مرتبط با:همت و کار مضاعف در مبارزه با فقر و فساد
|
|
|
مقدمه: آنچه در مسئله حجاب و طرح آن در جامعه، خصوصاً پس از انقلاب اسلامي مطرح است دفاع بد از آن است که کار دشمن را راحت کرده هر چند که حملات به پوشش اسلامي و ايجاد شبه در ميان جوانان نيز کم نبوده است.آنچه که فرايند انتقال حجاب و پوشش اسلامي را (به عنوان يک فرهنگ) و به نسل جديد، دچار چالش نموده است. ريشه در انتقال اين فرهنگ در نسل هاي گذشته دارد. اگر حجاب را يک مفهوم ديني و پوشش اسلامي را يک تکليف و وظيفه ي ديني بدانيم،فرايند انتقال آن مي بايست مطابق با مباني نظري اسلام در تربيت ديني و رعايت استانداردهاي آموزشي باشد. آموزش ، پرورش و يا فرآيند انتقال فرهنگ به نسل جديد، تابع مراحل و مراتبي است. بنا به يک ديدگاه، در مراحل و مراتب تربيت ديني اين مراحل و مراتب به شرح زير هستند: 1. انس ديني 2. عادت ديني 3. معرفت ديني 4. شاکله ديني 5. خودجوشي ديني حال در ارتباط با حجاب و پوشش ، به عنوان يک مفهوم ديني و يک وظيفه و تکليف، بايد سئوال کرد که نسل گذشته در کداميک از اين مراحل داراي نقص و کاستي بوده و به عبارت ديگر کدام مرحله را نگذرانده و ميان برزده است. با کمي دقت مرحله معرفت ديني را مي توان نام برد. زنان و مادران ما در ارتباط با حجاب و با توجه به محيط خودشان ، از مراحل انس و عادت عبور کرده و در اجتماع به صورت شاکله ديني مشاهده شده است. ولي به دليل ضعف در مرحله ي معرفت ديني، مادران نتوانسته اند پاسخگوي سئوالات ساده ي فرزندان خود باشند تا چه رسد که بتوانند به شبهات آنها نيز پاسخ دهند. دختر جوان امروزي بر خلاف مادر يا مادربزرگ خود، در صحنه ي اجتماع (اشتغال و تحصيل) بيش از گذشته حضور دارد و بيش از زنان گذشته نيز در مقابل سيل تهاجمات فرهنگي قرار دارد. دختر امروزي براي عبور از چگونگي و پاسخ به چرايي ها دچار ضعف اساسي شده و با توجه به اينکه انگيزه اي نيز براي پرداختن بهاء در اين زمينه ندارد، عطاي پوشش سنتي را به لقايش بخشيده است و خود را با حداقل هاي مورد پذيرش همسالان خود قانع کرده است. متاسفانه در سطح جامعه و حکومت نيز، بيش از اينکه تکيه براين مرحله باشد (آنهم با روش ها نو، ظريف و متنوع) به تاکيد بر شکل و شاکله ظاهري پرداخته شد و سال ها پافشاري بر يک نوع پوشش و عدم توجه به روحيه تنوع طلبي، نشاط و نوع جويي جوانان، راه براي پذيرش مدهاي بيگانه باز شد. از سوي ديگر عدم تعريف و تعيين حدود، عدم هماهنگي ميان اجزاء حکومت، غلبه ي روش هاي غلط بر روش هاي صحيح و موارد ديگر نوعي گريز و مقابله جوانان را نيز به دنبال داشت. علاوه بر نقص و خطا در مراحل و مراتب تربيت ديني، در زمينه ي روش ها نيز دچار نقص و خطا بوده ايم. بنا به استناد کتاب هاي تعليم و تربيت ديني، روش هاي الگويي تکريم شخصيت، محبت، پند وموعظه، تشويق و تنبيه، استدلال و برهان و ... مورد تاکيد قرار گرفته شده است. بديهي است که حجاب و پوشش اسلامي به عنوان يک ارزش اجتماعي و تکليف ديني مي بايست با بهترين روش ها به نسل جديد ارايه مي گردد. باکمال تاسف، اين روش ها نيز معمولاً در کلي گويي باقي مانده اند و بر اساس هر مخاطب، هر محيط اجتماعي و موقعيت ارتباطي تبديل به موارد کاربردي نشده اند. در مفهوم حجاب و مقوله پوشش اسلامي نيز اين اتفاق افتاده است. هر چند معتقد هستيم، اولياء و بسياري طرح ها ، ايده ها، روش هاي خلاقانه را به کار برده اند، ولي ظاهراً در کشور ما آنچه که تبديل به مجموعه مقاله در همايش ها و سمينار ها مي شود بحث هاي انباشته، تکراري در حوزه نظر است و در حوزه عمل داراي مجموعه هايي نيستيم. اين مقاله با نگاهي به مراحل تربيت ديني – روش هاي تربيت ديني، حيطه هاي ياد گيري، شيوه ها و قالب ها و رسانه ها و ... و ايجاد ارتباط به مقوله پوشش به بيان روش ها و توصيه هايي اقدام مي نمايد که شايسته است که در هر قسمت، راهکارهاي متنوع اولياء و مربيان به آن افزوده شود. هرچند که آحاد مردم و مسئولين ، به نحوي درگير اين موضوع هستند، ولي مخاطب اين مجموعه در درجه اول مربيان و سپس اولياء هستند. از اين رو برخي اقدامات و روش ها که در سطح بالاتر از خانه، مسجد و مدرسه مي بايست انجام شود. در اين مجموعه نيامده است: نکته آخر اينکه، هر چند پوشش و حجاب براي زن و مرد است ولي تصور مي شود که گرايش توصيه ها جهت پوشش دختران است. آنچه که درباره موضوع حجاب و پوشش بايد بدانيم: • اينکه پوشش با شدت بيشتري در گذشته و در اديان ديگر بوده و هست واسلام مبتکرآن نيست. • اينکه پوشش ظاهري و عفت و حياي باطني به صورت لازم و ملزوم مطرح است • سير تاريخي پوشش در جوامع انساني. • مغايرت تفکر اسلامي با رياضت و رهبانيت، محدود کردن زن نابرابري ميان زن و مرد، استثمار زن، حقير شمردن او و ... • اينکه در اسلام گرامي داشتن و ارزشمند بودن زن در همه عرصه ها مورد تاکيد قرار گرفته است. • اينکه حجاب و پوشش وظيفه اي الهي است که به عهده زن گذاشته شده است. • اينکه کرامت انساني و تکريم شخصيت از اساسي ترين موضوعات در اين زمينه است. • اينکه لباس هر انسان پرچم کشور وجود اوست و معلوم مي شود که از چه ارزشها و بينشهايي تبعيت مي کند. سئوالات و شبه هايي که بايد براي آن جواب داشته باشيم: • چرا خداوند حجاب را قرار داده است؟• آيا حجاب يا پوشش اسلامي فقط چادر است؟ • آيا حجاب فقط براي زنان است؟ • چرا بايد پوشش داشته باشيم؟ • آيا پوشش و حجاب فقط در اسلام است؟ • چادر و مشکي بودن آن مال عرب هاست ما ايراني ها چرا بايد آنرا بپوشيم؟ • آيا ما ايراني ها قبل از اسلام هم داراي حجاب و پوشش بوديم؟ • آيا پوشش اسلامي باعث محدوديت براي زنان نمي شود؟ • چرا افرادي که رعايت حجاب را نمي کنند مشکلي هم برايشان پيش نمي آيد؟ • وقتي اکثر افراد رعايت حجاب را نمي کنند ما چگونه اينکار را بکنيم؟ • آيا مي توانيم نماز را بدون پوشش و حجاب بخوانيم؟ • خيلي ها که با حجاب هستند ولي کارهاي خطا انجام مي دهند. • آيا بي حجابي يا بدحجابي مجرم مخاطي و گناهکار است يا جاهل و بيمار؟ • آسيب يک بدحجاب بيشتر است يا يک مجرم اقتصادي که راست راست راه مي رود؟ • آيا مي توان برخورد با بدحجابي را با تخلفات رانندگي مقايسه کرد؟ مراحل و مراتب تربيت و فرهنگ مذهبي: در تربيت، هر فرد منحصر به فرد است و نمي توان افراد هم سال، هم جنس و حتي از يک خانواده يکسان تلقي کرده با يک روش با آنها برخورد نمود.علاوه بر نکته فوق، در تربيت ديني هر فرد مي تواند در هر يک از تکاليف ، وظايف و واجبات ديني نيز در مرحله اي متفاوت باشد. براي مثال در امر نماز در مرحله معرفت ديني و در موضوع روزه در مرحله ي شاکله ديني باشد. همين فرد شايد در امر به معروف و نهي از منکر حتي در مرحله انس ديني نباشد و برعکس در حجاب و پوشش اسلامي در مرحله شاکله باشد بدون اينکه معرفت ديني را گذرانده باشد . (همان نقصي که از آن گفتگو داشتيم) پس مربيان و والدين مي بايست ابتدا تشخيص دهند هر فرد، در هر موضوع و مفهوم ديني، در چه مرحله اي هست و آنگاه محتوي و روش مناسب را مطابق با ويژگي هاي آن مخاطب بکار برد. توضيح هر يک از مراحل در زير ارايه شده و سپس براي هر مرحله روش ها و توصيه هايي ارايه مي شود. انس ديني: ايجاد تعلقات معنوي ازطريق شرطي شدن اعمال و افعال مذهبي. عادت ديني: ايجاد عادت مذهبي به کمک تکرار اعمال و احساس مسئوليت در عبادات. معرفت ديني: فهم و استنباط معارف ديني به کمک تفکر، تعقل و تحليل مسائل مذهبي. شاکله ديني: تجلي و تبلور فرهنگ مذهبي در وجود و شخصيت نوجوان (اخلاقيات) خودجوشي ديني: درجستجوي عشق، عرفان و معنويت برتر به کمک جاذبه هاي قدسي در مرحله انس ديني: • مادران، مانند چادر و يا مقنعه و روسري خود براي او نيز تهيه نمايند.• هيچگاه در برابر او از پوشش خود گله نکرده مگر حدود آن را رعايت کنيد. • بانظر او برايش چادر، مقنعه و روسري تهيه نماييد. • از دوره هاي مختلف (مانند جشن تولد) حداقل يک عکس با حجاب تهيه نماييد. • عکس او با پوشش مناسب را در آلبوم گذاشته و يا قاب کرده و نصب نماييد. • از علاقه ي او به پوشش در ميان جمع صحبت کنيد و رضايتمندي خود را نيز اعلام نماييد. • چادر، مقنعه و روسري او را همواره تميز کرده و معطر نماييد. • باروحاني محل، اقوام متدين و ... ارتباط بيشتري برقرار نماييد. • شعر و سرود مربوط به پوشش، عفت و حيا و ... به او ياد دهيد. • براي اماکن و موقعيت هاي مختلف، پوشش مناسب آنجا را در نظر بگيريد. • جشن تکليف باشکوه بگيريد و اثرات آن را با هداياي سالانه، تداوم ببخشيد. • از او بخواهيد خاطرات مربوط به عبادت، زيارت، مجالس و مراسم هايي که شرکت داشته است را بيان نمايد. • در نمازهايتان و در زمانهاي مناسب و حضوري او را دعا کنيد. • به حضور خانوادگي و يا گروه همسالان در مراسم هاي مذهبي اهميت دهيد. در مرحله عادت ديني: • باتوجه به ايجاد تنوع در پوشش و علاقمندي او، سعي کنيد از محيط بيرون از خانه رعايت پوشش را آغاز نمايد.• براي رفتن به بيرون از خانه ، همراه با شادي و نشاط به او کمک کنيد که با پوشش مناسب حاضر شود. • اقامه نماز که در ارتباط مستقيم با پوشش است را مورد تاکيد قرار دهيد. • عادت به نماز، عادت به پوشش را تسهيل مي کند مراقب نماز او باشيد. • به صورت منظم و متنوع در اماکن زيارتي حضور يافته و در مراسم ها و نمازهاي جماعت او را شرکت دهيد. در مرحله معرفت ديني: • در جمع هاي خانوادگي و يا دوستانه موضوع پوشش را مطرح نموده و بحث نماييد.• کتابهاي مناسب سن او را تهيه نمايد. و يا او را درکتابخانه ها عضو نماييد. • براي طرح پرسش هاي او فضاي محبت آميزي فراهم آوريد. • او را با مراکز پاسخ به سئوالات، روحانيون، بانوان مبلغ و کتابهاي پاسخ به پرسشها آشنا نماييد. • حجاب و پوشش را با مفاهيم ديگر دين مطرح نماييد. • در مورد انواع پوشش و لزوم آن براي زنان و مردان، توضيح دهيد. • باورهاي غلط پيرامون حجاب و پوشش را براي او توضيح دهيد تا رفع شود. • از ويژگي هاي انسان با حجاب با او گفتگو نماييد. • در مورد تاثيرات حفظ حجاب در ديگر ابعاد زندگي با او گفتگو نماييد. • او را با ادبيات مقوله حجاب و مفاهيم مرتبط با آن آشنا نماييد. • او را تشويق نماييد تا در مسابقات مربوط به مفاهيم ديني شرکت نمايند. • هر چند وقت يکبار درباره خصلت هاي خوب او و در رابطه با حجاب گفتگو نماييد. • سعي کنيد او را با ديگران مقايسه نکرده و به اندازه ي توانش توقع داشته باشيد. • او را به عضويت انجمنها و کانونهاي ديني درآورده و رفتن منظم به مسجد را فراموش نکنيد. • راجع به ارزش و جايگاه زن، مادر و پوشش در اسلام، (قرآن و سنت) برايش توضيح داده و يا در معرض مطالب آن قرار دهيد. • بيش از هر چيز از نمادها نشانه ها استفاده کنيد. در مرحله شاکله ي ديني: • شکل و تيپ همراه با پوشش و حجاب را جزيي از شخصيت او قرار دهيد.• حجاب، عفت و حيا را علاوه بر ظاهر در شکل هاي رفتاري او اعم از کلام و غير کلام تعميم دهيد. • ضمن گفتگو با او، موانع داشتن پوشش مناسب، در موقعيت هاي مختلف را بررسي و رفع نماييد. • شاکله ي ظاهري او را با ديگر فرايض ديني، مانند نماز، و وظايف ديگر، مانند انجام امور خير، احترام به ديگران و ... پيوند دهيد. • با برنامه ريزي دقيق در مراسم ها و مکان هاي مذهبي حضور يافته و در امور خير، او را شرکت دهيد. • تصوير برداري از فعاليتهاي او را فراموش نکنيد. (در مراسم ها، زيارت ها و ...) • براي پوشش او در خانه جايگاه خاصي در نظر بگيريد که در مواقع لازم به راحتي از آن استفاده نمايد. • سعي کنيد دوستان خود را از ميان افراد با حجاب و عفت و ادب انتخاب نمايد. در مرحله خودجوشي ديني: • به او کمک کنيد تا بتواند از عقايد خود در مقابل ديگران دفاع نمايد.• به او کمک کنيد تا بتواند در ميان همسالان خود موثر بوده و مبلغ پوشش باشد. • هر چند وقت يکبار در مورد پوشش گفتگو نماييد. • موانع حضور او را در امور داوطلبانه رفع نماييد. • زمينه اي رافراهم آوريد که از رفتار خود رضايت داشته و خود را تشويق نمايد. • هيچگاه به جاي او از حجاب و پوشش تعريف نکنيد. بگذاريد خودش آنرا دوست داشته باشد. • روي عوامل بازدارنده مثل خودنمايي، حسادت، اکراه و بي ميلي کار کنيد. روش هاي تربيت ديني: روش ها بسار زياد هستند و به نسبت تلاش اولياء و مربيان مي تواند همواره تغيير و افزايش يابند و از سوي ديگر با دانستن هر يک از روش ها و ترکيب آن با شيوه ها و قالب ها و محتواي مختلف، اقدامات بسيار متنوعي را مي توان تدارک ديد.اولياء و مربيان به دانستن روش ها و حتي روش هاي گذشته و توصيه هاي ارايه شده در اين مجموعه نبايد اکتفا کرده و با شناخت مخاطب و موقعيت و کمي نوآوري، مي توانند راهکارهاي فراواني را پيش رو داشته باشند. در ادامه برخي روشها و توصيه ها، ذيل برخي روش هاي کلي مي آيد. و بديهي است که در مقوله حجاب و پوشش اسلامي تلاش هاي فراواني براي توسعه ي روشها مورد نياز است. در روش الگويي: • هر چه بيشتر و بهتر حضرت فاطمه زهرا (س) و زينب کبري (س) را معرفي نماييد.• به صورت حضوري و غير حضوري (در نشريه ها و ...) زنان موفق در عرصه هاي جهاد، تعليم و تربيت، اشتغال، ورزش ، علم و پژوهش، خدمت رساني و نيکوکاري و ... معرفي نماييد. • پوشش هاي کشورها، اقوام و مذاهب ديگر را معرفي و نشان دهيد. • همسالان با پوشش اسلامي که در عرصه هاي علمي، فرهنگي هنري موفقيت هايي را کسب نموده اند را معرفي نماييد. • اساب بازي (عروسک، بگو و ...) با موضوع پوشش تهيه نماييد. • مجسمه ها، تنديس ها ونمادهاي مربوط به پوشش را تهيه و در مدارس نصب نماييد. • والدين سعي نمايند با خانواده هاي متدين دوست شده و با آنها رفت و آمد نمايند. • والدين سعي نمايند فرزندشان با همسالان متدين وبا حيا دوست شوند. • والدين سعي نمايند در خانه، مهماني ها و جامعه پوشش مناسب آن محيط را رعايت نمايند. • والدين در گزينش مدرسه و مربي و مربيان در هماهنگي با والدين دقت نمايند. در روش محبت : • مربيان و والدين ، اول زبان محبت و سپس زبان استدلال داشته باشند.• محبت را در همه حال ، همه مراحل و همه آدمها موثر بدانند. • درصورت سئوال، کوتاهي و هر مورد ديگر، برخورد با محبت را فراموش نکنيد. • جلب اعتماد و محبت را مقدمه و صداقت را نهايت کار خود بدانيد. • با او که پوشش مناسب دارد عکس يادگاري بگيريد. در تکريم شخصيت: • به کساني که پوشش صحيح دارند، احترام بيشتري بگذاريد.• به کساني که پوشش صحيح ندارند بگوييد، اي کاش که اين کار خير را نيز انجام دهي. • همواره بگوييد، که علت احترام شما اين است که فرد با پوشش خودش براي خود احترام قائل است. • عکس تکي او در خانه، و عکس دستجمعي همسالان با پوشش مناسب را در مدرسه نصب نماييد. • به بيانات او، حتي نظرات مخالف او با ديده احترام نگاه کنيد. • به شخصيت و توان او احترام گذاشته و در مورد پوشش، او را با فردي ديگر مقايسه نکنيد. • بگوييد که پوشش براي او مفيد است و هيچگاه وانمود نکنيد که به پوشش او نياز داريد. • در مراسم ها به آنها احترام بيشتر گذاشته و در کنار آنها بنشينيد. منبع:www.pajohe.ir/ |
نویسندگان :