ياران شهيد
شمار اصحاب و ياران اباعبدالله الحسين عليه السلام - چه آنان که پيش از شهادت آن حضرت و چه آنان که پس از شهادت ايشان از دنيا رفته اند - زياد است. گرچه شايسته بود که نام شرح حال مختصري از آنان را در اين جا باز مي گفتيم، ليکن به دليل محدوديت اين نوشتار معذوريم.
گفتني است که ياران و اصحاب فداکار امام حسين عليه السلام بهترين ياران اهل بيت عليه السلام بودند. چرا که آنان، دست از زن و فرزند و تعلقات مادي کشيده و به ياري امام شان شتافتند و مظلومانه، ولي قهرمانانه به شهادت رسيدند.
امام حسين عليه السلام با اين که در شب عاشورا بيعت خويش را از همه باز ستاند و آنان را در بازگشت آزاد گذاشت، امام آنان با نشاط و روحيه اي وصف ناپذير ايستادگي کرده و اعلام وفاداري نمودند و در پاسخ آن حضرت عرضه داشتند: اگر هفتاد بار ما را بکشند، بدن ما را آتش بزنند و دوباره زنده کنند، دست از ياري تو بر نداشته و از تو جدا نمي شويم. ما زندگي پس از تو را نمي خواهيم و خدا زشت سازد زندگي پس از تو را. [1]
به راستي ياران امام حسين عليه السلام در مقام عمل ثابت قدم مانده و با ميل و رغبت از آن حضرت پشتيباني کرده و خود را فداي وي نمودند. به همين جهت شهيدان واقعه کربلا و ياران فداکار امام حسين عليه السلام، نزد اهل بيت عصمت و ائمه اطهار عليه السلام مقامي بس والا و ويژه اي دارند.
شخصي به امام صادق عليه السلام گفت: اخبرني عن اصحاب الحسين عليه السلام و اقدامهم علي الموت.
فقال عليه السلام: انهم کشف لهم الغطاء حتي رأوا منازلهم من الجنة. فکان الرجل منهم يقدم علي القتل ليبادر الي حوراء يعانقها و الي مکانه من الجنة؛ [2] .
مرا از ياران امام حسين عليه السلام و چگونگي استقبال آنان از شهادتشان خبر بده.
امام صادق عليه السلام فرمود: حجاب ها از برابر ديدگانشان کنار زده شد، به طوري که جايگاه خود را در بهشت مي ديدند. به همين جهت هر يک از آنان براي کشته شدن، از ديگران پيشي مي گرفت تا به نعمت هاي الهي و جايگاه خود در بهشت دست يابد.
همين عشق و ايثار بود که تعداد اندک آنان را در برابر سپاه سي هزار نفري عمر بن سعد از بامداد تا عصر روز عاشورا، مقاوم و پايدار نمود و با شهادت قهرمانانه خود، لرزه اي بر ارکان نظام اموي به وجود آوردند.
گرچه مشهور است که تعداد ياران شهيد امام حسين عليه السلام 72 تن مي باشد، امام مورخان شمار آنان را تا 140 تن گفته اند که برخي از شهدا محل اتفاق مورخان هستند و پاره اي از اسامي به صورت گوناگون در منابع تاريخي نقل شده اند.
البته ترديدي نيست، با اضافه شدن شهيداني که پيش از شهادت امام حسين عليه السلام و يا پس از شهادت آن حضرت، در کوفه به شهادت رسيده اند، تعداد ياران شهيد آن حضرت از 72 تن تجاوز خواهد کرد. هم چنين درباره شهيدان اهل بيت عليه السلام در کربلا، نظر واحدي ارائه نشده و به اختلاف سخن گفته اند. برخي از مورخان آنان را 22 تن، برخي ديگر هيجده تن و عده اي نيز هفده تن دانسته اند.[3] .
در اين جا به اسامي ياران شهيد امام حسين عليه السلام در واقعه کربلا اشاره مي نماييم.
>شهداي بني هاشم
>شهداي غير بني هاشم
***** ***** *****
شهداي بني هاشم
1 - عباس بن علي (ابوالفضل العباس عليه السلام)
2 - عبدالله بن علي عليه السلام
3 - جعفر بن علي عليه السلام
4 - عثمان بن علي عليه السلام
5 - عبدالله (اصغر) بن علي عليه السلام
6 - ابوبکر بن علي عليه السلام
7 - علي بن الحسين، معروف به علي اکبر عليه السلام
8 - علي بن الحسين معروف به علي اصغر عليه السلام
9 - قاسم بن الحسن عليه السلام
10 - عبدالله بن الحسن عليه السلام
11 - ابوبکر بن الحسن عليه السلام
12 - محمد بن عبدالله بن جعفر عليه السلام
13 - عون بن عبدالله بن جعفر عليه السلام
14 - عبدالله بن عقيل عليه السلام
15 - جعفر بن عقيل عليه السلام
16 - عبدالرحمن بن عقيل عليه السلام
17 - محمد بن ابي سعيد بن عقيل عليه السلام [1]
18 - عبدالله بن مسلم بن عقيل عليه السلام
19 - محمد بن مسلم بن عقيل عليه السلام
20 - مسلم بن عقيل عليه السلام
21 و 22 - دو طفل مسلم بن عقيل عليه السلام
***** ***** *****
شهداي غير بني هاشم
1 - ابراهيم بن حصين اسدي
2 - ابوثمامه صيداوي
3 - بوالحتوف بن حارث
4 - ابوامر نهشلي
5 - ادهم بن اميه عبدي
6 - اسلم بن عمرو (غلام امام حسين عليه السلام)
7 - امية بن سعد طائي
8 - انس بن حارث اسدي کاهلي
9 - انيس بن معقل اصبحي
10 - ام وهب بنت عبد (همسر عبدالله بن عمير کلبي)
11 - برير بن خضير همداني
12 - بشر بن عمرو حضرمي
13 - بکر بن حي تيمي
14 - جابر بن حجاج (غلام عامر بن نهشل تيمي)
15 - جبلة بن حارث سلماني
16 - جبلة بن علي شيباني
17 - جنادة بن حارث سلماني
18 - جندة بن کعب انصاري
19 - جند بن حجير خولاني
20 جون (غلام ابوذر غفاري)
21 - جوين بن مالک تميمي
22 - حارث بن امرؤالقيس کندي
23 - حارث بن بنهان
24 - حباب بن حارث
25 - حباب بن عامر تميمي
26 - حبشي بن قيس نهمي
27 - حبيب بن عبدالله نهشلي
28 - حبيب بن مظاهر اسدي
29 - حجاج بن بدر سعدي
30 - حجاج بن مسروق جعفي
31 - حر بن يزيد رياحي
32 - حلاس بن عمرو ازدي
33 - حنظلة بن اسعد شبامي
34 - حنظلة بن عمرو شيباني
35 - خالد بن عمرو ازدي
36 - رافع بن عبيدالله (غلام مسلم ازدي)
37 - زاهر بن عمرو کندي
38 - زهير بن بشر خثعمي
39 - زهير بن سليم ازدي
40 - زهير بن قين بجلي
41 - زياد بن عريب صائدي
42 - زياد بن معقل جعفي
43 - سالم (غلام بني مدينه)
44 - سالم (غلام عامر عبدي)
45 - سعد بن حارث انصاري
46 - سعد (غلام اميرمؤمنان عليه السلام)
47 - سعد (غلام عمرو بن خالد)
48 - سعيد بن عبدالله حنفي
49 - سليمان بن مضارب بجلي
50 - سليمان بن رزين (غلام امام حسين عليه السلام) [1] .
51 - سوار بن منعم نهمي
52 - سويد بن عمرو خثعمي
53 - سيف بن حارث جابري
54 - سيف بن مالک عبدي
55 - شبيب (غلام حارث بن جابري)
56 - شوذب (غلام بني شاکر)
57 - ضر غامة بن مالک عائذي
59 - عابس بن ابي شبيب شاکري
60 - عامر بن حسان طائي
61 - عامر بن مسلم عبدي
62 - عباد بن مهجر جهني
63 - عبدالله بن بشر خثعمي
64 - عبدالله بن عمير کلبي
65 - عبدالله بن عروه غفاري
66 - عبدالله بن عفيف ازدي
67 - عبدالله بن يقطر
68 - عبدالله بن يزيد عبدي
69 - عبيدالله بن يزيد عبدي
70 - عبدالاعلي بن يزيد کلبي
71 - عبدالرحمن بن عبدالرب انصاري
72 - عبدالرحمن بن عبدالله بن يزني
73 - عبدالرحمن بن عروه غفاري
74 - عبدالرحمن بن عبدالله ارحبي
75 - عبدالرحمن بن مسعود تيمي
76 - عقبة بن صلت جهني
77 - عمران بن کعب اشجعي
78 - عمر بن جناده انصاري
79 - عمر بن ضبيه ضبعي
80 - عمر بن خالد صيداوي
81 - عمرو بن خالد صيداوي
82 - عمرو بن عبدالله جندعي
83 - عمرو بن قرضه انصاري
84 - عمرو بن کعب صائدي
85 - عمرو بن مطاع جعفي
86 - عمار بن حسان طائي
87 - عمار بن سلامه دالاني
88 - عمار بن طلخب ازدي
89 - عمير بن عبدالله مذحجي
90 - قارب (غلام امام حسين عليه السلام)
91 - قاسم بن حبيب ازدي
92 - قاسط بن زهير تغلبي
93 - قرة بن ابي قرة غفاري
94 - قعنب بن عمر نمري
95 - قيس بن مسهر صيداوي
96 - کردوس بن زهير تغلبي
97 - کنانة بن عتيق تغلبي
98 - مالک بن سريع جابري
99 - مجمع بن عبدالله عائذي
100 - مجمع بن زياد جهني
101 - مسلم بن عوسجه اسدي
102 - مسلم بن کثير ازدي
103 - مسعود بن حجاج تيمي
104 - مقسط بن زهير تغلبي
105 - منجح (غلام امام حسين عليه السلام)
106 - موقع بن ثمامه اسدي
107 - نافع بن هلال جملي
108 - نصر (غلام اميرمؤمنان عليه السلام)
109 - نعمان بن عمرو راسبي
110 - نعيم بن عجلان انصاري
111 - واضح (غلام حارث سلماني)
112 - وهب بن عبدالله کلبي
113 - هاني بن عروه مرادي
114 - يحيي بن سليم مازني
115 - يزيد بن ثبيط عبدي
116 - يزيد بن حصين همداني
117 - يزيد بن زياد کندي
118 - يزيد ين مغفل جعفي [2] .
***** ***** *****
شمار اصحاب و ياران اباعبدالله الحسين عليه السلام - چه آنان که پيش از شهادت آن حضرت و چه آنان که پس از شهادت ايشان از دنيا رفته اند - زياد است. گرچه شايسته بود که نام شرح حال مختصري از آنان را در اين جا باز مي گفتيم، ليکن به دليل محدوديت اين نوشتار معذوريم.
گفتني است که ياران و اصحاب فداکار امام حسين عليه السلام بهترين ياران اهل بيت عليه السلام بودند. چرا که آنان، دست از زن و فرزند و تعلقات مادي کشيده و به ياري امام شان شتافتند و مظلومانه، ولي قهرمانانه به شهادت رسيدند.
امام حسين عليه السلام با اين که در شب عاشورا بيعت خويش را از همه باز ستاند و آنان را در بازگشت آزاد گذاشت، امام آنان با نشاط و روحيه اي وصف ناپذير ايستادگي کرده و اعلام وفاداري نمودند و در پاسخ آن حضرت عرضه داشتند: اگر هفتاد بار ما را بکشند، بدن ما را آتش بزنند و دوباره زنده کنند، دست از ياري تو بر نداشته و از تو جدا نمي شويم. ما زندگي پس از تو را نمي خواهيم و خدا زشت سازد زندگي پس از تو را. [1]
به راستي ياران امام حسين عليه السلام در مقام عمل ثابت قدم مانده و با ميل و رغبت از آن حضرت پشتيباني کرده و خود را فداي وي نمودند. به همين جهت شهيدان واقعه کربلا و ياران فداکار امام حسين عليه السلام، نزد اهل بيت عصمت و ائمه اطهار عليه السلام مقامي بس والا و ويژه اي دارند.
شخصي به امام صادق عليه السلام گفت: اخبرني عن اصحاب الحسين عليه السلام و اقدامهم علي الموت.
فقال عليه السلام: انهم کشف لهم الغطاء حتي رأوا منازلهم من الجنة. فکان الرجل منهم يقدم علي القتل ليبادر الي حوراء يعانقها و الي مکانه من الجنة؛ [2] .
مرا از ياران امام حسين عليه السلام و چگونگي استقبال آنان از شهادتشان خبر بده.
امام صادق عليه السلام فرمود: حجاب ها از برابر ديدگانشان کنار زده شد، به طوري که جايگاه خود را در بهشت مي ديدند. به همين جهت هر يک از آنان براي کشته شدن، از ديگران پيشي مي گرفت تا به نعمت هاي الهي و جايگاه خود در بهشت دست يابد.
همين عشق و ايثار بود که تعداد اندک آنان را در برابر سپاه سي هزار نفري عمر بن سعد از بامداد تا عصر روز عاشورا، مقاوم و پايدار نمود و با شهادت قهرمانانه خود، لرزه اي بر ارکان نظام اموي به وجود آوردند.
گرچه مشهور است که تعداد ياران شهيد امام حسين عليه السلام 72 تن مي باشد، امام مورخان شمار آنان را تا 140 تن گفته اند که برخي از شهدا محل اتفاق مورخان هستند و پاره اي از اسامي به صورت گوناگون در منابع تاريخي نقل شده اند.
البته ترديدي نيست، با اضافه شدن شهيداني که پيش از شهادت امام حسين عليه السلام و يا پس از شهادت آن حضرت، در کوفه به شهادت رسيده اند، تعداد ياران شهيد آن حضرت از 72 تن تجاوز خواهد کرد. هم چنين درباره شهيدان اهل بيت عليه السلام در کربلا، نظر واحدي ارائه نشده و به اختلاف سخن گفته اند. برخي از مورخان آنان را 22 تن، برخي ديگر هيجده تن و عده اي نيز هفده تن دانسته اند.[3] .
در اين جا به اسامي ياران شهيد امام حسين عليه السلام در واقعه کربلا اشاره مي نماييم.
>شهداي بني هاشم
>شهداي غير بني هاشم
***** ***** *****
شهداي بني هاشم
1 - عباس بن علي (ابوالفضل العباس عليه السلام)
2 - عبدالله بن علي عليه السلام
3 - جعفر بن علي عليه السلام
4 - عثمان بن علي عليه السلام
5 - عبدالله (اصغر) بن علي عليه السلام
6 - ابوبکر بن علي عليه السلام
7 - علي بن الحسين، معروف به علي اکبر عليه السلام
8 - علي بن الحسين معروف به علي اصغر عليه السلام
9 - قاسم بن الحسن عليه السلام
10 - عبدالله بن الحسن عليه السلام
11 - ابوبکر بن الحسن عليه السلام
12 - محمد بن عبدالله بن جعفر عليه السلام
13 - عون بن عبدالله بن جعفر عليه السلام
14 - عبدالله بن عقيل عليه السلام
15 - جعفر بن عقيل عليه السلام
16 - عبدالرحمن بن عقيل عليه السلام
17 - محمد بن ابي سعيد بن عقيل عليه السلام [1]
18 - عبدالله بن مسلم بن عقيل عليه السلام
19 - محمد بن مسلم بن عقيل عليه السلام
20 - مسلم بن عقيل عليه السلام
21 و 22 - دو طفل مسلم بن عقيل عليه السلام
***** ***** *****
شهداي غير بني هاشم
1 - ابراهيم بن حصين اسدي
2 - ابوثمامه صيداوي
3 - بوالحتوف بن حارث
4 - ابوامر نهشلي
5 - ادهم بن اميه عبدي
6 - اسلم بن عمرو (غلام امام حسين عليه السلام)
7 - امية بن سعد طائي
8 - انس بن حارث اسدي کاهلي
9 - انيس بن معقل اصبحي
10 - ام وهب بنت عبد (همسر عبدالله بن عمير کلبي)
11 - برير بن خضير همداني
12 - بشر بن عمرو حضرمي
13 - بکر بن حي تيمي
14 - جابر بن حجاج (غلام عامر بن نهشل تيمي)
15 - جبلة بن حارث سلماني
16 - جبلة بن علي شيباني
17 - جنادة بن حارث سلماني
18 - جندة بن کعب انصاري
19 - جند بن حجير خولاني
20 جون (غلام ابوذر غفاري)
21 - جوين بن مالک تميمي
22 - حارث بن امرؤالقيس کندي
23 - حارث بن بنهان
24 - حباب بن حارث
25 - حباب بن عامر تميمي
26 - حبشي بن قيس نهمي
27 - حبيب بن عبدالله نهشلي
28 - حبيب بن مظاهر اسدي
29 - حجاج بن بدر سعدي
30 - حجاج بن مسروق جعفي
31 - حر بن يزيد رياحي
32 - حلاس بن عمرو ازدي
33 - حنظلة بن اسعد شبامي
34 - حنظلة بن عمرو شيباني
35 - خالد بن عمرو ازدي
36 - رافع بن عبيدالله (غلام مسلم ازدي)
37 - زاهر بن عمرو کندي
38 - زهير بن بشر خثعمي
39 - زهير بن سليم ازدي
40 - زهير بن قين بجلي
41 - زياد بن عريب صائدي
42 - زياد بن معقل جعفي
43 - سالم (غلام بني مدينه)
44 - سالم (غلام عامر عبدي)
45 - سعد بن حارث انصاري
46 - سعد (غلام اميرمؤمنان عليه السلام)
47 - سعد (غلام عمرو بن خالد)
48 - سعيد بن عبدالله حنفي
49 - سليمان بن مضارب بجلي
50 - سليمان بن رزين (غلام امام حسين عليه السلام) [1] .
51 - سوار بن منعم نهمي
52 - سويد بن عمرو خثعمي
53 - سيف بن حارث جابري
54 - سيف بن مالک عبدي
55 - شبيب (غلام حارث بن جابري)
56 - شوذب (غلام بني شاکر)
57 - ضر غامة بن مالک عائذي
59 - عابس بن ابي شبيب شاکري
60 - عامر بن حسان طائي
61 - عامر بن مسلم عبدي
62 - عباد بن مهجر جهني
63 - عبدالله بن بشر خثعمي
64 - عبدالله بن عمير کلبي
65 - عبدالله بن عروه غفاري
66 - عبدالله بن عفيف ازدي
67 - عبدالله بن يقطر
68 - عبدالله بن يزيد عبدي
69 - عبيدالله بن يزيد عبدي
70 - عبدالاعلي بن يزيد کلبي
71 - عبدالرحمن بن عبدالرب انصاري
72 - عبدالرحمن بن عبدالله بن يزني
73 - عبدالرحمن بن عروه غفاري
74 - عبدالرحمن بن عبدالله ارحبي
75 - عبدالرحمن بن مسعود تيمي
76 - عقبة بن صلت جهني
77 - عمران بن کعب اشجعي
78 - عمر بن جناده انصاري
79 - عمر بن ضبيه ضبعي
80 - عمر بن خالد صيداوي
81 - عمرو بن خالد صيداوي
82 - عمرو بن عبدالله جندعي
83 - عمرو بن قرضه انصاري
84 - عمرو بن کعب صائدي
85 - عمرو بن مطاع جعفي
86 - عمار بن حسان طائي
87 - عمار بن سلامه دالاني
88 - عمار بن طلخب ازدي
89 - عمير بن عبدالله مذحجي
90 - قارب (غلام امام حسين عليه السلام)
91 - قاسم بن حبيب ازدي
92 - قاسط بن زهير تغلبي
93 - قرة بن ابي قرة غفاري
94 - قعنب بن عمر نمري
95 - قيس بن مسهر صيداوي
96 - کردوس بن زهير تغلبي
97 - کنانة بن عتيق تغلبي
98 - مالک بن سريع جابري
99 - مجمع بن عبدالله عائذي
100 - مجمع بن زياد جهني
101 - مسلم بن عوسجه اسدي
102 - مسلم بن کثير ازدي
103 - مسعود بن حجاج تيمي
104 - مقسط بن زهير تغلبي
105 - منجح (غلام امام حسين عليه السلام)
106 - موقع بن ثمامه اسدي
107 - نافع بن هلال جملي
108 - نصر (غلام اميرمؤمنان عليه السلام)
109 - نعمان بن عمرو راسبي
110 - نعيم بن عجلان انصاري
111 - واضح (غلام حارث سلماني)
112 - وهب بن عبدالله کلبي
113 - هاني بن عروه مرادي
114 - يحيي بن سليم مازني
115 - يزيد بن ثبيط عبدي
116 - يزيد بن حصين همداني
117 - يزيد بن زياد کندي
118 - يزيد ين مغفل جعفي [2] .
***** ***** *****