مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Iron deficiency anemia»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد.
-
کمخونی فقر آهن 
آی‌سی‌دی-۱۰ D50 آی‌سی‌دی-۹ 280 دادگان بیماری‌ها 6947 مدلاین پلاس 000584 ای‌مدیسین med/1188 سمپ D01 کمخونی فقر آهن (به انگلیسی: Iron deficiency anemia) شایعترین گونه کم خونی بوده و ناشی از کمبود آهن در تغذیه ، دفع بیش از حد خون در بلندمدت (مانند خونریزی گوارشی) ویا سوءجذب آهن رخ می‌دهد.[۱]
محتویات
علایم بالینی
شایعترین مشکل علائم عمومی مانند احساس سستی ، خستگی همیشگی و یا هنگام فعالیت و احساس کسالت عمومی است. سایر علائم سرگیجه کاذب ، ابتلای مکرر به بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی ، ناخنهای قاشقی شکل (گود شدن روی ناخن) ، هرزه‌خواری و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها است. [۲] کمبود آهن گاهی سبب رنگ پریدگی و زخم غیرطبیعی گوشه لب میشود.
شیوع و علل
کمخونی کمبود آهن شایعترین گونه کم خونی بوده و بعلت مقدار ناچیز آهن در غذا و یا نبود جذب گوارشی آن برای جبران آهن ازدست رفته در عادت ماهانه و یا بیماری است. آهن یک قسمت اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین بداخل گلبول قرمز میشود. در ایالات متحده، ۲۰٪ زنان در سنین باروری در مقایسه با ۲٪ مردان بالغ، به کمخونی کمبود آهن دچار هستند. علت اصلی کمخونی کمبود آهن در زنان هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه میباشد. کمبود آهن بدون کم خونی در دختران نوجوان سبب پائین افتادن کیفیت تحصیلی و ضریب هوشی میشود.کمبود آهن شایعترین حالت کمبود یک عنصر بایسته در سراسر جهان میباشد.
کمخونی کمبود آهن همچنین می‌تواند بعلت زخمهای خونریزی دهنده دستگاه گوارش باشد. آزمایش خون پنهان در مدفوع(Fecal occult blood test)، آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش و کولونوسکوپی قسمت انتهایی دستگاه گوارش باید برای تشخیص زخمهای خونریزی دهنده صورت گیرد. در زنان یائسه و مردان، احتمال اینکه مشکل خونریزی دستگاه گوارش بعللی مانند اولسرپپتیک ، پولیپ کولون ویا سرطان کولورکتال باشد، خیلی بیشتر از سایر علل است. از علل شایع کم خونی کمبود آهن، آلودگی با انگل کرم قلابدار، آمیب، شیستوزومیاز و تریکوریس تریکیورا(کرم شلاقی) است.
یافته های آزمایشگاهی
کاهش هماتوکریت و هموگلوبین که با کوچک شدن حجم گلبولهای قرمز (میکروسیتیک شدن) همراه است. سطح سرمی فریتین و آهن خون نیز کاهش یافته و سطح ظرفیت پیوند برای آهن (TIBC) افزایش یافته است. گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ، بیشتر هیپوکروم(رنگ پریده) و میکروسیت(کوچک) هستند.
تشخیص و درمان
با یافته های غیر طبیعی در آزمایش خون و علائم بالینی در بدن حاصل میشود.[۳] ترکیبات دارای آهن مانند فروس سولفات در درمان و پیشگیری از کم خونی فقر آهن به کار می رود. مصرف گوشت و جگر ، مغزها مانند پسته ، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزیهای دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا همچنين ميوه‌های خشک (مانند برگه‌ها) و دانه‌های روغنی مفید است. مصرف ویتامین ث بعد از غذا (مانند آب لیمو) موجب افزایش جذب آهن و مصرف چای و قهوه موجب کاهش جذب آهن میشود.
ميزان نياز به آهن
نياز روزانه به اين ماده بسيار اندک و در حد یک ميلی گرم است البته ميزان نياز به آهن براساس سن، جنس و وضعيت فيزيولوژيكي افراد متفاوت میباشد ؛ مثلاً زنان باردار به علت افزايش حجم خون، رشد جنين و جفت و ساير بافت‌ها به آهن بيشتری نياز دارند. در شيرخوارانی که شیرمادر میخورند در صورت سلامت مادران، ميزان آهن موجود در شير مادر براي 6ـ4 ماه اول زندگی كافی است ولی از شش ماهگی به بعد استفاده از قطره آهن توصیه میشود. در کودکانی که از شیرخشک استفاده میکنند معمولاً کمبود آهن وجود ندارد. در نوزادانی كه با وزن كم متولد مي‌شوند، ذخاير آهن اغلب اندک بوده و بايد از 3 ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراكی خورانده شود. همچنين بستن پيش از موقع بند ناف نيز به اين دليل كه نوزاد را از يك سوم كل خونش محروم ميكند، خطر فقر آهن را افزايش مي‌دهد.
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Iron deficiency anemia»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد.
- NELSON TEXT BOOK of PEDIATRICS 2007. ۲۰۴۸.
