کارآفرین (entrepreneur) کسی است که یک کسب و کار یا تجارت را سازماندهی کرده، مدیریت نموده و ریسک آن را بر عهده می گیرد. کارآفرین در واقع عامل تغییر است.

کارآفرینی (entrepreneurship) نیز فرآیند کشف ترکیب های جدید برای منابع است. در صورتی که ارزش بازاری که با این ترکیب جدید از منابع ایجاد شده است، از ارزش بازاری که این منابع می توانند به تنهایی یا در ترکیبات متفاوت در جایی دیگر به وجود آ ورند بیشتر باشد، کارآفرین به سود دست می یابد. کارآفرینی که منابع لازم برای تولید شلواری که با قیمت ۳۰دلار در بازار به فروش می رسد را مورد استفاده قرار داده و آن منابع را در تولید یک کوله پشتی که به قیمت ۵۰دلار به فروش خواهد رسید استفاده می کند، به خاطر افزایش ارزشی که از این منابع ایجاد شده سود کسب می کند. چنین مقایسه ای امکان پذیر است زیرا در بازارهای رقابتی هزینه های تولید برای کارآفرین، با توجه به قیمتی که باید پیشنهاد دهد تا این منابع را از استفاده های جایگزین خارج کند، تعیین می شود. این قیمت معادل ارزشی است که منابع مورد اشاره می توانند در بهترین استفاده غیر از کاربرد فعلی تولید کنند.

از آنجا که قیمت خرید منابع این هزینه فرصت (ارزش دیگر کاربردهایی که از آنها صرف نظر شده است) را مشخص می سازد، بنابراین سودی که کارفرماها به دست می آورند، بیان کننده این است که چه مقدار از ارزشی که آنها با استفاده از منابع تحت کنترل خود به وجود آورده اند از ارزش تولید شده در مصارف جایگزین بیشتر است.

کارآفرینانی که ضرر می کنند ارزش ایجاد شده توسط منابع تحت کنترل خود را کاهش می دهند، به این معنا که منابع مزبور می توانستند ارزش بیشتری را در استفاده ای دیگر به همراه داشته باشند. ضرر وقتی ایجاد می شود که کارآفرین مثلا یک کوله پشتی جین پنجاه دلاری را به یک شلوار جین سی دلاری تبدیل کند. این خطا در قضاوت، بخشی از فرآیند یادگیری در کارآفرینی است که برای کارآمدی عملکرد بازار بسیار حیاتی می باشد. این نظام سود و زیان موجود در کاپیتالیسم به بررسی ترکیبات جدید و فراوان منابع که کارفرماها کشف می کنند، کمک می کند. تحرک و رشد اقتصاد به کارآیی فرآیندهایی بستگی دارد که ایده های جدید به واسطه آنها به سرعت کشف شده، مورد استفاده قرار گرفته و عنوان موفقیت یا شکست را به خود می گیرند. تشخیص موفقیت دقیقا به اندازه حصول اطمینان از آن که ناکامی ها به سرعت تشخیص داده شده و منابع دارای کاربرد نامناسب برای استفاده در موارد دیگر آزاد شده اند، دارای اهمیت می باشد. این نکته، جنبه مثبت شکست هایی است که در کسب وکار روی می دهند.

کارآفرینان موفق اندازه کیک اقتصاد را برای همه گسترش می دهند. بیل گیتس زمانی که دانشجوی دانشگاه هاروارد بود، BASIC را برای اولین میکروکامپیوترها ایجاد کرد و بعدها در ۱۹۷۵ مایکروسافت را تاسیس نمود.

IBM طی دهه ۱۹۸۰ برای فراهم کردن یک سیستم عامل برای کامپیوترهایش با گیتس قرارداد بست (و نتیجه آن ایجاد سیستم عامل MS-DOS بود). گیتس این نرم افزار را از یک شرکت دیگر تهیه کرد و در واقع یک شلوار جین ۳۰دلاری را به یک محصول چند میلیارد دلاری بدل نمود. امروزه برنامه OFFICE و سیستم عامل ویندوز متعلق به مایکروسافت روی حدود ۹۰درصد از کامپیوترهای دنیا اجرا می شوند. گیتس با ایجاد نرم افزاری که بهره وری انسان را افزایش می دهد، توانایی ما برای تولید محصول (و کسب درآمد) را توسعه بخشید و به بالاتر رفتن استانداردهای زندگی همه انسان ها منجر شد.

سام والتون، پایه گذار وال مارت کارآفرین دیگری بود که به گونه ای مثبت روی زندگی میلیون ها نفر تاثیر گذاشت. نوآوری های او در کنترل انبارها و مراکز توزیع، به وال مارت این امکان را داد که طی کمتر از ۳۰ سال از یک مغازه در آرکانزاس به بزرگ ترین خرده فروشی زنجیره ای در آمریکا تبدیل شود. خریدارهای این فروشگاه ها از قیمت های پایین و موقعیت مناسب فروشگاه های وال مارت والتون بهره مند می گردند. والتون به همراه کارآفرین های دیگری از قبیل تد ترنر (سی ان ان)، هنری فورد (اتومبیل های فورد)، ری کراک (اعطای امتیاز نمایندگی مک دونالد) و فرد اسمیت (FesEx) زندگی روزانه میلیاردها نفر را در سراسر دنیا بهبود بخشیدند.

ریشه واژه «کارآفرین» (entrepreneur) فعل entreprendre است که در قرن سیزده میلادی در فرانسه رایج بوده و به معنای «انجام یک کار» یا «قبول مسوولیت چیزی» می باشد. اسم این فعل یعنی entrepreneur در قرن ۱۶ برای اشاره به فردی که ریسک راه اندازی یک بنگاه را متحمل می شد مورد استفاده قرار می گرفت. اولین کاربرد آکادمیک این کلمه توسط یک اقتصاددان، احتمالا به سال ۱۷۳۰ و ریچارد کانتیلون باز می گردد. وی تمایل به تحمل ریسک مالی شخصی برای راه اندازی یک بنگاه را به عنوان مشخصه تعیین کننده یک کارفرما معرفی کرد. در اوایل دهه ۱۸۰۰ دو اقتصاددان به نام های ژان باتیست سی و جان استوارت میل، کاربرد آکادمیک واژه «کارآفرین» را باز هم گسترش دادند.

سی بر نقش کارفرما در تولید ارزش از طریق خارج ساختن منابع از یک حوزه دارای تولید کمتر و انتقال آن به حوزه های مولدتر تاکید می کرد. میل نیز در کتاب معروف خود با عنوان «اصول اقتصاد سیاسی» که در ۱۸۴۸ به نگارش درآورد از واژه «کارآفرین» برای اشاره به کسی که هم ریسک یک کسب وکار و هم مدیریت آن را بر عهده می گیرد، استفاده کرد. میل از این طریق تمایز میان کارفرما و دیگر صاحبان کسب و کار (از قبیل سهامداران یک شرکت) که ریسک مالی آن را متحمل می شوند، اما به طرز فعالانه در عملیات های روزانه شرکت یا در مدیریت آن نقشی ایفا نمی کنند را نسبت به کانتیلون، به شکلی مشخص تر بیان نمود.

دو اقتصاددان برجسته قرن بیستم با نام های جوزف شومپیتر و اسرائیل کرزنر درک آکادمیک از مفهوم کارآفرینی را باز هم اصلاح کردند.

شومپیتر بر نقش کارآفرین به عنوان مبتکری که با ارائه کالاها یا روش های تولید جدید، تغییری را در اقتصاد به وجود می آورد، تاکید می نمود. کارآفرین از نقطه نظر شومپیتری نیروی ویرانگر اقتصاد است. وی بر فرآیند مفید «تخریب خلاق» تاکید می کرد که در آن معرفی کالاهای جدید، به از رواج افتادن یا شکست دیگر کالاها منجر می شود. معرفی سی دی و کنار رفتن ضبط وینیلی تنها یک نمونه از مثال های بسیار زیاد «تخریب خلاق» است. مثال های دیگر شامل اتومبیل، برق، هواپیما و کامپیوترهای شخصی و... می شود. کرزنر بر خلاف دیدگاه شومپیتری توجه خود را به کارآفرینی به عنوان یک فرآیند اکتشافی معطوف می ساخت. از نگاه کرزنر، کارآفرین کسی است که فرصت های سودآوری که سابقا به آنها توجه نشده است را کشف می کند.

این اکتشاف کارآفرین سبب شروع فرآیندی می گردد که در آن، فرصت های سودآوری تازه کشف شده در بازار مورد استفاده قرار می گیرند تا جایی که رقابت در آن فرصت کسب سود را از میان می برد. کارآفرین از نقطه نظر کرزنر، بر خلاف نیروی ویرانگر مورد نظر شومپیتر، یک نیروی متعادل کننده است. فردی که پی می برد افزایش در میزان ثبت نام در دانشگاه شهر سبب بروز فرصت سوددهی در بازسازی خانه ها و تبدیل آنها به آپارتمان های اجاره ای شده است مثالی از این نوع کارآفرین است. اقتصاد دان ها در مکتب جدید اقتصاد اتریشی ایده های شومپیتر و کرزنر را بیشتر توسعه داده اند.

در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، دولت های ایالتی و محلی آمریکا تمرکز سابق خود بر جذب شرکت های بزرگ تولیدی به عنوان محور سیاست های توسعه اقتصادی را به کناری نهادند و در مقابل، توجه خود را به ارتقای کارآفرینی معطوف ساختند. در همین دوره شاهد افزایش چشمگیری در تحقیقات تجربی راجع به بحث کارآفرینی و سرمایه گذاری بودیم. در برخی از این مطالعات به بررسی اثر عوامل مردم شناختی و اقتصادی- اجتماعی بر احتمال تصمیم افراد برای کارآفرینی پرداخته می شود. سایر مطالعات فوق به بررسی اثر مالیات ها بر فعالیت های حوزه کارآفرینی می پردازند. آنچه کماکان این آثار را با مشکل روبه رو می سازد عدم وجود معیاری واضح برای فعالیت های مربوط به حوزه کارآفرینی در سطح ایالت های آمریکا است. دانشمندان عموما کارآفرینی را با استفاده از ارقام مربوط به افرادی که برای خود کار می کنند (افراد خویش فرما) مورد بررسی قرار می دهند. نقص چنین معیاری آن است که برخی افراد تا اندازه ای به این دلیل به خویش فرمایی روی می آورند که از پرداخت مالیات بر درآمد یا حقوق اجتناب ورزند یا حتی از آن فرار کنند. به عنوان مثال در بعضی از تحقیقات به عمل آمده مشخص شده است که افزایش نرخ مالیات بر درآمد به افزایش نرخ خویش فرمایی منجر می گردد. این نتیجه دور از انتظار احتمالا به دلیل نرخ های مالیاتی بالایی حاصل شده است که افراد را ترغیب می نمایند تا از طریق تشکیل پرونده به عنوان فرد خویش فرما از پرداخت مالیات فرار کنند.

اقتصاددان ها همچنین دریافته اند که افزایش نرخ مالیات بر ارث منجر به کاهش احتمال روی آوردن افراد به کارآفرینی می گردد. در برخی از مطالعات تجربی تلاش شده است که سهم فعالیت های حوزه کارآفرینی در رشد کلی اقتصاد تعیین گردد. اکثر مطالعاتی که به طور گسترده ای به آنها رجوع داده می شود، از داده های بین المللی استفاده می کنند و از شاخص فعالیت های کارآفرینی برای تمامی کشورها، که به صورت سالانه در Global Enerepreneurship Monitor منتشر می شود، بهره می برند. این تحقیقات به این نتیجه می رسند که بین یک سوم تا نیمی از تفاوت های مشاهده شده در نرخ رشد اقتصادی میان کشورهای مختلف را می توان با اختلاف در نرخ فعالیت های کارآفرینی توضیح داد. نتایج متقن مشابهی نیز در سطوح ایالتی و محلی به دست آمده است.

اقتصاددان ها دریافته اند که تزریق وجوه سرمایه پرمخاطره لزوما به رشد کارآفرینی نمی انجامد. سرمایه متحرک تر از نیروی کار است و وجوه طبیعتا به مناطقی جریان می یابند که ایده های خلاق و و ایده هایی که می توانند سودآور باشند، تولید می گردند. این امر بدان معنا است که در مراحل اولیه سیاست های توسعه اقتصادی، حمایت از کارآفرینان منفرد از اهمیت بیشتری نسبت به جذب سرمایه های پرمخاطره برخوردار است. اگر چه سرمایه گذاری می تواند احتمال بقای کسب و کارهای جدید را فراهم آورد، اما سبب خلق ایده های تازه نمی شود. سرمایه گذاری پس از خلق ایده های تازه انجام می شود، نه بالعکس.

آیا باید یک زن خانه دار در شهری کوچک که با نگهداری از بچه های دیگران کسب و کار خود را به راه می اندازد را همانند کسی مثل بیل گیتس یا سام والتون به حساب آورد؟ در صورتی که پاسخ به این سوال منفی است، این فعالیت های مختلف را باید چگونه رده بندی کرد و عوامل متمایزکننده آنها چیست؟ این عدم قطعیت، به ایجاد اصطلاحات کارآفرین «سبک زندگی» (entrepreneur lifeseyle) و کارآفرین «غزال» (entrepreneur gazelle) (یا دارای رشد قابل ملاحظه) منجر گردیده است. کارآفرین سبک زندگی، کسب و کار خود را عمدتا به خاطر فواید غیرپولی ناشی از این که خودشان رییس خود بوده و برنامه های شان را تعیین می کنند به راه می اندازد. کارآفرین غزال غالبا همراه با یک برنامه رشد و استراتژی خروج مشخص، از یک کسب و کار تازه به فعالیتی دیگر می رود.

اگر چه این تمایز به لحاظ مفهومی آشکار به نظر می رسد، جداسازی تجربی این دو گروه سخت است، زیرا نمی توان انگیزه های فردی را مشاهده کرد. زمانی که محققین در پی پاسخ به سوالاتی از این قبیل می روند که آیا سیاست هایی که به حمایت از کارآفرینی در شهرها می پردازند می توانند در حوزه های روستایی نیز موثر باشند یا خیر، مشکلات فوق حتی بزرگ تر نیز می شوند. محققین حوزه کارآفرینی روستایی اخیرا نشان داده اند که اینترنت می تواند دستیابی به بازارهای بزرگ تر را برای کارفرماهای روستایی آسان تر کند. همان طور که آدام اسمیت بیان کرده است، تخصصی شدن توسط اندازه بازار محدود می گردد، بنابراین کارفرماهای روستایی می توانند به گونه موفقیت آمیزتری تخصصی شوند، زیرا می توانند محصول خود را به تعداد بیشتری از مشتری های آنلاین بفروشند.

نقش دولت در حمایت از کارآفرینی یا ممانعت از آن چیست؟ از آنجا که تحقیقات اولیه راجع به کارآفرینی عمدتا توسط غیراقتصاددان ها (غالبا کارآفرین های واقعی و دانشکده های مدیریت در دانشگاه های تجاری) صورت می گرفت، باور رایج این بود که بهترین راه برای حمایت از کارآفرینی، برنامه های دولتی نوین هستند. از جمله محبوب ترین و مشهورترین طرح های آن زمان می توان به صندوق های وام دهی تحت مدیریت دولت، یارانه های دولتی، مراکز توسعه کسب وکار که با بودجه دولتی اداره شوند و برنامه های درسی مرتبط با کارآفرینی در مدارس دولتی اشاره کرد. با این حال برنامه های مذکور عموما با شکست روبه رو شده اند. صندوق های وام دهی با بودجه و مدیریت دولتی مثل آن هایی که در ایالت های منیسوتا، آیوا و... وجود دارند، از همان انگیزه های ضعیف و فشارهای سیاسی ای رنج می برند که بسیاری از دیگر بنگاه های دولتی را نیز با مشکل رو به رو می سازند.

من در تحقیق اخیر خودم همانند مطالعات سایر اقتصاددان ها به این نتیجه رسیده ام که سیاست عمومی ای که بهتر از همه به حمایت از کارآفرینی می پردازد، آزادی اقتصادی است. ما در تحقیقات مان نشان داده ایم که چه طور مسائل مربوط به انتخاب عمومی باعث می شود که برنامه های دولتی شکست بخورند و بر این نکته تمرکز کرده ایم که بهبود «قوانین بازی» (مثل کاهش مالیات ها و مقررات و کاستن از پیچیدگی آن ها، افزایش امنیت حقوق مالکیت، سیستم قضایی بی طرف و...) باعث افزایش کارآفرینی می شود.

استیون کرفت و راسل سابل (۲۰۰۳) نشان داده اند که فعالیت های حوزه کارآفرینی از همبستگی بالایی با «شاخص آزادی اقتصادی» (که معیاری از وجود این قبیل نهادهای حامی بازار است)، برخوردارند. به علاوه، ارتباط مثبت میان آزادی و کارآفرینی به معنی این است که استفاده از شاخص های پذیرفته شده تر مرتبط با فعالیت های کارآفرینی (برگرفته از Global Entrepreneurship Monitor) و آزادی اقتصادی (برگرفته از Economic Freedom of the World نوشته گوراتنی و لاوسون) قابل توجیه است. چه کشورهای مورد مطالعه، اقتصادهایی باشند که در حال خروج از نظام سوسیالیستی هستند و چه اقتصادهای عضو OECD باشند، رابطه فوق برقرار است. شکل ۱، شدت این رابطه را در میان کشورهای عضو OECD نشان می دهد.

خط نقطه چین درون شکل، رابطه مثبت میان آزادی اقتصادی و فعالیت های کارآفرینی را نشان می دهد. این رابطه در صورت کنترل دیگر فاکتورهای مردم شناختی و اقتصادی- اجتماعی، حتی از این نیز شدیدتر می گردد. این یافته با همبستگی مثبت و شدید میان آزادی اقتصادی و رشد درآمد سرانه که دیگر محققان بدان دست یافته اند، همخوانی دارد. یکی از دلایل آن که آزادی اقتصادی منجر به رشد اقتصادی می شود، آن است که آزادی اقتصادی، فعالیت های کارآفرینی را افزایش می دهد.

دو اقتصاددان به نام های ویلیام بامول و پیتر بوتکه این ایده را ترویج دادند که بهره وری کاپیتالیسم نسبت به دیگر شکل های جایگزین سازمان دهی اقتصادی به میزان قابل ملاحظه ای بیشتر است، زیرا در نظام های کاپیتالیستی، تلاش های کارآفرینی به جای آن که به سمت فعالیت هایی سوق داده شوند که ثروت افراد دیگر را به اجبار می گیرند، در جهت فعالیت هایی هدایت می گردند که به تولید ثروت می انجامند. بامول و بوتکه خاطرنشان می سازند که کارآفرین ها در تمامی جوامع وجود دارند. این قبیل افراد در جوامع تحت کنترل دولت، جزو آن شده یا با آن لابی می کنند. بسیاری از اقدامات دولتی در این گونه جوامع (مثلا تعرفه ها، یارانه ها و نظارت ها) ثروت را از میان می برند. کارآفرینان در اقتصادهایی که دولت محدود و حاکمیت قانون برقرار است، به تولید ثروت می پردازند.

ایده بامول و بوتکه با داده ها و تحقیقاتی که آزادی اقتصادی (معیاری از وجود نهادهای خوب) را با کارآفرینی و رشد اقتصادی پیوند می دهند، همخوانی دارد. تحقیقات آکادمیک اخیر حول موضوع کارآفرینی نشان می دهد که سیاست های دولتی برای آن که به حمایت از کارآفرینی بپردازند، باید بر اصلاح نهادهای پایه ای متمرکز شده و محیطی را به وجود آورند که افراد خلاق بتوانند در آن شکوفا گردند. این محیط، محیطی است که در آن حقوق مالکیت مشخص بوده و اعمال می گردند، مالیات ها و نظارت ها اندک هستند، سیستم های حقوقی و پولی مناسبی وجود دارند، قراردادها به خوبی اعمال می گردند و مداخله های دولت محدود است.