویش خـــوار
دیگر ببند گوش زهر ناشنیدنی
کـــز گفت و گوی هرزه شود عقل تار و مـــار
دیگر زبان خویش که جای ثنای اوست
از غــــــــیبت و دروغ فـــــــروبند اســــــــــتوار
دیگر به وقت روزه گشادن مخور حرام
زیرا که خــــون خوری تو از آن به هـــــــزار بار
دیگر بسی مخست که در تنگنای گور
چندانت خواب هست که آن هست در شمار
این است شرط روزه اگر کرد روزه ای
گـــر چه ز روی عقل یکی گفــــتم از هـــــــزار
عطار نیشابوری
امام علی (ع) : « روزه نفس از لذتهای دنیوی ٬ سودمندترین روزه هاست .»
امام صادق (ع) : « خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار ( غنی و فقیر ) مساوی گردند. »
اولین حکایت :
حضرت علی (ع) از پیامبر خدا (ص) نقل می کند که پیامبر فرموده : « هیچ مومنی نیست که ماه رمضان را فقط به حساب خدا روزه بگیرد ٬ مگر آنکه خدای تبارک و تعالی هفت خصلت را برای او واجب و لازم گرداند :
۱- هرچه حرام در پیکرش باشد محو و ذوب گرداند.
۲- به رحمت خدای عزوجل نزدیک می شود .
۳- (با روزه خویش ) خطای پدرش حضرت آدم را می پوشاند .
۴- خداوند لحظات جان کندن را بر وی آسان گرداند .
۵- از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان خواهد بود .
۶- خدای عزوجل از خوراکی های لذیذ بهشتی او را نصیب دهد.
۷- خدای عزوجل برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید. »
امام علی (ع) :« روزه پرهیز از حرام هاست ٬ همچنان که شخص از خوردنی و نوشیدنی پرهیز می کند .»
دومین حکایت :
ابونصیر و زراره روایت نموده اند که امام صادق (ع) فرمود : زکات فطره به طور حتم ٬ کامل کننده ی روزه است ٬ همان گونه که صلوات بر پیامبر اکرم (ص) - در حال تشهد - کامل کننده ی نماز است ٬ زیرا هر کس روزه بگیرد ولی زکات فطره را عمدا نپردازد روزه ای برایش نیست ٬ همان گونه که اگر در حال نماز صلوات بر پیامبر (ص) را ترک نماید٬ نمازی برای او به شمار نمی آید . ( در اهمیت پرداخت زکات فطره ٬ همین بس که ) خدای عزوجل زکات را بر نماز مقدم داشته ٬ در آنجا که می فرماید : «قَد اَفْلَحَ مَن تَزَکّی و ذَکَرَ اسمَ رَبّه فَصَلّی »
سومین حکایت :
شبلی گوید : در قافله ای به شام می رفتم . اعراب بیرون آمدند ٬ قافله را گرفتند و نزد سر دسته ی آنها که نشسته بود ٬ بردند و اموال قافله را بر او عرضه کردند . ظرفی را بیرون آوردند که در آن بادام و شکر بود و شروع کردند به خوردن ٬ جز امیر که هیچ نخورد . او را گفتم : چرا نمی خوری ؟ گفت : من روزه دارم ! گفنم : راهزنی می کنی و اموال مردم را می گیری و آن ها رو می کشی و روزه می گیری ؟ گفت : ای شیخ ! برای صلح جایی باقی بگذار ! پس از آن ٬ روزی او را در طواف دیدم و او مُحرم بود و چون خیکی خشکیده و پوسیده ٬ تکیده بود . او را گفتم : تو آن مردی ؟ گفت : آن روزه مرا به اینجا رسانید.
امام رضا (ع) :« کسی که در ماه رمضان آیه ای از کتاب خدا (قرآن) را بخواند ٬ مانند کسی است که در دیگر ماه ها تمام قرآن را خوانده باشد. »
اقسام روزه :
۱- روزه های واجب : روزه ماه مبارک رمضان ٬ روزه قضا ٬ روزه کفاره ٬ روزه استیجاری ( روزه هایی که شخص مزد می گیرد و به نیابت از میت انجام می دهد ) ٬ روزه روز سوم ایام اعتکاف ٬ روزه بدل قربانی حج ( اگر حاجی نتواند قربانی کند ٬ باید به جای آن ٬ سه روز در حج و هفت روز پس از مراجعت از حج روزه بگیرد ) و روزه ای که به سبب نذر واجب است.
۲- روزه های حرام : روز عید فطر( روز اول ماه شوال) ٬ روز عید قربان ( روز دهم ماه ذی الحجه ) ٬ روزه نذر معصیت ٬ روزه ایان تشریق ( ۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ذی الحجه ) برای کسی که در منا است ٬ روزه سکوت ( روزه گرفتن با این نیت که با کسی سخن نگوید ) ٬ روزه وصال ( روزه گرفتن پی در پی بدون آنکه در بین آنها مبطلی انجام دهد ٬ با قصد وصال نه به طور اتفاقی ) ٬ روزه آخر شعبان به نیت اول رمضان ٬ روزه مستحبی فرزند که سبب اذیت پدر و مادر شود ٬ روزه مستحبی فرزند که پدر یا مادر او را از آن نهی کرده باشند ( به احتیاط واجب) و روزه مستحبی زن که شوهرش او را از آن نهی کرده باشد( به احتیاط واجب )
۳-روزه های مستحب : روزه گرفتن در تمام ایام سال به جز روزه های حرام و مکروه مستحب است ٬ ولی نسبت به بعضی از روزهای تاکید و سفارش بیشتری شده که برخی از آنها بدین شرح است : هر پنجشنبه و جمعه ٬ اولین چهارشنبه بعد از دهه اول هر ماه ٬ روز مبعث ( ۲۷ ماه رجب ) ٬ عید غدیر ( ۱۸ ذی الحجه ) ٬ روز میلاد پیامبر اکرم (ص) ( ۱۷ ربیع الاول ) ٬ روز اول تا نهم ذی الحجه ٬ روز عرفه چنانچه روزه گرفتن سبب باز ماندن از دعاهای آن روز نشود ٬ روز اول و سوم محرم ٬ تمام رجب و شعبان ٬ روز اول فروردین و ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ هر ماه.
۴- روزه های مکروه : روزه مستحبی مهمان بدون اجازه میزبان ٬ روزه مستحبی مهمان با نهی میزبان ٬ روزه مستحبی فرزند بدون اجازه پدر ٬ روزه عاشورا ٬ روزه عرفه اگر سبب باز ماندن از دعاهای آن روز بشود ٬ روزه روزی که نمی داند عرفه است یا عید قربان.
امام صادق (ع) : «دعای شخص روزه دار ٬ هنگام افطار مستجاب می شود .»
چهارمین حکایت :
حضرت امام جعفر صادق (ع) - بنا بر روایت ابونصیر - می فرماید : روزه داشتن تنها خودداری کردن از خوردنی ها و آشامیدنی ها نیست ٬ زیرا حضرت مریم - بنا بر نقل قرآن کریم - فرمود : « اِنّی نَذَرتُ لِلرَّحمنِ صوماً » و منظور از صَوم (=روزه ) ٬ صُمت (=سکوت ) بود ٬ پس شما به هنگام روزه داری زبان خویش را حفظ نمایید و نیز چشمانتان را و نسبت به یکدیگر حسد نورزید و با هم به نزاع بر نخیزید ٬ زیرا حسد ایمان آدمی را می بلعد ٬ همان گونه که آتش٬ هیزم را بلعیده و از بین می برد.
ای کاش می توانستم همه خاطرات الهام بخش این شب قدر را به یاد آورم. افسوس که شیرازه فکر و طغیان احساس و آتشفشان روح من ٬ آن قدر سریع و سوزان پیش می رفت که هیچ چیز قادر به ضبط آن نبود ...
نوری بود که در آن شب مقدس ٬ بر قلبم تابید ٬ بر زبانم جاری شد و به صورت اشک ٬ بر رخسارم چکید . من همه زندگی خود را به یک شب قدر نمی فروشم و به خاطر شبهای قدر زنده ام و تعالی شب قدر ٬ عبادت من و کمال من و هدف حیات من است.
(مصطفی چمران )
پیامبر اکرم (ص) : « خدای تعالی فرموده است : روزه برای من است و من پاداش آن را می دهم. »
پنجمین حکایت :
علامه طباطبائی در ماه رمضان ٬ روزه خود را با بوسه بر ضریح مقدس حضرت فاطمه معصومه (ع) افطار می کرد . یعنی ٬ هنگام غروب پیاده به حرم مطهر مشرف می شد و پس از بوسیدن ضریح به خانه می رفت و افطار می کرد.
واژه رمضان و معنای اصلاحی آن :
رمضان از مصدر « رمض » به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل ( ریگ نرم ) معنا شده است . انتخاب چنین واژه ای براستی از دقت نظر و لطافت خاصی برخوردار است ٬ چرا که سخن از گداخته شدن است و شاید به تعبیری دگرگون شدن در زیر آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بی امانش ٬ زیرا که رمضان ٬ ماه تحمل شدائد و عطش می باشد ٬ عطشی ناشی از آفتاب سوزان یا گرمای شدید روزهای طولانی تابستان .
و عطش دیگر ٬ حاصل از نفس سرکشی که پیوسته می گدازد ٬ و سوزش آن به راستی جبران ناپذیر است .
ششمین حکایت :
در کیمیای سعادت امام غزالی روزه به سه درجه تقسیم شده است : روزه عام ٬ روزه خواص ٬ روزه خاص الخاص.
روزه عوام که کمتر درجه است و آخرین تلاش و نهایت حد آن ٬ نگهداری شکم و دامن می باشد. روزه خواص که اعضا و جوارح را نیز ناشایست نگهدارند ٬ چشم نگاه بد نکند و گوش بد نشنود و دست بد ندهد و نگیرد و پا بد نرود و چون افطار شود از حرام و آنچه شبهه ای در آن است نخورند و از حلال هم پرخوری ننمایند و آخر اینکه بین بیم و امید باشند که ندانند روزه اش پذیرفته است یا خیر ! روزه خاص الخاص بالاترین درجات است ٬ علاوه بر آن چه گفته شد دل را از اندیشه غیر خدا نگهدارند و این ٬ درجه صدیقان است.
فضیلت اعمال مسستحبی ماه رمضان
۱- دعا و استغفار : از وظایف روزه داران در این ماه ٬ دعا و در خواست حوائج از حضرت حق است که بنده احساس نیاز به پیشگاه بی نیاز کرده و دست احتیاج خویش را به درگاه او دراز می کند .
علی بن ابی طالب (ع) فرمود : بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعاهای زیاد ٬ دعاهای شما دافع بلا شماست و استغفار شما از بین برنده گناهان است.
۲- اعتکاف : طبق روایات رسیده از ائمه معصومین (ع) ٬ مستحب است که هر مسلمانی در صورت امکان دهه آخر ماه مبارک رمضان را در مسجد معتکف شود که پیامبر اکرم (ص) در تمامی عمرش چنین می کرد. رسول خدا فرمود: اعتکاف در یک دهه از ماه مبارک رمضان برابر ثواب دو حج و دو عمره است.
۳- تلاوت قرآن : بهترین اعمال در شبها و روزهای ماه مبارک رمضان ٬ تلاوت قرآن است . اگر چه تلاوت قرآن در تمامی اوقات ثواب دارد ٬ ولی چون قرأن در ماه رمضان نازل شده است ٬ از اجر و ثواب ویژه ای برخوردار است. پیامبر اکرم (ص) : اگر کسی در این ماه ٬ یک آیه از قرآن تلاوت کند ٬ ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان یک بار قرآن را ختم می کند.
۴- افطاری و صدقه دادن : انسان روزه دار با انفاق می تواند بر ارزش عمل خود بیفزاید و اجر معنوی بیشتری کسب نماید. امام صادق (ع) فرمود : هرکس در ماه رمضان صدقه ای بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور می کند.
هفتمین حکایت :
پیامبر اسلام (ص) از حضرت حق روایت کرده که خدا می فرماید : کسی که اعضا و جوارح او از محرمات من روزه نیست ٬ مرا چه نیازی است که خوردن و آشامیدن را برای خاطر من ترک کند؟
امام صادق (ع) : « هر کس کار نیکی انجام دهد ٬ ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است .»
هشتمین حکایت :
حلاج گفت : روزه غیبت از ماسوی الله است برای رویت الله تعالی .
امام صادق (ع) : برای روزه دار دو سرور و خوشحالی است : ۱-هنگام افطار ۲- هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و رد قیامت )
پیامبر اکرم (ص) : برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن ها روزه است .
امام صادق (ع) : هرکس یک روز ماه رمضان را ( بدون عذر ) افطار کند ٬ روح ایمان از او جدا می شود .
نهمین حکایت:
جنید گفت : هر مرید که روزه ندارد و به شب نماز نکند ٬ همچنان باشد که رزوی آن کند که صلاح او در آن نباشد.
نجـــــوا :
بار الها ! غرق در گناهم ٬ خوارم مکن . تنهایم ٬ رهایم مکن و اشتباهاتم را به دیده عفو بنگر که تحمل غضب و قهرت را ندارم ...
معبودا ! وصف قهاری ات را شنیده ام ٬ کیفرم مکن و به دیده لطف مرا بنگر که اگر قرار بود به عدل در مورد من تصمیم بگیری ٬ روزگارم تباه می شد .
خالقا ! راه از چاه باز نشناسم ٬ انسانم ٬ عاصی و غافل ! دورم گردان از مهلکه های زندگی و ظواهر فریبنده و همچون همیشه به مدد لطف و احسانت ٬ جانم را سیراب کن ٬ تشنه وصالم ...
(بر گرفته از دعای روز ششم ماه مبارک رمضان )
دوستا عزیز ضمن قبولی عبادات شما نزد درگاه حق ما رو هم در نماز و روزهاتون دعا کنید.
التماس دعا
*
*
