Gelder, Michael (2005). "Psychiatry", P. 12. Oxford University Press Inc., New York. .
-
روان‌پریشی آی‌سی‌دی-۱۰ F20- F29[۱] آی‌سی‌دی-۹ 290-299 اُمیم 603342 608923 603175 192430 مدلاین پلاس 001553 سمپ F03.700.675 روان‌پریشی یا سایکوز (به انگلیسی: Psychosis) به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی است و اصطلاحی است که در روان‌پزشکی برای حالتی روانی به کار می‌رود که اغلب به صورت «از دست دادن تماس با واقعیت» توصیف می‌شود. سایکوز به انواع جدی اختلالات روانی اطلاق می‌شود که در طول آنها بیمار ممکن است دچار توهم و هذیان شود. گاه افراد سایکوتیک اختلال شخصیت نیز دارند.[۲] جنون یا سایکوز نوعی قطع ارتباط با واقعیت است، که بطور مشخص شامل هذیان (عقاید نادرست درباره وقایع یا اشخاص) و توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند) می باشد.
محتویات
تعریف
واژه سایکوز از ترکیب دو کلمه یونانی "psyche" به معنای روان و "-osis" به معنای وضعیت غیرطبیعی تشکیل شده است. وبه معنی وضعیت روانی غیرطبیعی است که حالتهای مختلفی را دربر میگیرد ولی اصلیترین ویژگی آنها نوعی قطع ارتباط با واقعیت است.
تاریخچه
علایم این بیماری در گذشته‌های دور نیز شناخته شده بود. ولی پیشینیان تعبیرهای اسطوره‌ای برای آن داشتند. در گذشته به روان‌گسیختگی ((جنون جوانی)) می‌گفتند که امروزه چندان مورد پسند روان‌پزشکان و روان‌شناسان نیست. پیشینیان می‌گفتند دیوانه کسی است که دیو را می‌بیند و مجنون کسی است که جن را می‌بیند.
همه‌گیرشناسی
علل
عوامل ارثی - ژنتیکی، فشار های خیلی شدید روانی، جسمی و محیطی که به دلیل آمادگی از قبل در عوامل ژنتیکی، باعث ظهور بیماری می شوند، الکل و داروهای خاص می توانند سبب جنون شوند، اسکیزوافکتیو، تومورهای مغزی، صرع، افسردگی سایکوتیک، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، زوال عقل(مانند آلزایمر)، سکته مغزی
پاتوفیزیولوژی
علایم و نشانه‌ها
علایم اصلی که در جنون دیده می‌شود عبارتند از:
هذیان
توهم
درمان
درمان بسته به علت جنون متفاوت است. بستری شدن در بیمارستان اغلب برای اطمینان از ایمنی بیمار لازم است. داروهایی که توهمات شنوایی ("صداهای شنیده شده")و هذیانها را کاهش می دهند، و تفکر و رفتار را پایدار می کنند(داروهای ضدروان‌پریشی) کمک کننده هستند. گروه درمانی یا مشاوره روانی نیز کمک کننده است.
دارودرمانی در سایکوز
نسل اول آنتی سایکوتیک‌ها
1. بوتیروفنون ها مانند هالوپریدول و دروپردیول
2. فنوتیازین ها مانند کلرپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، تری فلوپرازین و پرومتازین
3. تیوگزانتین ها مانند تیوتیکسن و فلوپنتیکسول
نسل دوم آنتی سایکوتیک‌ها (جدیدترند) مانند الانزاپین ، کلوزاپین ، ریسپریدون ، کوئتیاپین ، زیپراسیدون و
نسل سوم مانند آری پیپرازول
روان‌درمانی
پیش آگهی
اصولاً پیش آگهی این بیماری خوب نیست به خصوص اگر زمینه ژنتیکی داشته باشد و در سنین پایین شروع شده باشد و زمان زیادی بدون درمان گذشته باشد.
عوارض
پیشگیری
جنون و مسئولیت حقوقی افراد
دیوانه در مقابل عاقل به کسی گفته می‌شود که نمی‌تواند به درستی از عقل استفاده کند. به حالت چنین فردی جنون گفته می شود؛ روان‌پریشی‌ها در اصطلاح عامه دیوانگی و در اصطلاح فقهی و حقوقی جزو انواع جنون خوانده می‌شوند.[۱]
از نظر ریشه‌شناسی واژگان ، دیوانه یعنی دیوگونه یا بسان دیو. از آن جایی که در افسانه‌های ایرانی، دیو نماد نادرستی، زشتی و پلیدی و وارونه کاری است؛ دیوانه هم کسی است که کارهایی خلاف دیگران می‌کند.
در ادبیات فارسی لغت عربی «مجنون» هم به‌عنوان مترادف واژهٔ دیوانه کاربرد دارد. در حقوق کیفری به دلیل عدم درک و آگاهی صحیح فرد دیوانه از رفتار و عدم توانایی در ارزیابی عملکرد خود، جنون از علل رافع مسئولیت کیفری به حساب می‌آید و از نظر حقوقی این افراد محجور هستند که این امر دارای آثار حقوقی قابل توجهی است. باید توجه داشت که جنون با سفه تفاوت دارد و آثار جنون نیز با سفاهت متفاوت است. دیوانگی یا جنون -از نظر شدت و ضعف، دائم یا ادواری بودن و...- مصادیق متعددی دارد به همین دلیل در بسیاری از موارد تعیین حدود مسئولیت مجنون با مشکلات زیادی همراه است و نیاز به کارشناسی دقیق متخصصین دارد.
جستارهای وابسته
منابع
- http://apps.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/
