سوره مجادله سوره ۵۸ از قرآن است و ۲۲ آیه دارد. این سوره به شهادت سیاق آیاتش در مدینه نازل شده است. همانند دیگر سوره‌های مدنی، محتوای این سوره پیرامون احکام فقهی، زندگی اجتماعی و روابط مسلمانان با غیر مسلمانان است. ابتدا از الغای حکم جاهلی ظهار سخن می‌گوید و سپس در مورد آداب جمعی مانند درگوشی صحبت کردن (نجواکرن) بحث‌هایی دارد و در آخرین بخش در مورد منافقان مطالبی مطرح کرده و مومنان را به رعایت «دوست‌داشتن به خاطر خدا» و «بغض به خاطر خدا» و پیوستن به «حزب خدا» (حزب‌الله) دعوت می کند. [۱

سوره حدید سوره ۵۷ از قرآن است و ۲۹ آیه دارد. واژه حدید به‌معنای آهن است و نامگذاری این سوره به دلیل استفاده از آن در آیهٔ ۲۵ این سوره ست. سوره مدنی است و مشابه سوره‌های مدنی علاوه بر مباحث عقیدتی در مورد مسائل اجتماعی و حکومتی نیز سخن می‌گوید. آیات نخست این سوره پیرامون توحید و صفات خدا است و سپس در مورد وضع منافقان، دعوت به ایمان و خروج از شرک، انفاق در راه خدا، عدالت اجتماعی، و نفی رهبانیت سخن می‌گوید.^[۱]

سوره واقعه سوره ۵۶ از قرآن است و ۹۶ آیه دارد. ابن ندیم سوره واقعه را چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیامبر اسلام نازل شده‌است. همچنان که نام این سوره نشان می‌دهد، محتوای این سوره پیرامون قیامت و خصوصیات آن است. دلایل معاد، آغاز قیامت، تصویر انتقال از دنیا به آخرت، گروه‌بندی انسان‌ها در آن روز و پاداش و جزای هر گروه از موضوعات این سوره است.^[۱]

این سوره به طور کلی بیانگر نعمت‌های مختلف معنوی و مادی خداوند است که بر بندگان خود ارزانی داشته و آن‌ها را غرق در آن ساخته است به طوری که می توان نام این سوره را "سوره رحمت" یا "سوره نعمت" گذارد و به همین دلیل با نام "الرحمن" که رحمت واسعه الهی را بازگو می‌کند آغاز شده و با جلال و اکرام الله پایان گرفته است و ۳۱ بارجمله ﴿فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ﴾ که به وسیله آن از بندگانش بر نعمت‌های خود گواه می گیرد در آن ذکر شده است .

می توان محتوای این سوره را به چند بخش تقسیم کرد:

• بخش اول که مقدمه و آغاز سوره است از نعمت‌های بزرگ خلفت، تعلیم و تربیت، حساب و میزان، وسایل رفاهی انسان و غذاهای روحی و جسمی او سخن می گوید.
• بخش دوم توضیحی است بر مساله چگونگی آفرینش انس و جن.
• بخش سوم بیانگر نشانه‌ها و آیات الله در زمین و آسمان است .
• بخش چهارم از نعمت‌های دنیوی فراتر رفته، سخن از نعمت‌های جهان دیگر است که نعمت‌های بهشتی اعم از باغ‌ها، سرچشمه‌ها، میوه‌ها، همسران زیبا و با وفا و انواع لباس‌ها توضیح داده شده است.
• و بالاخره در بخش پنجم این سوره اشاره کوتاهی به سرنوشت مجرمان و قسمتی از مجازات‌های دردناک آن‌ها آمده است.

محتوا

این سوره به خاطر مکی بودنش بحث هایی از مبدا و معاد دارد، و مخصوصا بیانگر کیفرهای گروهی از اقوام پیشین است که بر اثر لجاجت و عناد و پیمودن راه کفر و ظلم و فساد یکی، پس از دیگری، به عذاب‌های کوبنده اللهی گرفتار و هلاک شدند. و به دنبال هر یک از سر گذشت‌ها جمله ﴿وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ﴾^[۱] ("ما قرآن را برای تذکر، آسان ساختیم.آیا کسی هست که متذکر شود") تکرار می‌کند تا درسی باشد برای مسلمین و کفار.

به طور کلی محتوای این سوره را در چند بخش می توان خلاصه کرد:

1. آغاز سوره که از مساله نزدیکی قیامت و موضوع شق القمر و اصرار مخالفان در انکار آیات الهی سخن می گوید.
2. در بخش دیگر از نخستین قوم سرکش و متمرد و لجوج، یعنی قوم نوح و مساله طوفان به صورت فشرده ای بحث می کند.
3. بخش دیگر داستان قوم عاد و عذاب دردناک آن‌ها را شرح می دهد.
4. -در چهارمین بخش سخن از قوم ثمود و مخالفت آن‌ها با پیامبرشان صالح و همچنین معجزه ناقه و بالاخره مجازات آن‌ها با صیحه آسمانی است.
5. سپس به سراغ قوم لوط می رود و ضمن اشاره گویا و فشرده ای به کفر و انحراف اخلاقی آن‌ها به قسمتی از عذاب دردناکشان اشاره می کند.
6. در بخش دیگر سخن بسیار کوتاهی از آل فرعون و مجازات آن‌ها آمده است.
7. و در آخرین بخش مقایسه ای میا این اقوام و مشرکان مکه و مخالفان پیامبر اسلام کرده، آینده خطرناکی را که در صورت ادامه این راه در پیش دارند بازگو می کند، و سوره را با شرح قسمتی از مجازات مجرمان در قیامت و پاداش‌های عظیم پرهیزکاران پایان می دهد.

وجه تسمیه

نامگذاری سوره به قمر به مناسبت نخستین آیه سوره است که از شق القمر بحث می کند.

فضیلت تلاوت سوره

در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام می خوانیم : "هرکس سوره "اقتربت"(قمر) را یک در روز در میان بخواند روز قیامت در حالی برانگیخته می‌شود که صورتش همچون ماه در شب بدر است، و هرکس آن را هر شب بخواند افضل است، و در قیامت نور و روشنایی صورتش بر سایر خلایق برتری دارد. "

مسلما این درخشندگی صورت در صحنه قیامت نشانه ایمان قوی و راستینی است که در سایه تلاوت این سوره و تفکر و سپس عمل به آن حاصل شده است نه تلاوتی خالی از اندیشه و عمل.

منبع و پانویس

قرآن کریم، سوره قمر(سوره ۵۴)، آیه

سوره نجم سوره ۵۳ از قرآن است، ۶۲ آیه دارد و سوره‌ای مکی است. یکی از آیات این سوره، سجده واجب دارد. برخی گفته‌اند که این سوره اولین سوره پس از شروع دعوت آشکار پیامبر اسلام است و پس از خوانده‌شدن سوره توسط او، همهٔ مومنان و مشرکان سجده کردند. محتوای این سوره پیرامون نبوت و معاد است و دربارهٔ مباحثی مانند وحی، معراج، نهی از بت‌پرستی، و سرنوشت اقوام پیشین سخن گفته شده‌است. نامگذاری سوره به دلیل آیهٔ نخست آن است.^[۱]

سوره طور سوره ۵۲ از قرآن است، ۴۹ آیه دارد و سوره‌ای مکی است. نام‌گذاری سوره به دلیل سوگند به کوه طور در آیهٔ اول آن است. محتوای سوره پیرامون انذار در مورد سرنوشت گناه‌کاران و پاکان در آخرت است و بحث‌های پیرامون معاد و مشخصات روز قیامت. دستورهایی به محمد برای تسبیح خدا و صبر و استقامت و وعدهٔ یاری از جانب خدا از جمله مباحث دیگر سوره هستند.^[۱]

سوره ذاریات سوره ۵۱ از قرآن است، ۶۰ آیه دارد و سوره‌ای مکی است. محتوای این سوره در مورد معاد، توحید و نشانه‌های خدا در جهان، و داستان پیامبران مختلف برای دعوت پیامبر اسلام به استقامت در برابر مخالفانش است. از جملهٔ این داستان‌ها، داستان فرشتگان مهمان ابراهیم که برای نزول عذاب بر قوم لوط مأمور شده‌بودند است.^[۱]

سوره ق (خوانده می‌شود: قاف) سوره ۵۰ از قرآن است، ۴۵ آیه دارد و سوره‌ای مکی است. محتوای این سوره بیشتر پیرامون مسئله معاد است. اشاره به حوادث پایان جهان، روز قیامت و انتقال به جهانی دیگر از موضوعاتی است که در این سوره به آن‌ها پرداخته شده‌است. ذکر عظمت قرآن و دستورهایی در مورد یاد خدا از مباحث دیگر سوره‌است.^[۱]

سوره حجرات سوره ۴۹ از قرآن است و ۱۸ آیه دارد و سوره‌ای مدنی است. محتوای این سوره در مورد رفتار جامعه اسلامی و پیامبر اسلام در قبال یکدیگر است. نامگذاری آن به دلیل کاربرد کلمهٔ حجرات (به معنی حجره‌ها) در آیهٔ چهارم این سوره است. چگونگی حل درگیری‌ها میان مسلمانان و اهمیت مسئلهٔ تقوا از موارد دیگری است که در سوره بدان‌ها پرداخته شده‌است.^[۱]