وقتی پای سنگ در بدن مطرح می‌شود، ذهن همه به سمت کلیه‌ها می‌رود، اما کیسه‌صفرا نیز از این مشکل مستثنا نیست. سنگ های کیسه صفرا از شایع ترین بیماری های شکم است که درد ناشی از آن در بسیاری موارد، تا سال ها در شخص بروز نمی کند. این بیماری معمولا در افراد چاق و کسانی که در رژیم غذایی شان غذاهای چرب مصرف می کنند یا بسرعت وزنشان را کم می کنند، بیشتر دیده می شود.

کیسه صفرا روی سطح زیرین کبد قرار دارد و عمل اصلی آن غلیظ کردن، ذخیره سازی و ترشح بخشی از صفرای تولید شده از سوی کبد است که ترکیبی از اسیدهای چرب، کلسترول، نمک های صفراوی و مواد زاید حاصل از تجزیه گلبول های قرمز خون است. در واقع ترشح صفرا به هضم و جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی کمک می کند. حال اگر مسیر عبور صفرا از مجاری صفراوی به دلایلی بسته شود قسمتی از آن در کیسه صفرا ذخیره می شود و ممکن است با گذشت زمان، کریستال هایی را ایجاد کند که در واقع هسته اولیه سنگ های کلسترولی یا سنگ کیسه صفرا را تشکیل می دهد.

فراموش نکنید که هرگونه اختلال در روند تخلیه صفرا به داخل روده که معمولا بعد از خوردن غذاهای چرب صورت می گیرد باعث بروز اختلال در هضم و جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی می شود.

البته دکتر محمد جعفر فره وش، متخصص گوارش تاکید می کند: در بسیاری از موارد، سنگ های ایجاد شده در کیسه صفرا جابه جا می شود و تا سال ها ایجاد درد و مشکل برای بیمار نمی کند. به بیان دیگر سنگ کیسه صفرا در بیشتر موارد، تا سال ها بدون درد است و فقط از طریق سونوگرافی یا سی تی اسکن قابل تشخیص است. در چنین مواردی نیز نیاز به انجام اقدام خاصی برای بیمار نیست.

این متخصص می افزاید: بروز درد شدید در قسمت راست و بالای شکم که در برخی موارد به پشت نیز انتشار می یابد نشان دهنده آن است که سنگ های کلسترولی مسیر خروج صفرا را بسته و باعث افزایش فشار در کیسه صفرا شده است.

چاق ها در دام بیماری سنگ کیسه صفرا
همان طور که گفته شد چاقی و اضافه وزن از عوامل اصلی بروز سنگ های کیسه صفراست. همچنین استفاده از رژیم های غذایی سخت و کاهش وزن سریع، احتمال تشکیل سنگ صفرا را افزایش می دهند. به این دلیل همواره تاکید می شود که کاهش وزن زیاد باید از طریق یک روش صحیح و منطقی تغذیه ای و تحرکی، تحت نظر یک متخصص گوارش و با مصرف داروهای کمک کننده به ترشح صفرا صورت بگیرد.

همچنین به گفته دکتر فره وش، کسانی که از قرص های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند یا خانم هایی که بارداری های مکرر دارند، بیشتر در خطر بروز این بیماری قرار دارند. همچنین گرسنه ماندن طولانی نیز می تواند خطر بروز سنگ های صفراوی را زیاد کند. به همین دلیل کسانی که سنگ صفراوی دارند، هرگز نباید روزه بگیرند. البته نباید از نقش ژنتیک و سابقه خانوادگی نیز در بروز سنگ های کیسه صفرا غافل شد.

این متخصص گوارش با اشاره به این که گاهی سنگ ها باعث ایجاد التهاب و عفونت کیسه صفرا می شود، می افزاید: بندرت نیز سنگ های ریز ممکن است وارد لوزالمعده (پانکراس) شده و التهاب این عضو را به همراه بیاورد که از طریق سونوگرافی نیز ممکن است قابل تشخیص نباشد و تنها راه تشخیص آن از طریق آندوسکوپی و سونوگرافی است. حتی سونوگرافی از روی شکم در افراد بسیار چاق، فقط در 10 تا 20 درصد موارد می تواند سنگ های مجرای صفرا را نشان دهد.

البته متخصصان تغذیه تاکید می کنند که مصرف زیاد غذاهای چرب، بویژه چربی های حیوانی نیز به عنوان عامل اصلی بروز چاقی و اضافه وزن می تواند احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را بیشتر کند.

ادامه زندگی بدون کیسه صفرا
تنها راه درمان سنگ های دردناک کیسه صفرا، جراحی و خروج کیسه صفراست. چرا که بعد از جراحی کیسه صفرا نیز جریان صفرا ادامه می یابد و فقدان این عضو تاثیر کمی روی هضم چربی ها می گذارد.
البته دکتر فره وش درمان های دارویی را در بیماران دچار سنگ های صفراوی کم اثر، پرعارضه و پر هزینه می داند و می گوید: موثرترین روش درمانی در بیماران دچار سنگ های دردناک، انجام جراحی است که بهتر است به شیوه لاپاروسکوپی و از روی شکم انجام شود. در این دسته افراد آنچه پس از جراحی کیسه صفرا اهمیت دارد حفظ وزن متعادل، داشتن فعالیت و تحرکی منظم و خودداری از مصرف غذاهای چرب است.