آلرژی
کهیر از نشانه‌های بارز آلرژی
آی‌سی‌دی-۱۰	T78.4
آی‌سی‌دی-۹	995.3
دادگان بیماری‌ها	۳۳۴۸۱
مدلاین پلاس	000812
ای‌مدیسین	med/۱۱۰۱
سمپ	D006967

آلِرژی یا حَسّاسیَت، (به انگلیسی: allergy) واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل گوناگون است. کسانی که دچار حساسیت هستند، دارای دستگاه ایمنی فوق هوشیار هستند که نسبت به مواد ظاهراً بی ضرر موجود در محل زندگیشان، واکنشی بیش از حد معمول نشان می‌دهند.

برای مثال گرده گیاهان، می‌تواند سیستم ایمنی شخص آلرژیک را طوری تحریک کند که گویی با یک خطر جدی روبرو شده‌است. حساسیت یک مشکل بسیار شایع است و تقریباً از هر ده نفر، دو نفر به نوعی از آن مبتلا هستند.

محتویات

رویداد به هنگام یک واکنش آلرژیک

هنگامی که یک سیستم ایمنی افراطی در معرض یک ماده حساسیت‌زا قرار می‌گیرد، چند اتفاق می‌افتد:

1. بدن برای مبارزه با ماده مذکور، شروع به تولید نوع خاصی پادتن می‌کند که IgE نام دارد.
2. پادتن‌ها به نوعی سلول خونی که ماست‌سل mast cell نام دارد متصل می‌شوند. این سلول‌ها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی، که محل اصلی ورود عوامل آلرژی زا است، فراوانند.
3. ماست‌سل‌ها با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین و اینترلوکین آزاد می‌کنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم آلرژی است که از جملهٔ این علایم می‌توان به خارش گلو، آب‌ریزش بینی، اشک‌ریزش، عطسه و سرفه اشاره نمود.

اگر مادهٔ حساسیت‌زا در هوا باشد، واکنش آلرژِیک در چشم‌ها، بینی و ریه رخ می‌دهد و اگر این ماده خورده شود، واکنش آلرژیک در دهان، معده و سایر بخش‌های دستگاه گوارش بروز می‌کند.

گاهی واسطه‌های شیمیایی آزادشده در بدن به قدری زیاد است که علایم بسیار حادی نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی نیز به وجود می‌آید.

علایم آلرژی

نشانه‌های آلرژی را می‌توان به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود.

1. واکنش خفیف، شامل نشانه‌هایی است که یک ناحیه از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخش‌های دیگر بدن منتقل نمی‌شوند.
2. نشانه واکنش متوسط، در بخش‌های مختلف بدن منتشر می‌شوند و خارش چشم ممکن است به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.
3. عکس العمل حاد که آنافیلاکسی (anaphylaxis) نام دارد، نادر است و یک موقعیت خطرناک و از جمله مواردی است که درمیان فوریت‌های پزشکی قرار دارند. در چنین مواردی، آلرژی در تمام بدن منتشر می‌شود. این حالت ممکن است با مجموعه‌ای از حملات خارش چشم و صورت آغاز شود و در عرض چند دقیقه، به سرعت در تمام بدن پخش شود و علایم جدی‌تری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به حدی برسد که تنفس و بلع بسیار مشکل شود.
4. آشفتگی ذهنی و سرگیجه نیز از جمله علایم حساسیت هستند زیرا مشکل آنافیلاکسی باعث کاهش شدید فشار خون نیز می‌شود.

عوامل ابتلاء به آلرژی

تمام افراد به آلرژی مبتلا نیستند. اکثر حسّاسیت‌ها، ارثی هستند و از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. اشخاص می‌توانند توانایی ابتلاء به آلرژی را نیز ارث ببرند و در عین حال به هیچ مادهٔ خاصی حساس نباشند و فقط نقش انتقال‌دهنده را بازی کنند. هنگامی که یکی از والدین به نوعی از حساسیت مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزند او ۵۰٪ و اگر هر دو آنها آلژیک باشند، این مقدار به ۷۵٪ می‌رسد.

برخی عوامل ابتلاء به آلرژی اینها هستند:

• مغزیات و آجیل (به ویژه بادم زمینی)
• ماهی‌ها و صدف‌ها
• لبنیات
• تخم مرغ
• فرآورده‌های سویا
• گندم
• برخی میوه‌ها (مانند موز و کیوی)

عوامل محیطی

تشخیص

 

کنترل مؤثر بیماری آلرژی وابسته به تشخیص دقیق آن می یاشد. آزمایش حساسیت می‌تواند کمک به تأیید یا رد آلرژی کند. تشخیص درست، مشاوره و توصیه‌های پیشگیری، که بر اساس آزمایش‌های معتبر حساسیت انجام شده باشند، می‌توانند منجر به کاهش نشانه‌های حساسیت شوند و نیاز به داروهای ضد حساسیت را کم کنند.

دو روش متفاوت برای تشخیص وجود آنتی بادی‌ها و نوع حساسیت در بدن وجود دارند:آزمایش از طریق پوست و آزمایش خون که هر دوی این روشها معتبرهستند و توصیه می‌شوند. این دو روش مقرون به صرفه و اقتصادی هستند. تشخیص زود هنگام و دقیق موجب کاهش هزینه‌های مشاوره، جلوگیری از مراقبتهای ثانویه، تشخیص اشتباه و پیشامدهای حاد و اورژانسی می‌گردد. حساسیت با گذشت زمان تغییر می‌کند. تست‌های منظم در رابطه با آلرژنها، اطلاعاتی را در خصوص تغییرات بیماری و مدیریت آن و درنتیجه بهبود وضعیت زندگی و سلامت بیمار می‌دهد. معمولاً برای تشخیص این که آیا حساسیت به مواد غدایی چون شیر، تخم مرغ، سویا و گندم تشدید شده است یا خیر از تست‌های سالیانه استفاده می‌شود و برای ارزیابی میزان تشدید حساسیت، عواملی چون، بادم زمینی، مغزیات، ماهی و صدفها، آزمایش‌هایی با فاصله زمانی دو تا سه ساله انجام می‌شوند.

پیشگیری

در دوران بارداری، مصرف غذاهای مختلف مانند کرفس، مرکبات، فلفل خام، مارگارین و روغن نباتی با ابتلاء به اگزما در ارتباط است. مصرف بالای آنتی اکسیدان‌ها، زینک و سلنیوم در دوران بارداری می‌تواند از ابتلاء به آلرژی جلوگیری کند که این احتمال ابتلاء به آسم، خش خش سینه و اگزما را در خردسالی کاهش می‌دهد. پس از تولد و قبل از ۱۷ هفتگی، استفاده زودهنگام از غذاهای سفت و متنوع می‌تواند خطر ابتلاء نوزاد به آلرژی را افزایش دهد.

جستارهای وابسته

• آلرژن
• حساسیت فصلی
• حساسیت غذایی
• حساسیت دارویی

منابع

• وب‌گاه فریا^{[پیوند مرده]}
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Allergy»، ویکی‌پدیای انگلیسی ساده، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۵).
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Allergy»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۵).