سال89،کـــار و همت مضــاعف - لباس پايداري اجتماعي

مرتبط با:همت و کار مضاعف در مبارزه با فقر و فساد

لباس پايداري اجتماعي

حجاب يك حكم ساده¬ي اسلامي نيست، بلكه يك كل متشكل از مجموعه¬هاي مرتبط با يكديگر است كه تمامي رفتار، نقش و وظايف زن را زير پوشش گرفته و جهت مي¬دهد و به كنترل رفتار و سازگاري آن با ارزش¬ها كمك مي¬كند. امّا از آن¬جا كه مقوله¬ي حجاب مختص به زنان نيست, بلكه پديده¬اي اجتماعي است كه مربوط به لايه¬هاي مختلف جامعه¬ مي¬شود و بايد در سطح كلان محاسبه شود و همه¬ي دستگاه¬ها به نوعي در برنامه¬ريزي¬هاي خود به آن بپردازند.

باتوجه به كاركردهاي وسيع و مؤثر حجاب به بعضي از آن¬ها اشاره مي¬شود:

1. امكان ايجاد ارتباط سالم و سازنده و مشاركت زن در امور حياتي اجتماع، و توسعه¬ي اخلاق و عاطفه¬ي بشري.
2. از آن¬جا كه به عنوان يك حكم عبادي, سياسي, اجتماعي حجاب بلكه خود داراي حيات است و علي¬رغم توطئه¬ها و حملات چهارده قرن دشمن، توانسته به حيات خود ادامه دهد، و شبكه¬ي گسترده¬تري از زنان را تحت پوشش گيرد, به گونه¬اي كه مي¬توان از آن به عنوان نماد حيات قطعي اسلام و معنويت در بخش¬هاي گسترده¬اي از جامعه نام برد، و پرچم سرافراز اسلام را در تمامي مناطق برافراشت و با آرامش و سكون در فعاليت¬هاي اسلامي، مشاركت نمود، و اصول خود را به عنوان اصول زنده و حيات¬بخش جامعه¬ي انساني مطرح ساخت.
3. در صورت طراحي سيستم اطلاع¬رساني جهت تقويت سطح آگاهي عمومي، كارآيي حجاب به سرعت در سطح اجتماع رشد كره و اثر بخشي آن افزوده خواهد شد.
همچنين براي تحقق امر اثربخشي([1]) توسعه¬ي حجاب، بايد دانست كه اثربخشي، دربرگيرنده¬ي متغيرهايي است؛ ممكن است يك عملكرد، كارآيي([2]) بالايي داشته باشد، اما اثربخش نباشد؛ لذا دوري يا نزديكي به هدف، يكي از شاخصه¬هاي مهم در تشخيص ميزان بهره¬وري هر عمل است.

اثربخشي را مي¬توان با شاخصه¬هاي مختلفي اندازه¬گيري كرد:

الف. اثربخشي بر مبناي هدف؛

در اين روش، ابتدا بايد اهداف مورد نظر به صورتي روشن طراحي شده باشد تا در راستاي اجراي حكم، دريافت كه جامعه¬ي اسلامي به چه اهدافي دست يافته است، يا در جريان اجرا, چه اهدافي دست يافتني تلقي گرديده و چه اهدافي از اذهان، مخفي مانده است. به عنوان مثال در توسعه¬ي امر حجاب، كدام يك از اهداف سياسي، عبادي يا اجتماعي مورد نظر بوده است؟

ب . اثربخشي بر مبناي منابع؛

سؤال اين است كه آيا در طرح توسعه¬ي حجاب، تمامي منابع و امكانات به كار گرفته شده است؟ آيا در اين راستا حيثيت اين منابع حفظ و نگه¬داري شده است، تا اثربخش گردد؟ توانايي جامعه در جهت بهره¬برداري و فعاليت اين منابع چقدر بوده است؟ و اصولاً آيا :
1. زنان توان بهره¬برداري از منابع و امكانات فرهنگي محيط را براي توسعه و تسهيل امر حجاب داشته¬اند؟
2. توان جامعه و زنان در ارائه¬ي عكس¬العمل مساعد به تغييرات و تهاجمات فكري حجاب چقدر بوده است؟
3. توان سيستم تصميم¬گيري جامعه در درك و تفسير درست از حجاب و بهره¬گيري از منابع براي توسعه¬ي آن چقدر بوده است؟
4. فعاليت¬زنان¬درسيستم برنامه¬ريزي براي آنان چقدر بوده است و آيا در طول زمان اين مشاركت افزايش يافته، يا كاسته شده است؟
لذا به منظور عوامل تقويت¬كننده و نگه¬دارنده¬ي امر توسعه¬ي حجاب، جامعه بايد به امور ذيل نيز توجه نمايد:
الف . آيا زنان به عنوان مجري حكم حجاب، توان بهره¬برداري از امكانات اجتماعي را در تحصيل، بودجه، مهارت، اشتغال و ... داشته¬اند؟ امتيازات فردي كه به آنان اختصاص يافته، يا موانعي كه در راه استفاده از امكانات براي آنان ايجاد شده، چه بوده است؟ تا آن گاه توان آنان در توسعه¬ي مشاركت اجتماعي تخمين زده شده و ارزيابي گردد.
ب . آيا زنان توان تصميم¬گيري در درك و تفسير هر چه بهتر حجاب و پاسخگويي به شبهات را داشته¬اند؟ آيا در جهت تقويت قدرت تحليل مجرياني كه مهم¬ترين حكم عبادي _ اجتماعي به آن¬ها سپرده شده است، كاري صورت پذيرفته است، تا قدرت تفكر اين پرچم¬داران افزون شود؟!
ج . آيا در جهت تقويت، پشتكار و كارآيي زنان در منزل، يا محيط اجتماعي، كاري صورت گرفته است تا بر ميزان فعاليت و مشاركت حقيقي آنان اثرات مثبتي نهد؟ آيا در جهت كنترل اموري كه نيروي زن را به هدر داده و فضاي فعاليت¬ها¬ي به¬جا و مناسب با شأنيّت را براي او مسموم مي¬سازد و وي را به سوي كورسوهاي شعارگونه مي¬كشاند، كاري صورت گرفته است؟
د . آيا در جهت طراحي هر چه بهتر شيوه¬هاي واكنش مساعد و برخورد مناسب با زنان در محيط و ايجاد تعادل رفتاري از طريق افزايش اطلاعات و آگاهي، كاري صورت پذيرفته است، يا آن كه زنان با مددگرفتن از شيوه¬هاي حمايتي مختصر، خود شخصاً وارد اين مبارزه¬ي نابرابر شده¬اند و به اين سبب واكنش صحيحي را نتوانسته¬اند در رفتار و گفتار از خود بروز دهند، تا رسالت جهت¬دهي اخلاقي به سوي ارزش¬ها را بر عهده گيرند؟!
آيا تصميم¬گيري زنان در محيط بر اساس منابع اطلاعاتي دقيق بوده است؟!
يا بايد نظام در برنامه¬ريزي¬هاي آينده, ضمن بازنگري به فعاليت¬هاي گذشته در جهت تحقق امور ذيل كوشا شود؟!
1. توسعه¬ي روحيه¬ي همكاري و وفاداري به حكم حجاب در جامعه و زنان
2. توسعه¬ي اعتماد و اطمينان و تفاهم ميان اقشار مختلف در مورد حجاب
3. تصميم¬گيري¬براي طرح توسعه¬ي فرهنگ حجاب براساس منابع صحيح اطلاعاتي
4. توسعه¬ي همدردي و همدلي و ارتباط ميان زنان و جامعه
5 . طراحي برنامه¬ي رشد براي زنان محجبه
6 . برنامه¬ريزي در حل تضاد و تعارض¬هاي موجود در مورد حجاب
7 . بازنگري در برنامه¬هاي گذشته و تشخيص نقاط ضعف و قوت
8 . طراحي ساختار جامعه براي كنترل خود به خود امر بدحجابي و بي¬حجابي
9 . هدايت فرهنگ از طريق ارتقاي سطح آگاهي براي طرد برنامه¬هاي ضعيف و بازدارنده¬ي طرح توسعه¬ي حجاب
10. برنامه¬ريزي جامع براي آموزش و اطلاع¬رساني امر حجاب
11. برنامه¬ريزي توسعه¬ي شجاعت صحيح زنان در دفاع از حجاب
12. توجه به ارتقاي كيفيت در كليه¬ي برنامه¬هاي زنان و حجاب
13. توسعه¬ي امر مشاركت صحيح زنان
14. هدايت فرهنگ در مورد زنان از بخش شعاري به بخش محتوايي

پي¬نوشت:

[1]. اثر بخشي يعني ميزاني كه هر فعاليت به اهداف خود نايل شده باشد.
[2]. كارآيي به مفهوم كمّي كار است كه با معادله¬ي ميزان داده بر ستانده سنجيده مي¬شود.

سيمين بهزادپور،

نورپورتال