انجام حرکات و ضربات تکواندو مانند دولیو چاگی ، پاگات و… بدون گرم کردن پا موجب پارگی تاندون خواهد شد.
تاندون از بافتهای فیبر مانند است که عضله را به استخوان متصل میکند و توانایی مقاومت دربرابر کشش را دارا است. تاندونها مانند رباطها از کلاژن ساخته شدهاند و تفاوت آنها در این است که رباط استخوانی را به استخوان دیگر متصل میکند.
تاندونهای اندام فوقانی
هر انگشت دو تاندون خم کننده یا فلکسور Flexor دارد. یکی تاندون خم کننده عمقی است که به سطح ولار استخوان بند انتهایی انگشت متصل میشود و وظیفه آن خم کردن بند انتهایی روی بند وسط یا به زبان دیگر خم کردن مفصل اینترفالانژیال دیستال است. عضله این تاندون در ناحیه ساعد قرار گرفته است. تاندون دیگر خم کننده یا فلکسور سطحی انگشت است که به سطح ولار استخوان بند میانی انگشت متصل میشود و وظیفه آن خم کردن بند وسط روی بند پرگزیمال یا به زبان دیگر خم کردن مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال است. عضله این تاندون نیز در ناحیه ساعد قرار گرفته است.
در سطح دورسال انگشتان دست تاندون اکستانسور یا باز کننده انگشت وجود دارد که وظیفه آن بازکردن و در حالت مستقیم نگه داشتن بندهای انگشتان است. عضلات این تاندون ها هم در ناحیه ساعد قرار دارد. تاندون های اکستانسور یا بازکننده از پشت مچ دست و پشت متاکارپ ها عبور کرده و به انگشتان دست میرسند. هر انگشت یک تاندون اکستانسور دارد بجز شست، انگشت سبابه و گاهی انگشت کوچک که دو تاندون اکستانسور دارند. هر تاندون اکستانسور هم به بند وسطی و هم به بند دیستال یا انتهایی انگشت متصل میشود. تاندون اکستانسور هر انگشت در سطح پشتی فالانکس پرگزیمال با بند پرگزیمال، پهن شده و تمام سطح پشتی استخوان را فرا میگیرد به همینخاطر در این ناحیه به آن کلاه اکستانسور یا Extensor hood میگویند. تاندون های اکستانسور انگشتان در حین عبور از سطح پشتی متاکارپ ها با یکدیگر اتصالاتی برقرار میکنند که در شکل بالا دیده میشود. تاندون های فلکسور هر انگشت در حین عبور از روی استخوان، از زیر تونل هایی از بافت محکمی مانند رباط عبور میکنند. به این تونل ها پولی Pulley میگویند. وظیفه پولی ها اینست که تاندون های فلکسور را در نزدیک استخوان و مفصل نگه داشته و مانع از دور شدن آنها از استخوان و مفصل در هنگام خم شدن یا فلکشن انگشت میشوند. پولی های متعددی در سطح ولار یا قدامی هر انگشت وجود دارد که نامگذاری شدهاند.
تاندون ها معمولاً بافت حد واسط بین عضله و استخوان هستند. به توسط آنها است که عضله نیروی خود را به استخوان اعمال کرده و موجب حرکت استخوان در محل مفصل میشود. تاندون کشکک Patellar tendon کمی فرق دارد. این تاندون در واقع دو استخوان را به هم متصل میکند. تاندون کشکک در زیر استخوان کشکک قرار دارد و آنرا به قسمت های بالایی درشت نی متصل میکند. برای اینکه متوجه این تفاوت شویم کمی توضیح بیشتر ضروری است.
عضله اصلی برای مستقیم کردن زانو عضله چهارسر ران Quadriceps است. این عضله در جلوی ران قرار دارد. در پایین ترین قسمت این عضله، تاندون چهارسر ران Quadriceps tendon آنرا به استخوان کشکک متصل میکند. استخوان کشکک هم به توسط تاندون کشکک به استخوان درشت نی متصل میشود. در واقع کشکک یک استخوان حد واسط بین تاندون چهارسر و تاندون کشکک است. بدین طریق عضله چهارسر راه طولانی تری را برای اتصال به استخوان برگزیده است و از طریق دو تاندون و یک استخوان کشکک در نهایت به استخوان هدف یعنی استخوانی که میخواهد حرکت دهد متصل میشود.
تاندون های فلکسور یا خم کننده انگشتان در حین عبور از سطح قدامی انگشت در درون لایه ای از بافت سینوویال قرار گرفتهاند که به آن تنوسینوویوم Tenosinovium میگویند. وظیفه این لایه سینوویال اینست که با ترشح مایع سینوویال موجب تسهیل حرکت تاندون در زیر پولی و بر روی استخوان میشوند.
ساختار
۷۰٪ ساختمان تاندون از آب است. ۸۶٪ وزن خشک تاندون از کلاژن تشکیل شدهاست، ۲٪ از الاستین ،۵–۱٪ از پروتئوگلیکان و ۰٫۲٪ از اجزائ غیر ارگانیک مانند مس، منگنز و کلسیم.
تاندون آشیل، عضلات پشت ساق را به پاشنه متصل میکند. اگر این تاندون بیش از حد کشیده شود پاره میشود. پارگی تاندون آشیل میتواند جزئی یا کامل باشد.
اگر تاندون پایتان پاره شود شما احساس یک ضربه خوردن یا ترکیدن و تیر کشیدن پشت مچ پا و ساق پا میکنید که درست راه رفتن را غیر ممکن میکند این حس مثل این است که پایتان به شدت لگد شده یا حتی تیر خوردهاید. جراحی معمولاً بهترین راه درمان پارگی تاندون است.
علائم و نشانههای پارگی تاندون آشیل
• درد احتمالاً بسیار شدید و تورم نزدیک پاشنه پا.
• عدم توانایی در خم شدن رو به پایین و درد شدید پا هنگام قدم برداشتن.
• عدم توانایی در ایستادن روی انگشتان پای آسیب دیده
اغلب افراد اظهار میکنند هنگامی که آسب رخ میدهد صدایی مانند صدای ترکیدگی یا ضربه میشنوند. اگر پارگی جزئی باشد شما تا حدودی قادر به راه رفتن هستید و تورم و درد کمتری خواهید داشت.
اطراف تاندون ها یک لوله بافتی نازک وجود دارد که به آن غلاف تاندون Tendon sheath میگویند. تاندون به راحتی در درون این غلاف به جلو و عقب حرکت میکند. در واقع غلاف بین تاندون و بافت های اطراف آن قرار گرفته و موجب تسهیل حرکت تاندون در کنار بافت های اطراف میشود. سطح درونی این غلاف از سلول های خاصی به نام سلول های سینوویال پوشیده شده که مایعی به نام مایع سینوویال Synovial fluid را ترشح میکنند. این مایع شبیه مایع مفصلی بوده و موجب لزج شدن دور تاندون و کاهش اصطکاک در اطراف آن میشود.
وظیفه اصلی تاندون انتقال نیروی عضله به استخوان و حرکت دادن آن است. تاندون بجز این وظیفه مانند یک فنر هم عمل میکند و در حین حرکت مفصل در بعضی لحظات نیرو را مانند فنر در خود ذخیره کرده و در لحظه دیگر آن نیرو را آزاد میکند. این پدیده بیشتر در تاندون آشیل دیده میشود.
علل پارگی تاندون آشیل
اغلب موارد پارگی تاندون آشیل در پی وارد آمدن یک استرس ناگهانی اتفاق میافتد.
نمونههای شایع عبارتند از:
• ورزشهای گاهبهگاه که در یک زمان کوتاه فرد فعالیت شدیدی میکند.
• افتادن از ارتفاع
عوامل خطر:
عواملی که خطر پارگی تاندون را افزایش میدهند عبارتند از:
سن: سن اوج خطر پارگی تاندون ۳۰ تا ۴۰ سالگی است.
جنسیت: پارگی تاندون آشیل در مردان ۵ برابر بیشتر از زنان اتفاق میافتد.
چاقی: اضافه وزن، فشار بیشتری به تاندون آشیل وارد میکند.
انجام ورزش به صورت تفریحی: در اغلب موارد ورزشهایی مانند دویدن، پریدن، شروع و توقف ناگهانی ورزش به تاندون آشیل صدمه وارد میکند.
چه وقت باید به دکتر مراجعه کرد؟
اگر احساس ضربه یا ترکیدگی در پای خود میکنید مخصوصاً اگر نمیتوانید درست راه بروید، به پزشک مراجعه کنید. پارگی تاندون آشیل نیاز به درمان فوری دارد.
روش درمان:
از آنجایی که پارگی تاندون آشیل راه رفتن شما را مختل میکند. بهتر است که بهسرعت در بخش اورژانس بیمارستان آن را درمان کنید.
در هنگام معاینه، پزشک ساق پی شما را برای اندازهگیری شدت صدمه و تورم بازرسی میکند. در اغلب موارد اگر پارگی تاندون به صورت کامل رخ داده باشد پزشک میتواند یک شکاف حس کند. هرچند که این شکاف ممکن است توسط تورم پوشیده شده باشد./ص
»