| زگیل آبکی | |
|---|---|
ضایعات گلابی شکل و برآمده مولوسکوم کانتوژیوزوم
|
|
| آی‌سی‌دی-۱۰ | B08.1 |
| آی‌سی‌دی-۹ | 078.0 |
| دادگان بیماری‌ها | ۸۳۳۷ |
| مدلاین پلاس | 000826 |
| ای‌مدیسین | derm/۲۷۰ |
| سمپ | D008976 |
| ویروس مولوسکوم کانتوژیوزوم | |
|---|---|
 |
|
| تصویر میکروسکوپ الکترونی از ویروس مولوسکوم کانتوژیوزوم | |
| طبقه‌بندی ویروس‌ها | |
| Group: | گروه ۱ (dsDNA) |
| تیره: | پوکس ویریده |
| سرده: | مولوسی پوکس ویروس |
| گونه: | ویروس مولوسکوم کانتوژیوزوم |
مولوسکوم کانتوژیوزوم (به لاتین: Molluscum contagiosum) یا زگیل آبکی[۱]،[یادداشت ۱] نوعی عفونت ویروسی پوست و گاهی اوقات مخاط است که عامل آن نوعی دی ان ای ویروس از خانواده پاکس ویروس[یادداشت ۲] به نام ویروس مولوسکوم کانتوژیوزوم (مخفف انگلیسی: MCV) است.[۲]این عفونت ویروسی که خودبخود بهبود می‌یابد روی پوست یا بصورت خود-تلقیحی[یادداشت ۳] گسترش پیدا می‌کند، و یا با تماس پوست به پوست. [۲]
محتویات
معنی واژه
این واژه لاتین از دو قسمت مولوسکوم، از molluscus (نَرم) + contagiosus از contagio (تماس)، که با contact انگلیسی از یک ریشه است، تشکیل شده. از contagiosus معنی مُسری و منتقل شونده برداشت می‌شود .[۳]
بیماریزایی
مولوسکوم کانتوژیوزوم ممکن است در هر سنی مشاهده شود اما در بیماران مبتلا به آتوپی تعداد ضایعات پوستی بیشتر است و راحتتر منتقل و پخش می‌شوند .[۴] بیشترین فراوانی در سنین ۳ تا ۹ سال دیده می‌شود و یک بیشینه فراوانی دیگر هم در سنین ۱۶ الی ۲۴ سالگی است .[۴]ضایعه در گروههای سنی مختلف در جاهای متفاوتی از پوست ظهور پیدا می‌کند. اصولاً راه انتقال بیماری از طریق تماس پوست به پوست است و افرادی مانند مساژورها و کشتی‌گیرها بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. کودکانی که این ضایعه را دارند نباید با کودکان دیگر آبتنی و حمام کنند.
شکل ضایعات و مکانهای درگیر
مولوسکوم کانتوژیوزوم بصورت یک پاپول (برجستگی توپُر گوشتی)[یادداشت ۴]براق یک الی دو میلیمتری سفید تا صورتی (به رنگ گوشت) شروع می‌شود که سفت و گنبدی شکل است .[۴]یک فرورفتگی مرکزی سفید - به اصطلاح ناف دار شدگی[یادداشت ۵] - روی ضایعات وجود دارد که با ذره بین بهتر دیده می‌شود. طی چند هفته اندازه ضایعه به حداکثر ۲ تا ۵ میلیمتر می‌رسد. با گذشت بیشتر زمان، پاپول نرمتر و صورتی تر می‌شود و ناف دارشدگی مرکزی واضحتر می‌گردد. بعد از ۶ تا ۹ ماه ضایعات بصورت خودبخودی و به تدریج پسروی پیدا می‌کنند و معمولاً بدون هیچ ضایعه باقیمانده محو می‌شوند، البته بندرت یک جوشگاه[یادداشت ۶] کوچک نافدار باقی می‌ماند .[۴] التهاب دور ضایعه در صورت وجود، نشاندهنده واکنش دستگاه دفاعی بدن و پیش درآمد خوب شدن ضایعه است .[۴]خراشیدگی و دَلَمه بستن ضایعات ممکن است وجود داشته باشد. کودکان در قسمت بالایی تنه، مخصوصا صورت، و گاهی دستها دچار ضایعه می‌شوند. ضایعات در افراد دچار ضعف دستگاه ایمنی بزرگتر هستند و تعداد ضایعات در افراد آتوپیک با پوست اگزمایی و یا خشک بیشتر است .[۴]در بزرگسالان ضایعات درپایین شکم و رانها دیده می‌شوند. معمولاً کف دست و پا گرفتار نمی‌شود .[۴]. در بزرگسالان پاپولها اغلب با موهای عانه استتار می‌شوند. نواحی عانه و تناسلی شایعترین محل درگیر در بزرگسالی هستند.
تشخیص آزمایشگاهی
در افراد دچار نقص دستگاه دفاعی بدن، بیوپسی از ضایعات انجام می‌شود که انکلوزیونهای ویروسی سیتوپلاسمی بزرگی بنام اجسام مولوسکمی[یادداشت ۷] را در داخل کراتینوسیتها نشان می‌دهد .[۵] تراشیدن ضایعات با کورِت ماده سفید نیمه جامدی تولید می‌کند که حاصل کراتینوسیتهای آلوده است. این کراتینوسیتهای آلوده به طرز جالب توجهی گِرد هستند و به راحتی از یکدیگر جدا می‌شوند.[۵]در صورتی که کراتینوسیتهای غیر آلوده تخت و به هم چسبیده هستند و ورقهایی از سلولهای به چسبیده ایجاد می‌کنند.
تشخیص افتراقی
در بیماران با دستگاه دفاعی طبیعی تشخیص افتراقی به شرح زیر است:[۶]
- زگیل تخت[یادداشت ۸]
- زگیل تناسلی[یادداشت ۹]
- عفونت هرپس سیمپلکس
زگیلها بر خلاف مولوسکوم فاقد ناف دار شدن مرکزی هستند و در کف دست و پا هم ظهور می‌کنند. ضایعات هرپسی وزیکولهایی (آبدانه‌هایی) هستند که تنها بصورت گذرا نافدار می‌شوند و غالباً دردناک هستند. ظهور و محو شدن ضایعات هرپسی سریعتر است و کلا هرپس روند بالینی کوتاهتری دارد.[۶]
در افراد مبتلا به اچ آی وی، عفونتهای دیگر فرصت طلب، شامل قارچهای کریپتوکوکوس و هیستوپلاسموز ممکن است ضایعاتی ایجاد کنند که شبیه ضایعات مولوسکوم کانتوژیوزوم باشد .[۶]
درمان
ضایعات ناحیه تناسلی را باید حتماً درمان نمود چونکه جلوی انتشار از راه تماس جنسی گرفته شود.[۷]
داروهای دم دستی
چندین نوع داروی دم دستی[یادداشت ۱۰]برای درمان مولوسکوم وجود دارند که در موثر بودنشان شک وجود دارد. مثالها شامل مولوسکوم آر اکس (به انگلیسی: MolluscumRx) و زایمادرم (به انگلیسی: ZymaDerm) است.[۷]
کورِت کشیدن
پاپولهای کوچک را می‌توان به سرعت با یک کورت، با یا بدون بی‌حسی موضعی، برداشت. خونریزی را یا با فشار مستقیم گاز طبی روی زخم کنترل می‌کنند یا با محلول مانسل.[یادداشت ۱۱] باید پیش از استفاده به بیمار گفته شود که استفاده از محلول مانسل ممکن است دردناک باشد. جوشگاه کوچکی ممکن است در محل برداشتن ضایعه ایجاد شود لذا بهتر است در نقاطی از بدن که از نظر زیبایی اهمیت دارند مورد استفاده قرار نگیرد. در کودکان می‌توان نیم تا یک ساعت پیش از کورت کشیدن از کِرِم لیدوکائین[یادداشت ۱۲]استفاده کرد تا برای کودکان دردناک نباشد.[۷]
کرایو
جراحی کرایوتراپی[یادداشت ۱۳] بهترین درمان در بیمارانی است که تحمل درد را داشته باشند. با افشانه (اسپری) یا گوش پاک کن نیتروژن مایع را روی ضایعه می‌ریزند تا جایی که یک مرز سفیدرنگ یخزده هاله‌ای به اندازه یک میلیمتر روی پوست سالم دور ضایعه ایجاد کند. رسیدن به این اندازه حدوداً ۵ ثانیه طول می‌کشد. البته باید مواظب بود چونکه یخزدگی بیش از حد باعث پررنگ و یا کم رنگ شدن محل می‌شود.[۷]
داروهای ضد ویروسی و تنظیم کننده‌های دستگاه دفاعی بدن
کِرِم ایمی کیمود ۵٪[یادداشت ۱۴] در مردان ۹ تا ۲۷، سه بار در روز، تا ۵ روز متوالی در یک هفته که ۴ هفته ادامه داشته باشد در ۸۰ درصد مواقع موثر بوده است. اگر در کودکان کرم را یکروز در میان یا یک بار در روز بکار ببرند باعث کاهش التهاب در محل مالیدن کرم خواهد شد. در کودکانی که حدوداً ۷ سال دارند کرم را هرشب تا ۴ هفته استفاده می‌کنند. عوارض جانبی محدود به محل مالیدن کرم است و سیستمیک نیست (در تمام بدن بروز نمی‌کند). ایمی کیمود در بیماران مبتلا به HIV-1 بسیار موثر بوده است و در ناحیه تناسلی بیماران با دستگاه دفاعی عادی هم بکار می‌رود.[۷]
کانتاریدین
کانتاریدین درمان موثر و بدون عارضه‌ای است. یک قطره کوچک از کانتاریدین ۷٪ را روی ضایعه می‌اندازند و دقت می‌کنند که روی پوست سالم اطراف ضایعه مالیده نشود. درد، سوزش، سرخی و خارش گذرا ممکن است که بوجود آید اما عفونت باکتریایی ثانویه ایجاد نخواهد شد. ضایعات تاول می‌زنند و بدون بافت جوشگاه (اِسکار) پاک می‌شوند. البته ممکن است ضایعات مولوسکومی تازه در همان محل تاول کانتاریدین ظاهر شوند. یک روش دیگر استفاده از کانتاریدین یا وروزول[یادداشت ۱۵] (که قویتر است) روی ضایعه و پوشاندن آن با نوار چسب طی یک روز است. تاول کوچک ایجاد شده تا زمانی که از بین برود با پُلی اُسپرین[یادداشت ۱۶] پوشانده می‌شود.[۷]
هیدروکسید پتاسیم
محلول آبی پتاسیم هیدروکسید (KOH) ده درصد، دو بار در روز روی هر ضایعه مالیده می‌شود. این کار را تا ایجاد التهاب زخم و زخمی شدن سطح ضایعه ادامه می‌دهند. طی یک دوره متوسط ۳۰ روزه ٬از ۳۵ کودکی که در آزمایش شرکت داشتند، ۳۲ نفر بهبودی کامل پیدا کردند. جوشگاه هیپرتروفیک در یک بیمار و تغییرات رنگدانه‌ای در ۹ نفر دیگر مشاهده شد. [۷]
سایمتیدین خوراکی
کودکان مبتلا با یک دوره ۲ ماهه از سایمتیدین خوراکی، ۴۰ میلیگرم بر کیلوگرم در روز (40 mg/kg/day) درمان شدند. بغیر از سه نفر تمام کودکانی که درمان را کامل کردند بهبودی کامل از کل ضایعات پیدا کردند. هیچ عارضه جانبی مشاهده نشد. در مقایسه بیماران آتوپیک و غیر آتوپیک، بیماران آتوپیک پاسخ بهتری به سایمتیدین دادند.[۷]گزارشهای دیگر اظهار نموده‌اند که شواهد قطعی به نفع موثر بودن سایمتیدین خوارکی وجود ندارد.[۸]
لیزر
درمان مولوسکوم کانتوژیوزوم با لیزر رنگی[یادداشت ۱۷] با طول موج ۵۸۵ نانومتر موثر، قابل تحمل و سریع است.[۷]
لایه برداری با تری کلرواستیک اسید
لایه برداری (پیلینگ) با تری کلرواستیک اسید[یادداشت ۱۸] ۲۵ تا ۵۰ درصد (بطور متوسط ۳۵ ٪) که هر دو هفته یکبار بر اساس نیاز تکرار می‌شد ۴۰٫۵ ٪ کاهش در ضایعات مولوسکمی بیماران مبتلا به HIV ایجاد نمود که ضایعات وسیع مولوسکوم کانتوژیوزوم داشتند. در پیگیری ۲ ماهه پس از درمان، هیچ موردی از گسترش ضایعات مولوسکمی، عفونت ثانویه یا ایجاد جوشگاه مشاهده نشد .[۷]
ملاحظات درمانی در کودکان
- خود - تلقیحی اطراف چشمها مخصوصا در کودکان شایع است. بهتر اینست که این ضایعات رها گردند تا خودبخود بهبود یابند.[۷]
- با فعال شدن ایمنی سلولی ضایعات خودبخود بهبود خواهند یافت، بنا بر این درمان همیشه الزامی نیست.[۷]
- اگر قرار به درمان شد، بهترین انتخابهای درمانی در کودکان استفاده آگاهانه از کانتاریدین، ایمی کیمود یا ترتینوئین ضعیف شده است.[۷]
- شصت تا نود دقیقه قبل از درمان جراحی (کورت کشیدن و کرایو) از بی‌حس کننده‌های موضعی (لیدوکاپین ۴٪ یا EMLA) در کودکان استفاده می‌شود.[۷]
- میزان مصرف کِرِم EMLA مخصوصا در نوزادان و شیرخواران نامحدود نیست چونکه خطر کمی برای بروز متهموگلوبینمی وجود دارد.[۷]
- مولوسکوم کانتوژیوزوم در بالغین جوان بیماری آمیزشی محسوب می‌شود.[۷]
- در بالغین جوان ضایعات تمایل دارند در قسمت پایین شکم، ناحیه عانه (شامل اعضای تناسلی) و رانها بروز کنند.[۷]
