تغذیه كمكی در پایان 6 ماهگی (180 روزگی) شروع می شود، همزمان با شروع غذای كمكی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مكرر و بر حسب میل و تقاضای شیرخوار ادامه داشته و حتی دفعات تغذیه با شیر مادر افزایش می یابد. همچنین در این زمان باید بر اساس نیاز كودك به او آب جوشیده سرد شده داد.

نحوه تغذیه تكمیلی در هفته اول ماه هفتم:

شروع غذای كمكی با فزنی آرد برنج است كه روز اول از یك قاشق مرباخوری یك بار در روز (مثلا" ظهر) شروع شده و كم كم به مقدار و دفعات آن متناسب با اشتهای كودك اضافه می شود تا نهایتا" در پایان یك هفته مقدار آن به حدود 12 قاشق مرباخوری برسد. بخاطر بسپارید همچنان شیر مادر غذای اصلی شیرخوار شما است.

نحوه تغذیه تكمیلی در هفته دوم ماه هفتم:

در این هفته می توان حریره بادام را به رژیم غذایی كودك اضافه نمود. شروع آن نیز مانند فرنی از یك قاشق مرباخوری یك بار در روز است تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوری در روز برسد. فراموش نشود كه در این هفته بتدریج كه مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد مقدار و دفعات تغذیه با فرنی كم می شود بنابراین در هر وعده و یا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی نمود، یا یك وعده فرنی و وعده بعد حریره بادام به شیرخوار داد.

 نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته آخر ماه هفتم:

ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر در این دو هفته شیرخوار با غذای جدیدی آشنا شده و سوپ به رژیم غذایی او اضافه می شود. بــــدین ترتیب كه روز اول، صبح و عصر وشب از فرنی یا حریره بادام استفاده می كند و ظهر علاوه بر فرنی یا حریره بادام، یك قاشق مرباخوری سوپ هم می خورد. به این ترتیب، هر روز بر مقدار سوپ افزوده شده و از مقدار حریره بادام یا فرنی كم می شود تا بر حسب اشتهای كودك مقدار سوپ به 3 تا 6 قاشق مرباخوری در هر وعده برسد.

چند نكته مهم در تهیه سوپ برای كودك:

1-     در ابتدای شروع سوپ برای كودك آن را از گوشت بدون چربی (گوشت گوسفند، مرغ یا گوساله) به اندازه یك تكه خورشی، برنج و هویج تهیه كنید.
 

2-     هر سه روز یك بار یك نوع سبزی به سوپ اضافه كنید مانند جعفری، گشنیز، لوبیا سبز، كدو سبز، كرفس، گوجه فرنگی، كدو حلوایی.

3-     به سوپ كودك نباید نمك، شكر یا چاشنی اضافه كرد.

4-     بهتر است كدو، كرفس، لوبیا سبز را اول پخته و بعد به سوپ كودك اضافه نمود.

5-     سبزی ها باید در آخــــرین لحظات پخت سوپ اضافه شود. در ظرف نیز باید بسته باشد تا ویتامین های آن از بین نرود.

6-     استفاده از اسفناج تا پایان یكسالگی مجاز نبوده و نباید به سوپ شیرخوار اضافه شود.

  نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته اول ماه هشتم:

در این دو هفته ضمن دادن سوپ، فرنی یا حریره بادام، زرده تخم مرغ هم به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می شود. بنابراین در این سن باید به كودك 5 وعده غذا داده شود. بدین ترتیب كه صبح زرده تخم مرغ، ساعت 10 صبح (بین صبحانه و ناهار) فرنی یا حریره بادام، ظهر سوپ، عصر مجددا" فرنی یا حریره بادام و در شب دوباره سوپ به كودك داده می شود. در این زمان می توانید كم كم از سبزیهای نشاسته ای مثل سیب زمینی، كدو حلوایی و نخود فرنگی (نخود سبز) به فاصله هر 3 روز به سوپ اضافه كنید. ضمنا" غلظت سوپ باید مانند حلیم باشد.

برای اضافه كردن سیب زمینی به سوپ ابتدا آن را بشویید و با پوست بپزید. سپس پوست آن را جدا كرده و سیب زمینی پخته شده را به سوپ كودك اضافه كنید دقت كنید اگر بعد از پوست كندن سیب زمینی، بخشی از آن سبز رنگ بود باید آنرا جدا كرده و دور بریزید.

در این زمان همراه با سوپ می توانید به كودك ماست بدهید. بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا كودك با طعم ماست آشنا شود. ولی اگر كودك مخلوط ماست با سوپ را دوست دارد این كار بلامانع است.

نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته دوم ماه هشتم:

برای تنوع بخشیدن به غذای كودك باید هر چند روز یك بار مواد تشكیل دهنده سوپ را تغییر داد. هر سه روز یكبار می توان جو، بلغور گندم، رشته فرنگی را كه قبلا" پخته و نرم شده است به اندازه یك قاشق مرباخوری به سوپ اضافه كرد. بعد از اضافه كردن جو، گندم و ............ بهتر است به اندازه یك قاشق مرباخوری كره یا روغن مایع به سوپ اضافه نمود. افزودن كره یا روغن مایع به غذای شیرخوار به ویژه شیرخوارانی كه رشد كافی ندارند به رشد آنان كمك می كند.

نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته اول ماه نهم:

از 9 ماهگی می توان حبوبات را نیز به سوپ كودك اضافه كرد. معمولا" از عدس و ماش كه هضم آسانتری دارند شروع كنید. در صورت امكان می توان از جوانه عدس یا ماش در تهیه سوپ استفاده كرد. در مورد سایر حبوبات مثل لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و ..... بهتر است قبلا" آنها را خیس كرده و پوستشان را جدا نموده و بعد از پختن به سوپ كودك اضافه كرد. اگر از آرد حبوبات استفاده می شود یك قاشق مرباخوری سر صاف كافی است.

 نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته دوم ماه نهم:

در این سن با استفاده از میوه های فصل آب میوه تازه تهیه كنید و به كودك بدهید. ابتدا از یك قاشق مرباخوری در روز همراه با یك قاشق مرباخوری آب جوشیده سرد شده شروع كنید تا كم كم به 6 قاشق مرباخوری آب میوه خالص برسد. آب میوه را می توان بعد از فرنی یا حریره ساعت 10 صبح داد.

نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته اول ماه دهم:

از ماه دهم می توان به جای آب میوه، خود میوه را به كودك داد. برای این كار باید از یك قاشق مرباخوری میوه های فصل (هلو، سیب، موز، گلابی، ........) شروع نمود ومقدار آن را به سه قاشق مرباخوری رساند.

میوه مورد نظر باید كاملا" رسیده و شسته شده باشد و بعد از جدا كردن پوست و هسته آن، میوه را با پشت قاشق كاملا" نرم كرده و سپس به كودك بدهید. مقدار میوه را بتدریج زیاد كرده و به 5 تا 6 قاشق مرباخوری در روز برسانید. در این زمان كم كم بر حسب اشتهای كودك بر مقدار سوپ او به میزان حــداكثر 10-6 قاشق مرباخوری در ظهر و شب بیافزایید. همچنین كودك را با غذاهایی كه خود می تواند به دهان ببرد مانند نان، بیسكوئیت ساده، ماكارونی پخته، تكه های سیب زمینی پخته، كوفته قلقلی و ................ آشنا كنید.

بخاطر داشته باشید نیاز كودك به میوه در این سن كم است اگرچه دادن میوه و آبمیوه لازم است ولی بیش از حد دادن آن سبب پرشدن معده كودك می شود در نتیجه وعده های اصلی غذایی را كه برای رشد وی لازم است نمی خورد و این سبب كندی رشد كودك می شود.

نحوه تغذیه تكمیلی در دو هفته دوم ماه دهم:

در این زمان علاوه بر تنوع بخشیدن بر سوپ كودك می توان از كته نرم كه در آب گوشت یا آب مرغ پخته می شود همراه با خود گوشت استفاده كرد. همچنین از گوشت ماهی كه تیغ های آن كاملا" گرفته شده باشد و همراه با كته نرم و سبزی پخته شده باشد می توان به كودك داد.

نحوه تغذیه تكمیلی در ماه یازدهم ودوازدهم:

تنوع غذای كودك را رعایت كنید با توجه به اشتهای كودك بر مقدار غذای هر وعده او اضافه نمایید همچنان برای كودك غذای جداگانه تهیه كنید و از دادن غذای سفره خانواده به كودك بدلیل داشتن نمك و چاشنی اجتناب نمایید.

یك نكته مهم در تغذیه كودك زیر یكسال:

از پایان 6 ماهگی و همزمان با شروع غذای كمكی تا پایان 12 ماهگی غذای اصلی شیرخوار هنوز شیرمادر است لذا به تغذیه با شیر مادر بطور مكرر و بر حسب تقاضا و تمایل شیرخوار در تمام مدت شب و روز باید توجه شود. معده كوچك كودك را با غذاها پر نكنید. چه این امر سبب می شود كه كودك برای مـــدت طولانی تر سیر بماند و در نتیجه كمتر پستان مادر را بمكد. در نتیجه هم شیر كمتر به او می رسد و هم حجم كلی شیری كه مادر تولید می كند كاهش خواهد یافت.

 در تغذیه كودكان زیر یكسال همواره به این نكات توجه كنید:

1-     همزمان با شروع تغذیه تكمیلی نیاز كودك به آب افزایش می یابد و این نیاز با خوردن شیر مادر به تنهایی تامین نمی شود و باید بر حسب نیاز و تمایل كودك آب جوشیده سرد شده به او داده شود.

2-     دادن آب میوه به مقدار زیاد و یا شیرینی قبل از غذا، سبب كم شدن اشتها می شود و رشد كودك را به خطر می اندازد. بنابراین آب میوه و یا میوه رسیده و نرم را كه با پشت قاشق له كرده اید، دوبار در روز بعد از غذای وسط روز و با حجم كم به كودك بدهید، ویتامین های مورد نیاز كودك به ویژه ویتامین C از راه شیر مادر تامین می شوند.

3-     از اضافه كردن نمك، شكر و ادویه به غذای كودك زیر یكسال جدا" خودداری كنید. زیرا ذائقه كودك در این زمان شكل می گیرد. در صورتی كه كودك زیر یكسال دچار ایست یا افت وزنی است و غذای كاملا" بی نمك خود را نمی خورد هنگام طبخ غذا از مقدار بسیار كمی نمك یددار استفاده كنید.

4-     برای بهتر كردن طعم غذای كودك به سوپ او آب لیموی تازه یا آب نارنج تازه اضافه نمائید.

5-     همزمان با شروع تغذیه كمكی (از پایان ماه ششم زندگی) قطره آهن به میزان 10 تا 15 قطره بــرای كـــودك شـــروع كــنــید قطره آهن تا پایان 2 سالگی باید به كودك داده شود.

6-     قطره مولتی ویتامین یا A+D را كه از 15 روزگی برای كودك خود شروع كرده اید تا پایان یكسالگی ادامه دهید در صورت صلاحدید پزشك این قطره را نیز تا پایان 2 سالگی ادامه دهید.

به خاطر داشته باشید:

-         غذا خوردن كودك در سنین 12-6 ماهگی فقط به منظور تامین نیازهای غذایی او نیست بلكه برقراری یك ارتباط اجتماعی بین والدین و كودك است. كودك همیشه از این كه چیز جدیدی را از فردی كه دوستش دارد می گیرد، بسیار خوشحال می شود.

-         غذای كمكی علاوه بر اینكه بخشی از انرژی مورد نیاز كودك را تامین می كند راهی برای آشنایی او با مزه و قوام غذاها و فراگیری و تكامل او برای استفاده از غذاهای سفره خانواده است.