استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی ضمن انتقاد از پیچیدگی قانون بانکداری اسلامی، حرکت بانک ها به سمت عقود مشارکتی را منطقی دانست و گفت: بانک ها بنگاه خیریه نیستند و وظیفه آنها کسب پول است.
مهدی تقوی در گفت وگو با خبرگزاری «مهر» درباره حرکت بانک ها به سمت عقود مشارکتی و تعیین حدود برای این نرخ توسط بانک مرکزی گفت: از نظر اقتصادی وظیفه بانک ها کسب پول است، بانک ها بنگاه خیریه نیستند و با دیدگاه ایجاد اشتغال تاسیس می شوند.
این کارشناس ارشد در مسائل پولی و بانکی تصریح کرد: بانک ها از سویی سپرده های مردم را جذب می کنند و از سویی دیگر به عده ای از افراد تسهیلات می پردازند که با این اقدام هم هزینه ها را پوشش می دهند و هم سودی کسب می کنند؛ اما در ایران سیستم بانکداری اسلامی که عقود مشارکتی و سایر عقود را در خود جای داده، کارها پیچیده تر شده است.
وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته بانک ها به سپرده های مردم بهره می پردازند؛ اما زمانی که وام پرداخت می شود، معمولا بهره ای که دریافت می کنند 5/1 درصد بیش از نرخی است که به پس اندازکنندگان پرداخت می شود، در این شرایط، بانک ها نمی توانند به هر میزان که می خواهند سود بپردازند یا سود دریافت کنند.
تقوی دلیل این امر را رقابتی بودن این بازار دانست و با بیان اینکه مردم در این کشورها به سمت بانک هایی می روند که سود 5/1 درصدی را بیش از نرخ سود سپرده ها دریافت می کنند، عنوان کرد: در ایران بانک ها به سپرده ها نرخ سود کمتر از نرخ تورم که توسط بانک مرکزی تعیین می شود و بسیار اشتباه است، می پردازند. از سوی دیگر، بانک ها بسیار بیشتر از 1 یا 5/1 درصد مذکور سود تسهیلات ( سود دریافتی 5/1 درصد بیش از نرخ پرداختی به پس اندازکنندگان) دریافت می کنند.
وی بیان کرد: اشکال این است که بانک ها به سمت برخی از عقودی که به آنها علاقمند نیستند، همچون نرخ عقود مبادله ای حرکت نمی کنند و به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری برای آنها به همراه دارد، تمایل می یابند.
استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به هزینه های اولیه و سرمایه گذاری های بالای بانک ها، پیچیده بودن قانون بانکداری اسلامی که هیچ راه فراری نیز ندارد، اظهار داشت: با توجه به این مسائل مشخص است که بانک ها به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری را نسبت به عقود مبادله ای که سود کمتری را دارد، حرکت می کنند.
وی با انتقاد نسبت به پیچیدگی های قانون بانکداری بدون ربا گفت: قبل از این سیستم مساله ای وجود نداشت، یک نرخ پس انداز و یک نرخ وام وجود داشت (عقود مختلف همچون مبادله ای وجود نداشت)، سیستم هم اکنون پیچیده تر شده است. این کارشناس مسائل پولی و بانکی با حمایت از سیاست اعلام شده توسط بانک مرکزی مبنی بر اینکه بخشی از منابع بانک ها در محل مشخص شده توسط بانک مرکزی و بخشی از منابع در محل های مورد نظر بانک ها استفاده شود، گفت: وقتی نرخ تورم بالا است، معلوم است که نرخ های سود هم بالا خواهد بود، آنچه در اقتصاد مهم است نرخ بهره واقعی است، یعنی نرخ بهره منهای تورم. تقوی اضافه کرد: اگر نرخ تورم 20 درصد است و بانک ها نرخ سود 25 درصدی می گیرند، به این معنا است که 5 درصد سود دریافت می کنند، در عین حال باید حقوق کارمندان خود را با توجه به افزایش نرخ تورم افزایش دهند.
به گفته وی، نظام بانکداری اسلامی کارها را پیچیده کرده، این در حالی است که آمارها نیز واقعی نیست، بنابراین با یک مجموعه عجیب از مشکلات مواجه هستیم. هدف بانک ها کسب سود برای صاحبان سهام است، در عین حال باید سود بپردازند و هزینه های آنها نیز به خاطر تورم بالا می رود؛ اما از سوی دیگر اقداماتی از سوی برخی از مسوولان برای حمایت از بانک ها نظیر کاهش یکباره نرخ ها صورت می گیرد.
انتقاد از پیچیدگی قانون بانکداری بدون ربا
... استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی ضمن انتقاد از پیچیدگی قانون بانکداری اسلامی، حرکت بانکها به سمت عقود مشارکتی را منطقی دانست و گفت: بانکها بنگاه خیریه نیستند و وظیفه آنها کسب پول است ... اما در ایران سیستم بانکداری اسلامی که عقود مشارکتی و سایر عقود را در خود جای داده، کارها پیچیده تر شده است ... استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به هزینه های اولیه و سرمایه گذاریهای بالای بانکها، پیچیده بودن قانون بانکداری اسلامی که هیچ راه فراری نیز ندارد، اظهارداشت: با توجه به این مسائل مشخص است که بانکها به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری را نسبت به عقود مبادله ای که سود کمتری را دارد، حرکت می کنند ... وی با انتقاد نسبت به پیچیدگی های قانون بانکداری بدون ربا گفت: قبل از این سیستم مسئله ای وجود نداشت، یک نرخ پس انداز و یک نرخ وام وجود داشت (عقود مختلف همچون مبادله ای وجود نداشت)، سیستم هم اکنون پیچیده تر شده است ... به گفته وی، نظام بانکداری اسلامی کارها را پیچیده کرده، این در حالی است که آمارها نیز واقعی نیست، بنابراین با یک مجموعه عجیب از مشکلات مواجه هستیم ... استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه سیستم بانکداری اسلامی به دلیل پیچیده بودن با سیستمهای بانکهای غیر اسلامی متفاوت است، گفت: حسابرسی دفاتر بانکها نیز با توجه به این شرایط سخت است، حسابرس باید دائما بانکها را چک کند تا مشخص شود تا چه حد بر اساس مقررات و سقف تعیین شده برای تسهیلات توسط بانک مرکزی است ...
پاشایی فام: رابطه نرخ سود و تورم «همزمانی» است
... مدیرعامل جدید بانک سپه بر استفاده از تجربیات نوین بانکداری تاکید کرد و خواستار استفاده از ظرفیت های بانکداری اسلامی شد و در حالی که رابطه نرخ سود بانکی و نرخ تورم را «همزمانی» تحلیل کرد، تحریم های جهانی علیه بانک سپه را به واسطه اتکا به نیروی انسانی و سابقه این بانک بی اثر دانست ... دکتر رامین پاشایی فام در گفت وگو با «ایسنا» با اشاره به قابلیت های سیستم بانکداری اسلامی اظهار کرد: کشور ما تنها کشوری است که نظام بانکداری اش به طور کامل بر مبنای بانکداری اسلامی است؛ در حالی که برخی کشورهای اسلامی دیگر سیستم بانکداری رایج و اسلامی را به طور موازی دارند، بنابراین ما می توانیم از ظرفیت های عقود مختلف اسلامی به نحو شایسته و در تمام ابعاد اقتصادی کشور استفاده کنیم ... استفاده از تجربیات بانکداری نوین وی با اشاره به حضور خود در کشور آلمان به عنوان عضوهیات مدیره بانک ایران و اروپا و استقرار بانک مرکزی اروپا در آلمان گفت: امیدوارم با استفاده از تجربیات بانکداری نوین و بانکداری بین المللی، بانک سپه گام های اساسی تری در این راستا بردارد ... امروزه در جهان از ابزارهای جدید پولی و مالی استفاده می شود که ما با استفاده از قواعد بانکداری اسلامی می توانیم خیلی بهتر و کاراتر از آنها استفاده کنیم ...
ورود بخش خصوصی موجب رونق بانکداری اسلامی می شود
... یک کارشناس ارشد بانکی تاکید کرد، سهام بخش خصوصی نقش مهمی در به حرکت درآوردن موتور رشد صنعت بانکداری اسلامی دارد ... به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رویترز، حریص عرفان رییس بخش بانکداری اسلامی در موسسه مالی بارکلی کاپیتال تصریح کرد، مدیران سیستم بانکداری اسلامی باید فهم بهتر و بیشتری از اصول و قوانین اسلامی داشته باشند تا بتوانند برای گسترش ابزارهای مالی اسلامی تلاش کنند ... سهام خصوصی نقش مهمی در رشد و رونق صنعت بانکداری اسلامی خواهد داشت و بانک های اسلامی باید توجه بیشتری به این بخش داشته باشند ... عرفان که در کنفرانس بین المللی بانکداری اسلامی خبرگزاری رویترز سخن می گفت، یادآور شد، در حالی که قوانین بانکداری اسلامی هیچ تضادی با سرمایه گذاری بانک های اسلامی در سهام بخش خصوصی ندارد، ولی متاسفانه صنعت بانکداری در این بخش حضور موثر و زیادی نداشته است ... وی ابراز امیدواری کرد، مدیران سیستم بانکی اسلامی با درک و فهم بهتر از قوانین و اصول اسلامی بتوانند نقش مهم تر و بیشتری در سهام خصوصی داشته باشند ... متاسفانه واقعیت این است که یکی از مهم ترین علل عدم ورود و سرمایه گذاری بانک های اسلامی در سهام بخش خصوصی عدم شناخت و درک درست مدیران بانکی از ابزارهای مالی اسلامی است ...
بانکداری اسلامی باید به ریشه های اصیل دینی خود بازگردد
... بحران مالی اخیر نشان داد که بانکداری اسلامی باید بار دیگر به ریشه های اصلی خود بازگردد و از سیستم بانکداری رایج غربی دوری و اجتناب کند ... به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از پایگاه اینترنتی تایمز مالتا، بسیاری از بانکداران نگران این مساله هستند که اجرای اصلاحات وسیع در صنعت بانکداری اسلامی جذابیت لازم برای جذب سرمایه گذاران را نخواهد داشت و به همین علت، باید در اجرای اصلاحات در سیستم بانکداری اسلامی نهایت دقت و ظرافت را به خرج داد ... البته بحران بدهی های دبی به خوبی برخی نقاط ضعف سیستم بانکداری اسلامی در این منطقه را نشان داده و موجب افزایش انتقادات از عملکرد سیستم بانکداری اسلامی در دبی شده است ... کارشناسان مالیه اسلامی بر این باورند که اگر ابزارهای پولی و مالی کاملا مطابق با احکام شریعت اسلامی هماهنگ شود، انگیزه و جذابیت لازم را برای سرمایه گذاران غیرمسلمان نیز خواهد داشت ... کارشناسان مسائل دینی بر این باورند که برخی از ابزارهای پولی و مالی در نظام بانکداری اسلامی نیازمند بازنگری و اصلاحات ساختاری هستند ... صفدر علم، رییس موسسه مالی جی پی مورگان در بحرین تاکید کرد ، صنعت بانکداری اسلامی باید به ریشه های اصلی خود رجوع کند و رویکرد های جدیدی را برای جذب سرمایه گذاران در پیش بگیرد ...
1210 میلیارد تومان تسهیلات اشتغال و ازدواج پرداخت شد
... مدیرعامل صندوق مهر امام رضا(ع) از برنامه ریزی مسئولان این صندوق برای توسعه فرا ملی فعالیت ها خبر داد و گفت: با توجه به رویکرد جدید صندوق و تدوین نظامی جدید در سیستم بانکداری اسلامی این صندوق می کوشد با فراهم کردن زیر ساختهای لازم زمینه را برای فعالیت بین المللی امور خود و تبدیل صندوق به موسسه ای بین المللی فراهم کند ...
چالشهای بانکداری اسلا می
... در این میان نظام بانکداری نقشی بی بدیل در کل منظومه سیاست های اقتصادی و حتی روابط اجتماعی و اخلاقی جامعه ایفا می کند و به عنوان قلب تپنده مناسبات پولی و اعتباری هر اقتصادی، نقشی مهم در کیفیت دیگر روابط و شاخص های اقتصادی به عهده دارد ... ازاین رو تطبیق روش ها و الگوهای استفاده شده در این نظام با اصول اسلامی در واقع به معنای انطباق سازوکارهای بازتوزیع منابع مالی و سیاست های پولی با قواعد دینی و الهی است که در نهایت به اسلامی تر شدن هرچه بیشتر روابط حاکم بر مناسبات اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی مردم می انجامد یا در نقطه مقابل به اضمحلال بنیان های اقتصادی و سپس اجتماعی و اخلاقی منجر می شود ... ناظر بر همین مسائل و اهمیت غیرقابل انکار نظام بانکی، با فاصله زمانی اندکی از پیروزی انقلاب اسلامی، اجرای عملیات بانکداری اسلامی در کشور به عنوان یک ضرورت مطرح و از سوی مدیران و مسوولان انقلاب پیگیری شد ... اگرچه در زمان تصویب این قانون، هدف قانونگذاران اجرای آزمایشی و پنجساله آن بود، ولی این زمان به درازا انجامید و با گذشت نزدیک به 3 دهه از آن زمان، قانون عملیات بانکداری بدون ربا همچنان پابرجاست ... در طول این سال ها انتقادها و ایرادهای فراوانی به این قانون وارد شده که بخش اعظمی از آنها ناشی از پیچیده تر شدن عملیات بانکی در ایران و جهان، گسترش نوع و حجم مبادلات و فعالیت های اقتصادی داخلی و خارجی کشور، ناپختگی های درون ساختاری قانون و در نهایت ابداع ابزارهای جدید مالی مبتنی بر فقه اسلامی است ...
گلایه فعالان بخش خصوصی از وزیر پیشنهادی اقتصاد: سهم بخش خصوصی در واگذاری ها اندک است
... وی یادآور شد: در همه دنیا، دولت ها به پشتوانه افزایش تولید در آینده تسهیلاتی که بانک ها به بخش تولیدی می دهند را حمایت می کنند و محدودیتی در اعطای تسهیلات زمانیکه تولید بالا می رود وجود ندارد و از آن جا که این رویه با سیستم بانکداری اسلامی منافاتی ندارد باید مورد توجه قرار گیرد ... بابک عابدین عضو شورای تشکل های اتاق ایران نیز با اشاره به قانون معافیت مالیاتی تشکل هایی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته اند، خواستار پیگیری و اجرای عملی این قانون که تاکنون برای بسیاری از تشکل ها معوق مانده است، شد ...
الگوی بانکداری اسلامی برای مدیریت بحران مالی موفق تر است
... به عقیده کارشناسان حاضر در نشست مجمع جهانی اقتصاد در اردن ، بررسی بحران مالی 15 ماه اخیر غرب نشان می دهد که الگوی بانکداری اسلامی به جهت آمیخته کردن سرمایه گذاری با منفعت جامعه برای مدیریت بحران های مالی موفق تر است ... به گزارش خبرنگار مهر از محل اجلاس منطقه ای مجمع جهانی اقتصاد در اردن ، "عصام جناحی" رئیس کانون فاینانس بحرین گفت: من از سیستم بانکداری اسلامی آمده ام ... این سیستم فقط به دنبال سود و منفعت نیست بلکه مسئولیت های اجتماعی و منفعت اجتماعی هم مورد توجه است ... وی گفت: در مقابله با بحران مالی جهانی شاهد این بودیم که سیستم های متکی بر بانکداری اسلامی با کمترین ریسک در سرمایه گذاری مواجه بودند و خسارت بسیار کمتری از سایر سیستم های بانکی دیدند ...
یادداشت نقش بانک های خصوصی در توسعه نظام تامین مالی کشور
... نظام تامین مالی کشور ما یک نظام مالی اسلامی است که براساس اصل مشارکت در سود و زیان و پذیرش ریسک، رسیدن به عدالت و رفاه در همه ابعاد اجتماعی را مدنظر قرار داده است ... یکی از مهم ترین مشکلات پیش روی این نظام، پایه بانکی بودن آن است، لذا برطرف نمودن چالش های نظام بانکی (همچون وجود ملاحظات فقهی- شرعی، نبود چارچوب های حقوقی- قانونی مناسب، محدودیت بازارها و ابزارهای مالی اسلامی، وجود مشکلات عملیاتی، مساله نقدینگی و مدیریت ریسک) می تواند به بهبود و توسعه نظام تامین مالی کشور و در نتیجه به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک فراوانی نماید، چرا که رشد و توسعه اقتصادی در گرو تخصیص بهینه منابع مالی است ... برای رسیدن به مدیریت نقدینگی کارآمد نیاز به ساختار سازمانی مناسب، ابزارهای کم هزینه و متنوع و سیستم اندازه گیری و پایش نقدینگی می باشد ... مشکل اصلی مدیریت نقدینگی در سیستم بانکداری اسلامی مربوط به کمبود ابزارها و روش های تامین مالی است که لازمه حل آن توسعه نظام تامین مالی اسلامی با رویکردی نوآورانه می باشد ... ایجاد و توسعه بانکداری خصوصی، از مواردی می باشد که به بهبود وضعیت صنعت بانکداری کشور کمک شایانی نموده است ... بانکداری خصوصی با توجه به انعطاف بالا و تنوع در عرضه خدمات بانکی توانسته نقش تعیین کننده ای در ارتقای سطح بانکداری داشته باشد ...
بانکداری سنتی همان نوع بانکداری معمول در دنیاست که بر دریافت و پرداخت بهره مبتنی است. در این نوع بانکداری، بانکها سپرده های مردم را دریافت می کنند و در قبال دریافت این سپرده ها به آنها «ب » می پردازند. از سویی دیگر، با تجمیع این سپرده ها، آنها را به صورت «وام» در اختیار گروه دیگری به نام «سرمایه گذاران» قرار می دهند. سرمایه گذاران در قبال دریافت وام به بانک بهره می پردازند. بهره دریافتی و پرداختی از سوی بانک نرخ معینی دارد که به «نرخ بهره» مشهور است. مابه التفاوت نرخ بهره دریافتی و پرداختی درامد بانکها را تشکیل می دهد. لذا در بانکداری سنتی، به علت دریافت بهره (که آسانترین کار است)، بانک تنها واسطه وجوه است و عملاً کاری به این ندارد که سرمایه گذار پول را در چه مسیری به کار می اندازد. به عبارت دیگر، بانک به سود یا زیان سرمایه گذار کاری ندارد؛ زیرا بانک در سررسید معین، اصل و فرع (بهره) وام را از سرمایه گذار دریافت می کند./ در بانکداری اسلامی، اساس مشارکت در سود و زیان است؛ به این صورت که برای انجام دادن طرحی خاص که به طور مثال ۱۰۰ میلیون تومان هزینه در بر دارد، قسمتی از آن (مثلاً ۷۰%) را سپرده گذاران و بخش دیگری از آن (مثلاً ۳۰%) را سرمایه گذاران تأمین می کنند. در این وضعیت، بانک وکیل سپرده گذاران و شریک سرمایه گذاران می شود. پس از به نتیجه رسیدن طرح و دستیابی به سود (یا زیان)، سود (یا زیان) – به نسبت سهم دو طرف – میان سرمایه گذاران و سپرده گذاران تقسیم می شود.
در این بین، بانک نیز سهمی را به عنوان حق الزحمه برداشت می کند. از آنجا که در بانکداری اسلامی بانک شریک سرمایه گذاران است، کاملاً مراقب است که سرمایه گذار سرمایه را در جایی به کار نیندازد که احتمال ضرر وجود دارد. به همین دلیل است که سودآوری در بانکداری اسلامی، به لحاظ نظریه ای (تئوریک) بیشتر از بانکداری سنتی است.
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الأَْرْضِ
قرآن مجید، آیهٔ ۹۶
و اگر مردم ایمان آورده و پرهیزگار بودند، ما ابواب بركات زمین و آسمان را بر آنها گشوده بودیم...
اسلام اقتصاد را در جهت اهداف عالیهٔ بشر دانسته و بر این اساس، نگرش سوسیالیستی و یا سرمایه‌داری که اقتصاد را مبنا قرار می‌دهند، رد می‌کند.
ما باید بدانیم بانکداری ایرانی باید نه از نظام سرمایه داری و نه سو سیا لیستی پیروی کنیم
