• English / العربیة / French  
  •  

     


     

     


     

     


     

     


     

     


       

      صفحه خانگي خود كنید !   ایمیل به مدیر !   اضافه کردن به علاقه مندیها !   سال89،کـــار و همت مضــاعف

       



    کارکردهاي عفاف و حجاب از ديدگاه اسلام

    مرتبط با:همت و کار مضاعف در مبارزه با فقر و فساد




    کارکردهاي عفاف و حجاب از ديدگاه اسلام

    مقدمه:

    نگاه اسلام به زن همراه با حرمت و کرامت است، اسلام در بدو پيدايش، زنان را از اسارت فرهنگ جاهلي نجات داد و قدر و منزلت و شخصيت انساني از دست رفتة آنان را در فرهنگ جاهلي مرد سالار احياء کرد. اگر چه در دوران مدرن نيز انديشه هاي فمينيستي مدافع حقوق زنان تلاش زيادي جهت رفع تبعيض از اين قشر کرده اند اما در اين راه دچار افراط شده اند و به نحوي زن بودن زن و تفاوتهاي طبيعي بين دو جنس را فراموش کرده اند و روابط سالم بين دو جنس و حتي زنان و دختران را زير چتر زنان همجنس باز، از بين برده اند و بدين طريق بنيان نظام خانواده را متزلزل کرده اند. مطرح شدن چنين انديشه هایي در جهان و بالطبع در جامعه ما به دليل گسترش ارتباطات جهاني؛ ضرورت بررسي تجويز ارزشهاي اخلاقي همچون حجاب و عفاف و کارکردهاي آن را بيش از بيش هويدا کرده است.

    جايگاه عفاف و حجاب در اسلام

    عفاف به عنوان يک ارزش دروني و والاي اخلاقي در اخلاق اسلامي جايگاه بسيار والايي دارد. و عفاف به عنوان ريشة حجاب و حجاب به عنوان يک عمل ظاهري، بازتاب عفاف به عنوان يک ارزش دروني است؛ به عبارت ديگر عفاف ريشه و سرچشمة حجاب است.
    دين اسلام با تأکيد بر ارزشهاي اخلاقی همچون عفاف و پاکدامن و حجاب و پوشش، مي خواهد حرمت و کرامت زن در عرصة اجتماع حفظ شود و استعدادهاي خدادادي او در فعاليتهاي صرف جنسي صرف نشود. بنابراين عفاف و حجاب در اسلام از يک مسئلة کلي تر و اساسي تر ريشه مي‌گيرد و آن اين است که آيا تمتعات مرد از زن بايد رايگان باشد؟ آيا مرد بايد حق داشته باشد که از هر زني در هر محفلي حداکثر تمتعات را ببرد يا نه؟ به عبارت ديگر مسأله اين است که آيا کاميابي هاي جنسي بايد محدود به محيط خانوادگي و همسران مشروع باشد، يا مي تواند آزاد باشد و به محيط اجتماع کشيده شود؟ اخلاق جنسي اسلامي بر خلاف اخلاق جنسي غرب که مبتني بر روابط آزاد بين مرد و زن به شرط رعايت آزادي ديگران است؛ مي‌خواهد انواع التذاذات جنسي به محيط خانوادگي و به همسر مشروع اختصاص يابد و محيط اجتماع خالص براي کار و فعاليت باشد به همين جهت به زن اجازه نمي دهد که وقتي از خانه بيرون مي رود موجبات تحريک مردان را فراهم کند و به مرد هم اجازه نمي دهد که چشم چراني کند و در همين راستا بر ارزشهاي اخلاقي همچون عفاف و حجاب تأکيد مي ورزد.

    کارکردهاي عفاف و حجاب در اسلام

    رعايت ارزشهاي اخلاقی در اسلام کارکردهاي را در بر خواهد داشت که مي توان به موارد زير اشاره کرد:
    1- بالابردن ارزش زن: عفاف، ستر و پوشش تدبيري است که خود زن با يک نوع الهام براي گرانبها کردن خود و حفظ موقعيت خود در برابر مرد به کار برده است، زن با هوش فطري و يک حس مخصوص به خود در يافته است با توجه به ضعف جسمي و حتي اقتصادي نمي تواند بر مرد مسلط شود. بنابراين از نيازمندي مرد که همان مظهر طلب بودن است و ويژگي خود که مظهر معشوقيت و مطلوبيت بودن است استفاده کرده؛ و اين کار را از طريق رعايت حجاب و رفتار از روي متانت و حجب و حيا انجام داده است؛ بنابراين حريم نگهداشتن زن ميان خود و مرد يکي از مسائلي است که زن براي حفظ مقام و موقع خود در برابر مرد استفاده کرده است. و در اين رابطه زن هر اندازه متين تر و با وقار تر و عفيف تر حرکت کند و خود را در معرض نمايش براي مرد نگذارد بر احترامش افزوده مي‌شود.
    2- بالا بردن بهداشت رواني افراد و جامعه: محدود شدن روابط جنسي به کانون خانواده محيط اجتماع را از تحريکات جنسي و در نتيجه بلوغ زودرس و ساير مشکلات همچون آزار جنسي و پديد آمدن کودکان نامشروع که مورد قبول و پذيرش جامعه نيستند و در نتيجه به و جود آمدن مشکلات روحي و رواني براي آنان جلوگيري کرده و بدين وسيله سلامت روحي رواني افراد و بهداشت رواني جامعه را بالا مي برد؛
    3- افزايش استحکام بنيان خانه و خانواده: از نظر اسلام محدوديت کاميابي‌هاي جنسي به محيط خانوادگي و همسران مشروع، سبب تحکيم روابط افراد خانواده و برقراري صميميت کامل بين زوجين مي‌گردد؛ اما آزادي روابط جنسي باعث پيدا شدن رقباي جنسي جديد براي مردان و زنان خواهد شد و اين باعث رواج و گسترش روابط جنسي خارج از چهارچوب خانواده، کثرت گرايي و تنوع طلبي جنسي و از بين رفتن استحکام بنيان خانواده مي شود.
    4- افزايش کارايي اجتماعي و مبرا شدن جامعه از تحريکات جنسي: با توجه اينکه حجاب به عنوان جلوه‌اي از عفاف، به صورت زنداني کردن زن و محروم ساختن او از فعاليت ‌هاي فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي نيست؛ بلکه حاکي از پوشش بدن به استثنا وجه و کفين در زنان است که اين نوع پوشش مانع هيچ گونه فعاليت فرهنگي يا اجتماعي يا اقتصادي نيست و تباه کردن تواناييها و استعدادهاي زنان را به همراه ندارد. بلکه از اين طريق يک محيط اجتماعي به دور از تحريکات جنسي و لذت‌جويهاي شهواني به وجود خواهد آمد، که در آن زنان با حفظ کرامت الهي و شخصيت انساني به فعاليتهاي مثبت و سازندة اجتماعي، اقتصادي، سياسي و خواهند پرداخت. (مطهري،1353)
    5- رشد عشقهاي پاک: عفت و پاکدامني، حجاب و پوشش، خويشتن داري و دور از دسترس بودن زن عامل مهمي در پيدايش عشقهاي سوزان و عميق است؛ در جوامعي که آزادي روابط بين زن و مرد محدود است زمينه براي رشد عشقهاي پاک و در نتيجه خلق آثار هنري و ذوقي و اجتماعي فراهم مي شود؛ اما محيطهاي آزاد مانع پيدايش چنين عشقهايي است، در اين گونه محيطها زن به حالت ابتذال در مي آيد و فقط ابزاري است براي پيدايش هوسهاي آني و موقتي. (مطهری،1368).
    6- متجلي شدن ارزشهاي عالي انساني و اخلاقي: احترام به ناموس ديگران و عدم تجاوز به حقوق آنها و رعايت حريم خانواده‌ها، غيرت و تعصب به ناموس ديگران همه از ارزشهاي هستند که در صورت نهادينه شدن عفاف و حجاب در زنان و غيرت و تعهد در مردان در محيط اجتماعي متجلي خواهد شد. از سوي ديگر با تشکيل خانواده، ارزشهاي عالي انساني چون مودت، رحمت و مهرباني و آرامش، چنانچکه در سورة روم آية21 آمد است: وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ، تعاون، همکاري، از خود گذشتگي و ايثار بين زن و مرد، پوشاندن عيوب يکديگر همچنانکه در سورة بقره آية187 آمده است هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ، تجربة پدر بودن و مادر بودن، تجربة تربيت يک انسان صالح، رعايت مصالح خانوادگي متلي خواهد شد.
    7- شکوفايي استعدادهاي فطري و طبيعي: اخلاق جنسي اسلامي با نفي و طرد اخلاق جنسي کهن که مبتني بر طرد و تحقير غريزة جنسي و ترويج رهبانيت و مبارزه با يک نياز طبيعي و غريزي انسان به نام رسيدن به حقيقت، که نتيجة آن کشمکش و تعارض دروني، از بين رفتن اعتدال و سلامت روحي و رواني فرد و صرف نيروهاي و استعدادهاي فطري و طبيعي فرد به مبارزه با يک نياز زيستي و طبيعي بود، به مبارزه برخاست و از سوي ديگر با طرد اخلاق جنسي نوين که مبتني بر آزادي روابط جنسي بين زن و مرد بود، به مخالفت پرداخته، و بر ارضاي غريزة جنسي در چهارچوب خانواده و ارزشهاي اخلاقي، با رعايت اعتدال در ارضاي غريزة جنسي تأکيد مي‌کند.
    بنابراين اخلاق جنسي اسلامي با رعايت اعتدال در ارضاي غريزة جنسي و ساير ابعاد وجودي آدمي، جايگاه هر چيزي را در نظام اخلاقي خود مشخص ميکند؛ به عبارت ديگر با پرهيز از قرار دادن غريزة جنسي به عنوان يک هدف و آرمان براي زندگي افراد و دعوت به ساير ارزشهاي اخلاق و شکوفايي ساير ابعاد وجودي انسان زمينة شکوفايي استعدادهاي آدمي را فراهم مي کند.
    8- ارتباط سالم ميان افراد جنس مخالف و افراد هم جنس: در اخلاق جنسي اسلامي با توصيه زنان به عفت و پاکدامني، حجاب و پوشش، و توصيه مردان به غيرت و تعهد نسبت به زن و فرزند و خانواده و دعوت به تشکيل زندگي زناشويي در ايجاد بستر مناسب براي ايجاد روابط سالم بين افراد همجنس و غيرهمجنس تلاش مي شود. از سوي ديگر اعتقاد به خداوندي که ناظر بر انسان است و همچنين احساس حضور در محضر خدا در فرد و اعتقاد به جهان آخرت، رعايت ارزشهاي اخلاق در ارتباطات رسمي و غير رسمي و در نتيجه روابط سالم بين دو جنس را تضمين ميکند.

    راه کارهاي دست يابي به عفاف و حجاب و حفظ دست آورد‌هاي آن

    براي دستيابي به عفاف و دستاوردهاي حاصل از آن اسلام راهکارهاي زير را پيشنهاد مي کند:

    1- دعوت و تشويق افراد به ازدواج

    اسلام تأکيد خاصي دارد که زن و مرد بايد کاميابي جنسي خود را تنها و تنها در محدودة ازدواج فراهم سازند. به عبارت ديگر افراد يا بايد تن به ازدواج دهند يا بايد محروميت مطلق را تحمل کنند. ازدواج در نظام اخلاق جنسي اسلامي بر خلاف اخلاق جنسي غرب که از آزادي به محدوديت آمدن است؛ مبتني بر از محدوديت به آزادي آمدن است و ازدواجي که پايه و خاصيت روانيش از محدوديت به آزادي آمدن است به دنبال خود استحکام مي آورد و آنکه پايه‌اش از آزادي به محدوديت آمدن است فاقد استحکام است و منجر به طلاق مي شود؛ زيرا کسي که تجارب جنسي فراواني دارد به سختي مي تواند خود را مقيد به ازدواج و چهار چوب خانواده کند؛

    2- کنترل جنسي

    کنترل جنسي از طريق عفت و پاکدامني، حجاب و پوشش امکان پذير است. عفت و پاکدامني، ستر و پوشش عمومي به دليل سالم سازي عرصه‌ها و فعاليتهاي اجتماعي به عنوان يکي از برترين خصلتها بشمار آمده است. با توجه به اينکه صرف ازدواج باعث نمي شود که افراد به ساير افراد ديگر رغبت و تمايل نداشته باشند، بنابر اين کنترل جنسي در همه شرايط لازم است؛ زيرا ازدواج شرط لازم است و شرط کافي نيست، خصوصاً اگر در شرايطي که زن خودش را در يک وضع مهيجي قرار دهد. اين است که اسلام در معاشرت ‌هاي زن و مرد يک حدود و قيودي قائل است و اين حدود و قيود را فقط و فقط براي اين وضع کرده است که ارتباط زن و مرد به شکلي نباشد که تهييج آور باشد. يعني شهوات يکديگر را تحريک کنند. در اين رابطه خداوند در آيات سورة نور آية 31 مي فرمايد: وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

    3- تعيين مجازاتهاي براي اعمال منافي عفت

    در اسلام زنا هم براي مرد و هم براي زن ممنوع است و درصورت ارتکاب به اين عمل هر دو آنها مجازات مي شوند، اگر مجرد باشند به صد تازيانه بايد مجازات شوند، همچنانکه در سورة نور آية2 آمده است: الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِئَةَ جَلْدَةٍ .... و اگر متأهل باشند علاوه بر اين مجازات حکم سنگسار نيز شامل آنها مي شود. البته نظر اسلام اين است که زنا به آساني ثابت نشود و همچنين براي جلوگيري از تهمت زدن به زنان با عفت در رابطه با اثبات زنا چهار شاهد عادل خواسته است، يعني اگر سه شاهد عادل داشته باشيم که چنين عملي را ديده باشند حق ندارند آن را بازگو کنند چون توانايي اثبات آن را ندارند و در صورت اظهار آن به هشتاد تازيانه، محروميتهاي اجتماعي همچون عدم قبول شهادت و فاسق خواندن آنها مجازات مي شوند. و حتي بعد از توبه نيز اين مجازاتها و محروميتها از بين نمي رود، همچنانکه در سورة نور آية 4 بيان شده است: وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ بنابراين از نظر اسلام اگر هزار زنا صورت بگيرد و مخفي بماند آسان تر است از اينکه زن عفيفي که زنا نکرده مورد اتهام قرار گيرد. (مطهري،1369).

    خاتمه:

    يکي از مشکلات دنياي امروز کوچک شمردن اصول عفاف و حجاب و تقواي جنسي و حرکت کردن در جهت سهل کردن و ناچيز شمردن اهميت روابط جنسي و جنبة تجاري و تبليغاتي دادن به آن است. که اين امر باعث به وجود آمدن مسائل و مشکلات متعددي به ويژه در حيطة اجتماعي و خانوادگي همچون طلاق، از هم پاشيدگي خانواده‌ها، ادارة خانواده به صورت تک والدي، گسترش بيماريهاي مقاربتي به ويژه ايدز، افزايش بيماريهاي روحي و رواني، از بين رفتن حرمت و کرامت انساني زنان، گسترش کودکان نامشروع و جامعه ستيز، رواج فيلمهاي پورنوگرافي، از بين رفتن ارزشهاي اخلاقي، گسترش روابط جنسي پرهزينه براي فرد، خانواده و جامعه، کاهش تمايل به تشکيل خانواده، شده است. براي اجتناب از گرفتار شدن به چنين پيامدهاي لازم است ارزشهاي اخلاق جنسي همچون عفاف و حجاب، تقواي جنسي و خويشتن داري را در نسل جديد نهادينه کرد، و در عين حال مقدمات ازدواج به موقع و مناسب و صحيح را براي آنان فراهم کرد.

    منابع:
    1- قرآن کریم
    2- مطهري، مرتضي، اخلاق جنسي در اسلام و جهان غرب، انتشارات صدرا، قم، 1368.
    3- مطهري، مرتضي، آشنايي با قرآن تفسير سورة نور جلد چهارم انتشارات صدرا، 1369.
    4- مطهري، مرتضي، فلسفه حجاب، انتشارات صدرا، قم، 1353.
    knowledgebase.icro.ir

           




    نظرات (0) نويسنده:وحید صباغی - در دوشنبه 31 خرداد 1389  ساعت2:48 AM   |