مقدمه

در تاريخ هفدهم مهرماه سال 1376 از طرف همکاران سازمان عمران حريم و حرم مطهر به موزه‏ي آستان قدس اطلاع داده شد که ضمن عمليات ساختماني کارگاه صحن انقلاب اسلامي (عتيق) يک کتيبه‏ي سنگي به دست آمده است. اين کتيبه پس از انتقال به موزه مطالعه و بررسي شد. اين اثر تاريخي، کتيبه‏ي سنگي وقف‏نامه‏اي به تاريخ 1280 ق به خط نستعليق در سيزده سطر با طرح محرابي و ابعاد 65 ضربدر 89 سانتي‏متر است. که متن کامل و توضيحات آن در اينجا ارائه مي‏شود.

متن کتيبه

(1) مخفي و مستور نماناد /(2) که عالي حضرت خيرالحاج و المعتمرين، حاجي / (3) سيد ميرزاي تاجر شهير به صراف ابن مرحمت و غفران پناه، مرحوم آقا سيد علي الحسيني، همگي و تمامي املاک خود را به قرار ذيل که عبارت است از پنج باب / (4) حوالي واقع در محله‏ي سرحوضان (1) به انضمام دو باب دکان متصل به حوالي‏هاي مذکور و به انضمام نصف کامل از کل يک رشته قنات جاريه‏ي ميرکاريز (2) که مشترک است بين / (5) حاج مزبور و حاجي عبدالسلام تاجر قندهاري بالمناصفه و به انضمام يک فرد از بيست زوج زمين بذرافشان و دو جريب باغ مکروم و سه محوطه‏ي مزروعي واقع در قريه‏ي فارمد (3) به انضمام يک زوج / (6) کامل از دوازده زوج در جنبدواز (4) و باغ به قدرالحصه و به انضمام يک فرد از دوازده زوج مزرعه‏ي شهر طوس به انضمام نصف حمام و مستغلات او که مشهور است به «حمام / (7) باغ» (5) واقع در محله‏ي نوقان (6) و به انضمام يک زوج کامل از پانزده زوج قريه‏ي جورمکان (7) که هر يک از قرار تفصيل و حدودات معينه و مصارف / (8) مشخصه در سه طغري وقف‏نامچه علي حده ثبت است که يکي از وقف‏نامجات در سرکار فيض‏آثار در نزد صبيه‏ي حاج مزبور، طوطي‏بيگم، / (9) که ناظر موقوفه‏ي مزبوره است و ديگري در نزد عالي‏جناب قدسي‏القاب، آخوند عبدالرسول هروي (8) به اطلاع علامي فهامي مجتهدالزماني آقا ميرزا هدايت (9) ضبط است در حين ضرورت به او رجوع نموده و از آن قرار عمل نمايند و به هيچ وجه تخلف نورزند.
و توليت املاک مفصله‏ي فوق مادام‏الحيات با واقف / (11) مزبور است و بعد با متولي سرکار فيض‏آثار ثامن‏الائمه خواهد بود و در اينجا جهت اعلام کل مرقوم گرديد. خلافت کننده به لعنت خدا / (12) و نفرين رسول گرفتار شود.
و مخفي نماناد طفلي که از زوجه‏ي مطلقه‏ي حاج واقف مزبور است مسمي به غلام‏رضا از صلب واقف نيست بلکه از آقا / (13) زين‏العابدين کرماني است و نسبت سيادت دادن به او خلاف است و خدا و رسول راضي نيست. به تاريخ دهم جمادي‏الاولي سنه‏ي 1280 ه ق.

پی نوشت:

1- اين محله در حد فاصل عيدگاه و پايين خيابان نواب صفوي قرار داشته است.
ر. ک. سيدي، مهدي، تاريخ مشهد، ص 39، انتشارات جامي، چاپ اول، 1378.
2- ميرکاريز (ميل‏کاريز): امروزه در محل قنات ميرکاريز ميدان عبدالمطلب ساخته شده است.
3- قريه‏ي فارمد: واقع در جاده‏ي کلات، طول جغرافيايي 53 و 59 و عرض جغرافياي 29 و 36.
ر.ک. پاپلي يزدي، محمد حسين، فرهنگ آبادي‏ها و مکان‏هاي مذهبي کشور، ص 385.
4- جنبدواز (جنبد): روستايي در نزديکي شهر سبزوار، عرض جغرافيايي 54 و 35 و طول جغرافيايي 51 و 57. ر.ک. همان، ص 165.
5- حمام باغ واقع در محله‏ي نوقان - چهارسوي نوقان (باغ گلشن).
6- نوقان: در گذشته يکي از دو مرکز مهم توس بوده است و در دوره‏هاي بعد نام محله‏اي مهم در شمال شهر مشهد بوده است.
ر. ک. سيدي، مهدي، تاريخ مشهد، صص 37 و 390.
7- جورمکان: امروزه گلمکان ناميده مي‏شود و از بخش‏هاي خوش آب و هوا در نزديکي مشهد است.
8- در کتابچه‏ي نفوس شهر مشهد که آمار جمعيت شهر مشهد را در سال 1295 ق با تفصيل شغل افراد بيان مي‏دارد از عبدالرسول هروي به عنوان پيش‏نماز محله‏ي سراب (از محلات قديمي شهر مشهد، حد فاصل خيابان امام خميني (ره) و خيابان آزادي فعلي) ياد شده است. ر. ک. کتابچه‏ي نفوس شهر مشهد، زين‏العابدين ميرزا ابن شاهزاده محمدولي ميرزا، ص 2.
9- آقا ميرزا هدايت: مرحوم ميرزا هدايت‏الله مدرس هروي بنا بر اطلاع کتابچه‏ي نفوس شهر مشهد، امام جمعه‏ي محله‏ي سرشور (از محلات قديمي شهر مشهد بوده که حد فاصل مقبره‏ي پير پالان‏دوز تا خيابان خاکي يا گنبد سبز را شامل مي‏شده اما امروزه وسعت آن بسيار کمتر شده و به منطقه‏ي کوچکي در خيابان خسروي نو اطلاق مي‏شود.) بوده است و پس از فوت، وي را در دارالسعاده‏ي مبارکه دفن نموده‏اند.
ر. ک. مؤتمن، علي، راهنما يا تاريخ آستان قدس، ص 427.
منبع: ميراث جاويدان