دانشنامه‌ی سیاسی- داریوش آشوری-نشر مروارید- چاپ شانزدهم 1387- ص
-
بخشی از سلسله مقاله‌های سیاسی انتخابات گونه‌های پایه اصطلاح‌ها زیررسته‌ها فهرست‌ها انتخابات بر پایه کشورها تقویم انتخابات‌های ۲۰۱۶ میلادی همبسته درگاه سیاست (en) 
صندوق رایانتخابات یا گزیدمان ، جریانی رسمی است که هر گام آن از پیش تعیین شده می باشد. انتخابات برای تصمیم گیری مردم یا بخشی از مردم است که شخص یا اشخاصی را برای مقام، پست یا مسولیتی و برای مدتی معلوم با ریختن رای خود به صندوق‌های انتخاباتی می گزینند.[۱]. هدف اصلی از انتخابات سیاسی انتخاب نمایندگان مردم می‌باشد که به آن دموکراسی نمایندگی[۲] می گویند.
برگه انتخاباتی دور دوم مجلس ایرانمحتویات
پارسی واژه انتخابات
پوروهیت puruhit(سنسکريت: پوروهيتَ)
نمایندگان مردم
کسانی را که مردم از جانب خود انتخاب می کنند نماینده خوانده می شوند. همه نمایندگان با هم تشکیل پارلمان می دهند. کسانی که برای انتخاب شدن اعلام آمادگی می کنند کاندیدا نامیده می شوند. رای، عبارت از تصمیم یک شخص برای انتخاب کاندیدای مورد علاقه می باشد.
در جریان انتخابات نمایندگان برای پارلمان، شرایطی اعلام می شود، که بسیار لازم هستند تا انتخابات نمایانگر اراده و تصمیم مردم باشد.
شرایط انتخابات
۱ - یک رای : کسانی که واجد شرایط برای انتخاب کردن هستند می توانند یک رای به صندوق بیندازند.
۲ - برابری: هر انتخاب کننده تنها می تواند یک بار یک رای بدهد و همه رای‌ها برابر می باشند و یکسان شمرده می شوند.
۳ - مخفی بودن رای: در جریان و پس از انتخابات می باید همه انتخاب کنندگان اطمینان داشته باشند که این که به چه کسی رای داده اند مخفی می ماند.
۴ - تقلب در رای: آرای داده شده مردم را نمی توان تغییر داد، نمی توان نابود کرد و هیچ رایی را نمی توان پس از پایان انتخابات به آرای داده شده اضافه کرد.
۵ - کنترل انتخابات: هر انتخاب کننده حق این را دارد که هر زمان که بخواهد درستی شرایط نام برده در ۱ تا ۴ را برای اطمینان خود کنترل کند.قانون انتخابات
برای رسیدن به انتخاباتی که در آن نمایندگان مردم به نمایندگی اشان گزیده شوند، قانون انتخابات نوشته می شود. بر اساس قانون انتخابات هر فرد تابع آن کشور که به سن تعیین شده در قانون انتخابات رسیده باشد، حق این را دارد که یک رای بدهد و یا این که خود را کاندیدا ی انتخابات کند. این قانون عمومی انتخابات خوانده می شود. هر انتخاب کننده ای یک کاندیدا را مستقیم انتخاب می کند. انتخاب کنندگان در دادن رای خود آزاد هستند. آرا برابر شمرده می شود. انتخابات مخفی است. انتخابات شفاف و قابل کنترل برای هر انتخاب کننده می باشد.
شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان
انتخاب کنندگان و کاندیداها بر اساس قانون انتخابات آزاد می باید بدون توجه به نژاد، جنسیت، عقیده مذهبی، ثروت، و یا موقعیت اجتماعی می تواند انتخاب کنند و یا انتخاب بشوند. هم چنین محدویت هایی بر اساس قانون انتخابات دربارهٔ سن، سلامتی روان و مجرمان وجود دارد.
شمار نمایندگان
شمار نمایندگان هر کشور با توجه به جمعیت آن در قانون اساسی و یا در قانون انتخابات آن کشور تعیین شده می باشد. بر اساس شمار نمایندگان، کشور به حوزه‌های انتخاباتی تقسیم می شود. برای تضمین برابری انتخابات، شمار کسانی که در انتخابات شرکت می کنند در حوزه‌های انتخاباتی تقریباً یکسان هستند. در یک حوزه انتخاباتی کاندیداهای آن منطقه برای خود و با پول خود تبلغ می کنند. کاندیدایی که بیشترین رای را آورده باشد به عنوان نماینده آن حوزه برگزیده می شود. در برخی از کشورها مانند فرانسه این روند دوبار برگزار می شود. بدین فرم که در دور نخست همه کاندیداها به آرای عمومی گذاشته می شوند سپس کسانی که بالاترین شمار رای را آورده اند دست چین شده و در دور دوم برای انتخابات نهایی به مبارزه با یکدیگر می روند و کسی که بالاترین رای را از آن خود کرده باشد به پارلمان راه می یابد.
انواع انتخابات
انتخابات انواع گوناگون دارد. هر رای‌دهنده ممکن است فقط به یک نامزد رای بدهد یا به چند نفر ( به شرط آنکه چند کسری نمایندگی وجود داشته باشد) یا نامزدها را به ترتیب شایستگی در لیست قرار دهد.در بعضی کشورهای دارای نظام توتالیتر (تمامیت‌خواه)، انتخاب‌هایی صورت گرفته است که در آنها فقط نام یک نامزد در برگه‌ی رای نوشته شده است. در این موارد رای‌دهنده باید یا به همان یک نامزد رای دهد یا رای ندهد. چنین انتخاباتی، «انتخابات» به معنای رایج کلمه نیست.[۳]
انتخابات زود هنگام
انتخابات زود هنگام همه پرسی برای تعیین سرنوشت یک کابینه و یا دولت که هم اکنون در راس قدرت است اما بهر دلیلی (مثلاً انسداد سیاسی) و یا فساد مالی مورد اعتراض مردم واقع شده‌است همانند کابینه فواد سنیوره در بحران اخیر لبنان.
عواملی که باعث برگزاری یک انتخابات زود هنگام می‌شود (البته این عوامل در کشورهای مختلف دنیا با یکدیگر تفاوت دارد چراکه شیوه اجرای دموکراسی در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است):
- تسلیم کابینه در برابر فشار افکار عمومی بین‌المللی و یا مردمی و صدور فرمان انتخابات زود هنگام توسط نخست وزیر و یا پذیرش فرمان انتخابات زودهنگام که توسط پارلمان و یا رئیس جمهور صادر شده‌است
- انحلال کابینه به فرمان رییس جمهور و صدور فرمان انتخابات زودهنگام
کتاب‌ها
- Robin Farquharson: A theory of Voting، Yale University press، ۱۹۶۹
- Denis C. Mueller: Constitutional Democracy: Oxford university Press، ۱۹۹۶
- Dieter Nohlen: Wahl Recht und Pateiensystem، Opladen، ۲۰۰۴
- Alan Ware: Citizens Parties and the State، Princeton University Press، ۱۹۸۷
* 1394 ، مدیریت بازاریابی سیاسی / جنیفرلیز مارشمنت / ترجمه و ویرایش علمی پدرام باقرنژاد و بهرام خیری/انتشارات بهمن برنا
جستارهای وابسته
- انتخابات تک‌برنده
- انتخابات چندبرنده
- انتخابات زودهنگام
- قانون انتخابات
- هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات
- دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)
- یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۹۲)
- انتخابات ۲ خرداد ۱۳۷۶ (ایران)
- انتخابات هفتمین مجلس شورای اسلامی
- برگه انتخاباتی
منابع
- Election (Political Science), The New Encyclopedia Britannica, vol IV, Chicago, 1988, p.423
- Representative Democracy
