سیاست گذاران چگونه می توانند در حالی که انگیزه های معکوس را حداقل می کنند برنامه های بیمه بیکاری ای فراهم آورند؟ در این مقاله قصد داریم که شواهد جدیدی را از کشور شیلی ارائه دهیم که نشان می دهند حساب های پس انداز بیمه بیکاری می توانند نرخ یافتن شغل را افزایش دهند. این یافته ها می تواند برای اصلاح برنامه های سنتی بیمه بیکاری به کار بیایند.

زمانی که افراد شغل خود را از دست می دهند در صورتی که واجد شرایط باشند مبالغی را بابت بیمه بیکاری دریافت می کنند. در حالی که برنامه های بیمه بیکاری، اغلب، سختی های از دست دادن شغل را تخفیف می دهند، شواهد نشان می دهد که این برنامه ها از طریق کاهش دادن انگیزه کار کردن هزینه ای را روی دست جامعه می گذارند زیرا با توجه به وجود بیمه بیکاری، بیکاران کمتر دنبال کار می گردند و دستمزد درخواستی شان افزایش می یابد. به همین دلیل این برنامه ها احتمال این که بیکاران شغل جدیدی را بپذیرند کاهش می دهد(هولملاند ۱۹۹۸ و وودوپیوک ۲۰۰۴). این امر باعث به بار آمدن مشکل مخاطره اخلاقی می شود. بنابراین سوالی که پیش می آید این است که چه طور انگیزه های معکوس را که به خاطر برنامه های بیمه بیکاری ایجاد شده اند حداقل کنیم.

مکانیزم های زیادی وجود دارند که کمک می کنند برنامه های مزایای بیمه بیکاری انگیزه ها را کمتر کاهش دهند؛ مکانیزم هایی نظیر نظارت دقیق و اعطای مجوز دریافت مزایای بیکاری، بررسی الزامات شغلی و در نظر گرفتن انگیزه های شغلی (فردریکسون و هولملاند). اما بین روش های مالی ایجاد انگیزه، حساب های پس انداز بیمه بیکاری جزء رادیکال ترین و احتمالا امیدوار کننده ترین موارد هستند. در این سیستم، هر کارگر باید سهمی از دریافتی های خود را در حسابش نگهداری کند و سپس هنگام بیکار شدن، مزایای بیکاری را از همین حساب برداشت کند. در واقع انتظار می رود که سیستم حساب های پس انداز با درونی کردن هزینه های مزایای بیکاری انگیزه های کارگران را افزایش دهد و بنابراین مخاطره اخلاقی ای که در برنامه های سنتی بیمه بیکاری وجود دارد رفع کند. در برخی از موارد، حساب های پس انداز بیمه همان آسایش خاطری را ایجاد می کنند که سیستم بیمه سنتی. اما این سیستم می تواند بیکاری کل را کاهش داده و از طریق کاهش مالیات بر حقوق درآمدها را افزایش دهد.

اما بر خلاف دیگر مکانیزم های مورد استفاده برای رفع مشکل کاهش انگیزه ها، مطالعات صورت گرفته روی حساب های پس انداز بیمه معدود بوده و تقریبا تنها به مطالعات تئوریک محدود شده است. ما از سیستم مزایای بیکاری جدیدی که در شیلی ارائه شده استفاده کردیم تا در این زمینه تحقیق کنیم. مطالعه ما (گونزالو ریس، جان وان اورس، میلان ودوپیوک ۲۰۱۰) اولین مطالعه ای است که این به این سوال که آیا حساب های پس انداز بیمه بیکاری انگیزه یافتن شغل را افزایش می دهند به طور تجربی پاسخ داده است. نتایج به دست آمده در این مقاله پاسخ مثبتی به سوال فوق می دهد.

● برنامه اجرا شده در شیلی چه مکانیزمی دارد؟

در سال ۲۰۰۲، شیلی یک برنامه بیمه بیکاری جدید را معرفی کرد که بیمه اجتماعی را با بیمه شخصی ترکیب می کند. سهمی که کارکنان و کارفرماها از این بیمه می پردازند بین حساب های پس انداز بیمه بیکاری در سطح فردی و یک صندوق عمومی مشترک که دولت هم در تامین مالی آن مشارکت می کند تقسیم می شود. برای این که بیکاران تشویق شوند که کار پیدا کنند، دریافت کنندگان مزایای بیکاری ابتدا منابع را از حساب پس انداز خود و سپس با خالی شدن این حساب از صندوق مشترک بیرون می کشند. این افراد حداکثر می توانند تا پنج ماه از این حساب ها برداشت کنند.

فرد به هر دلیلی که بیکار شود می تواند از حساب شخصی خود برداشت کند.

منابع ناکافی در حساب های شخصی موجب می شود که فرد از حساب مشترک پول بردارد، اما باید ثابت کند که واجد شرایط است. تنها کسانی که قبل از بیکاری قرارداد کار دائمی بسته باشند و به دلایلی که مربوط به کارفرما می شود تعدیل شده باشند می توانند به این حساب مشترک دسترسی داشته باشند. اما حتی اگر این افراد واجد شرایط شناخته شوند ممکن است ترجیح دهند که از حساب مشترک استفاده نکنند تا مجبور نشوند شرایط دیگر این حساب را برآورده کنند.

شایان ذکر است که تا آخر سال ۲۰۰۸، سه میلیون نفر در این برنامه شرکت کرده بودند که این تعداد ۸۰ درصد کارگران حقوق و دستمزد بگیر بخش خصوصی را در بر می گیرد و همچنین ۱۰۰۰۰۰ عضو این برنامه یعنی تقریبا یک چهارم بیکاران از مزایای توزیع شده استفاده کردند.

● شواهد به دست آمده از آثار انگیزه ای برنامه شیلی

ما در پی پاسخ دادن به این سوال که کدام انگیزه های شغلی در سیستم برنامه بیمه بیکاری به سبک شیلی افزایش می یابد مطالعه خود را انجام دادیم. مدل سازی تئورک از اورسزاگ و اسنوور (۲۰۰۲) نشان می دهد که کارگرانی که روی حساب های پس انداز بیمه بیکاری تمرکز می کنند هزینه های بیکاری خود را درونی کرده و بنابراین از این انگیزه برخوردارند که بیشتر از کارگرانی که به حساب های پس انداز خود اتکا نمی کنند، دنبال شغل بگردند. با به کار بردن این منطق در برنامه شیلی و با فهم این که این برنامه از یک طبیعت دوگانه برخوردار است ما پیش بینی های زیر را صورت دادیم:

▪ برای کسانی که فقط واجد شرایط استفاده از حساب های پس انداز شناخته می شوند مبلغی که در حساب هایشان انباشته شده بر نرخ پیدا کردن شغل تاثیر نمی گذارد.

▪ در مقابل، در مورد کسانی که از صندوق های مشترک استفاده می کنند می توان انتظار داشت که نرخ یافتن شغل با سهمی از مزایای بالقوه که از حساب های پس اندازشان تامین مالی می شود متناسب باشد.

▪ به علاوه، زمانی که مهلت استفاده از مزایا نزدیک به پایان است می توان انتظار داشت که کارگرانی که از صندوق مشترک استفاده می کنند بیشتر دنبال کار بگردند یا دستمزد قابل پذیرش خود را کاهش دهند و بنابراین نرخ پیدا کردن شغل این دسته افراد افزایش می یابد (به مورتنسن ۱۹۷۷ رجوع کنید). اما چنین اثری برای کارگرانی که از صندوق های مشترک استفاده نمی کنند، وجود ندارد.

ما اعتبار این پیش بینی ها را با استفاده از داده های مربوط به برنامه مزایا بیکاری در شیلی بررسی کردیم. نمونه ما از زنان و مردانی تشکیل می شد که در سال ۲۰۰۷ شغل ثابت خود را از دست دادند. در رایز و دیگران (۲۰۱۰) ما وضعیت بازار کار برای مردان و زنان را جداگانه بررسی کرده بودیم. اما اینجا به اختصار فقط نتایج به دست آمده برای مردان را بازگو می کنیم.

نتایج تجربی پیش بینی های ما را تایید می کنند. همانطور که در شکل یک می بینید نرخ یافتن شغل و نرخ به طول انجامیدن بیکاری بین کارگران مردی که از صندوق مشترک استفاده می کنند و کسانی که از این صندوق اجبارا یا با اختیار خود استفاده نمی کنند تفاوت های سیستماتیکی وجود دارد. در ابتدای شدت گرفتن بیکاری، نرخ یافتن شغل برای کارگران مردی که از صندوق مشترک برداشت نمی کنند بر نرخ یافتن شغل برای کارگرانی که از این صندوق استفاده می کنند فزونی می گیرد(شکل ۱). نرخ یافتن شغل برای کسانی که از صندوق مشترک استفاده می کنند در ۵ ماه اول بیکاری افزایش پیدا می کند و بنابراین تفاوت بین این سه دسته کاهش می یابد. همچنین تابع مدت بیکاری نشان می دهد که کارگران مردی که از صندوق های مشترک استفاه می کنند بیشتر از کسانی (کارگرانی) که از این صندوق ها استفاده نمی کنند، بیکار می مانند(شکل ۲).

نتایج فوق با یک تحلیل اقتصادسنجی قوی تایید می شوند.

نرخ یافتن شغل برای دریافت کنندگان مزایای بیکاری با یک مدل نرخ مخاطره تخمین زده شد. ما فرض کردیم که نرخ یافتن شغل به مشخصات قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده بستگی دارد و کسانی که تصمیم می گیرند از صندوق مشترک استفاده نکنند با کسانی که از این صندوق استفاده می کنند در مشخصات غیر قابل مشاهده به طور سیستماتیک متفاوتند.

مطالعه ما نشان می دهد که برای کسانی که نمی توانند از صندوق مشترک استفاده کنند، تعداد برداشت های بالقوه بر نرخ یافتن شغل تاثیر نگذاشته و این به آن معناست که مبلغ پس انداز شده بر نرخ خروج از بیکاری تاثیری نمی گذارد. به علاوه، الگوی زمانی نرخ یافتن شغل هیچ رابطه ای با مزایای بیکاری پرداخت شده ندارد. برای مثال هر چه مدت بیکاری طولانی تر باشد احتمال این که از بیکاری خارج شود کمتر است. این در حالی است که کسانی که از صندوق مشترک استفاده کردند هرچه نرخ انباشت حساب های پس اندازشان بیشتر بود نرخ یافتن شغلشان هم بیشتر بود.

در نهایت باید گفت نتایج به دست آمده برای آن دسته از کسانی که تصمیم گرفتند از صندوق مشترک استفاده نکنند، بسیار شبیه کسانی است که واجد شرایط استفاده از این صندوق نبوده اند. برای مردان، نرخ یافتن شغل تحت تاثیر برداشت های احتمالی قرار نمی گیرد و نرخ خروج برای مردان و زنان با دوره بیکاری رابطه منفی نشان می دهد.

● دلالت های سیاستی

نتایج ما این ایده را که حساب های پس انداز بیمه می توانند انگیزه کار کردن را افزایش دهند، حمایت می کند. با فراهم آوردن شواهد تجربی و ارائه استدلال های نظری مشخص شد که به کار گیری حساب های پس انداز می تواند برای اصلاح برنامه های بیمه بیکاری سنتی بسیار مفید واقع می شود.

به نظر می رسد که استفاده از حساب های پس انداز برای کشورهای در حال توسعه بسیار مفید باشد؛ چون این کشورها با یک بخش غیررسمی بزرگ مواجهند و از ظرفیت لازم برای اجرای یک برنامه بیکاری استاندارد برخوردار نیستند. تحت چنین شرایطی ودوپیوک (۲۰۰۹) پیشنهاد می کند که حساب های پس انداز به عنوان منبع اصلی تامین مالی مورد استفاده قرار گیرند و از صندوق مشترک برای افزایش مصرف استفاده شود(همچنین می توان به افراد اجازه داد که از حساب های پس انداز خود استقراض کنند). بنابراین می توان بر انگیزه های مالی به عنوان ابزار اصلی ایجاد انگیزه یافتن شغل استفاده کرد.

این مطالعه همچنین سوالاتی در مورد طرح مناسب برای برنامه حساب های پس انداز ایجاد می کند. نتایج ما نشان می دهد که برنامه شیلی همچنان دچار اشکالاتی است. بنابراین سوالاتی در مورد این که دامنه مناسب برای جزو صندوق مشترک چیست و چقدر باید بر این سیستم نظارت شود باقی می ماند. البته در مطالعه ما به این نکته اشاره شده که احتمال استفاده از صندوق مشترک به هزینه های آن بستگی دارد.

سوال دیگر این است که اندازه نسبی حساب های پس انداز و صندوق مشترک باید چقدر باشد. در واقع نتایج ما نشان می دهند که اگر حساب پس انداز بزرگ تر شود(حتی اگر دولت هم در این حساب ها مشارکت کند) یافتن شغل تشویق شده و بنابراین منابع لازم برای صندوق مشترک کاهش می یابد. البته طرح نهایی هر برنامه بیمه ای باید به اهداف اصلی برنامه نیز پاسخ گوید.