بهداشت روانی :
دعاها و توسلات زیادی در باب رفع پریشانی ، ترس و … در منابع اسلامی (مانند مفاتیح الجنان) مظبوط است كه خود جای بسی خوشحالی و تامل و عمل به آنها را دارد !
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) :
حضرت علی (علیه السلام) :
3) بردباری و تانی مانند دو كودك در یك شكمند و زلائیدة همت عالی هستند . یعنی در اثر همت بلند دو خوی پسندیده در آدمی آشكار می شود : یكی بردباری و آن دیگری خودداری از شتابزدگی . {نهج البلاغه}
امام سجاد (علیه السلام) :
5) حق فرزندت بر تو این است كه بدانی وجود او از تو و نیك و بدش در این دنیا وابسته به تو است و با دارا بودن قدرت و سلطة پدری مسئول تربیت وی هستی . باید رفتار تو دربارة فرزندت همانند رفتار مربی شایسته ای باشد كه تربیت صحیحش باعث زیبائی و نیكوئی اخلاق فرزندش شده است و در برابر خداوند دلیل وظیفه شناسی اش باشد . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
امام صادق (علیه السلام) :
7) عزت و شرف مؤمن در این است كه از دیگران مایوس باشد و از آنچه در دست مردم است قطع امید نماید . {اصول كافی}
8) هفت خصلت پسندیده شایستة مردان با ایمان است ؛ اولآ آرامش و اطمینان خاطر در فتنه ها و حوادث ، دوم بردباری و صبر در مصائب و بلایای سنگین … .
مجموعة احادیثی در باب توكل ، محبت ، آرامش ، اطمینان ، شكیبائی و … وجود دارد كه بسیار عالی و پرمحتوا بوده و قابل استفادة بسیار در بهداشت روانی ، كه به جهت فراوانی این احادیث و خلاصه بودن مجموعه حاضر از درج آنها صرف نظر میشود .
تغذیه و بهداشت مواد غذائی
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) :
2) معده خانة مرض است و پرهیز(پیشگیری) سرآمد داروهاست . {نهج الفصاحة}{سفینة البحار}
3) یكی از اقسام اسراف این است كه هرچه می خواهی بخوری . {نهج الفصاحة}
4) پرخوری دل را سخت می كند . {نهج الفصاحة}
5) غذا بخورید در حالی كه اشتها دارید و دست از غذا بدارید در حالی كه میل به غذا دارید . {مستدرك}
6) نان را گرامی دارید . {حلیةالمتقین}
7) انسان ظرفی بدتر از شكم پر نكرده است .{نهج الفصاحة}
8) هركس كم خورد سالم ماند و هر كه بسیار خورد تنش بیمار و دلش سخت گردد .{نهج الفصاحة}
9) سفره های خود را با سبزی بیارائید كه شیطان (پلیدی و میكروب با مریضی ) را دور می سازد . {كتاب بهداشت و تولید مواد غذائی – وزارت بهداشت}
10) روزه بگیرید تا سالم بمانید .{نهج الفصاحه}
11) روزه رودة را باریك می كند و گوشت اضافی را می برد و از گرمای سوزان جهنم دور می كند .{نهج الفصاحه}
حضرت علی (علیه السلام) :
13) كمتر خوردن مانع بسیاری از بیماریهای جسم است {فهرست غرر}
14) طعام را بگذارید تا سرد شود . {حلیةالمتقین}
15) كسی كه خواهد غذا به او ضرر نرساند تا گرسنه نشود و معده پاك نشود چیزی نخورد و چون خواهد كه غذا بخورد بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و نیكو بجود و دست از طعام وقتی بكشد كه هنوز خواهش غذا داشته باشد . {حلیة المتقین}
16) منشین بر طعام مگر وقتی كه گرسنه باشی و بر مخیز از طعام مگر وقتی كه خواهش (میل به غدا) داشته باشی و نرم بجو و هر گاه خواهی به خواب روی بیت الخلا ( مستراح) برو . {حلیةالمتقین}
17) شیر گاو دوا است و برای معده نافع است . {حلیة المتقین}
18) روزه یكی از دو تتدرستی است .
19) آنكس كه محبت انواع مختلف غذاها را در دل مینشاند ، میوههای گوناگون بیماریها را از آن میچیند {فهرست غرر}
امام حسن مجتبی (علیه السلام) :
20) در خوان (سفرةغذا) دوازده خصلت است كه بر هر مسلمان واجب است كه بداند ؛ چهار تای آن فرض است و چهار دیگر سنت و چهار تای دیگر تادیب است . اما فرض آن است كه منعم خود را بشناسد و بداند كه نعمت از جانب پروردگار است و راضی باشد به آنچه خدا به او عطا كرده است ، و بسم الله بگوید و خدا را شكر كند ؛ و اما سنت ، دست شستن پیش از غذا و بر جانب چپ نشستن و به سه انگشت غذا خوردن و انگشتان را لیسیدن ؛ واما تادیب ، از پیش خود چیز خوردن و لقمه را كوچك برداشتن و بسیار خائیدن ( جویدن ) و در روی مردم نگاه نكردن . {حلیة المتقین}
امام باقر (علیة السلام) :
22) هر كه سیر بخورد به جهت بوی بدش داخل مسجد ما نشود اما اگر كسی مسجد نرود باكی نیست كه آن را بخورد . {حلیة المتقین}
23) آداب آب خوردن آن است كه در ابتدا بسم الله بگو و چون فارغ شوی الحمدالله بگو و از پیش دستة كوزه و از جائی كه شكسته باشد یا رخنهای (درزی) باشد نخوری كه این دو موضع جای شیطان (پلیدی و میكروب) است . {حلیةالمتقین}
امام صادق (علیه السلام) :
25) كسی كه قبل و بعد از غذا دستهای خود را بشوید ، عمری در آسایش و سلامتی جسم به سر خواهد برد . {كتاب تغذیه ، تنطیم خانواده و بهداشت محیط – وزارت بهداشت}
26) آدمی ناچار است برای قوت یافتن غذا بخورد ، و هرگاه غدا خورد باید یك حصه (قسمت )از شكم را برای غذا و یك فسمت را برای آب و یك قسمت را برای نفس كشیدن بگذارد ، و سعی در فربه (چاق) كردن خود نباشید چنانچه حیوانات را برای كشتن فربه میكنند . {حلیة المتقین}
27) سه چیز است كه خدا صاحب آنها را دشمن دارد : خواب كردن بدون بیداری شب و خنده كردن در غیر محل آن و خوردن طعام در هنگام سیری .{حلیة المتقین}
28) هرچه خوردنش سبب زیانی در بدن شود ، حرام است ‚ مگر در شرایط اضطراری {تحف العقول}
29) روی هرمیوه آلودگی است ‚پس چون آن را بدست آورید به خوبی با آب بشوئید .{تحف العقول}
30) سزاوار نیست كه مؤمن از خانه بیرون رود تا آنكه چاشت (صبحانه) نخورد كه باعث زیادتی عزت اوست . {حلیة المتقین}
31) نباید تكیه كرده و برو خوابیده چیزی بخورند . {حلیة المتقین}
32) در حالت راه رفتن چیزی نخور مگر آنكه مضطر باشی . {حلیة المتقین}
33) طول بدهید نشستن بر سر سفره را ، این ساعتی است كه از عمر شما حساب نمی شود . {حلیة المتقین}
34) هر كه چهل روز بگذرد و گوشت نخورد توكل بر خدا كند و قرض كند و بخورد كه قرضش اداء می شود . {حلیةالمتقین}
35) شیر بخور كه گوشت را می رویاند و استخوان را سخت می كند . {حلیة المتقین}
36) سیب معده را جلا می دهد . {حلیة المتقین}
37) دلهای مؤمنان سبز است و به سبزی مایل است . {حلیة المتقین}
38) (پرسیده شد آب چه مزه ای دارد؟) مزة زندگانی . {حلیةالمتقین}
39) آب را به سه نفس خوردن بهتر از به یك نفس خوردن . {حلیةالمتقین}
40) كسیكه در خوردن غذا پاكیزگی را مراعات میكند ، غذا را بخوبی میجود ، با داشتن اشتها از غذا دست میكشد و تخلیة روده را موقعیكه آماده میشود به تعویق نمیاندازد ،شایسته است همیشه سالم باشد و جز به مرض موت (مرگ) دچار بیماری دیگری نشود {مكارم الاخلاق}
امام كاظم (علیه السلام) :
امام رضا (علیه السلام) :
43) (به خادمان خود) اگر من بالای سر شما بایستم در وقت غذا خوردن برمخیزید تا فارغ شوید از طعام خود .{حلیة المتقین}
44) بر بالای غذا آب بسیار خوردن ضرر ندارد آما در غیر آن حال آب بسیار مخور . {حلیةالمتقین}
حضرت عیسی (علیه السلام) :
بیماری و درمان :
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) :
2) اگر در چیزی شفا هست در شیشة حجام و در خوردن عسل است . {حلیة المتقین}
3) نیكو عادتی است حجامت ، دیده را جلا می دهد و دردها را می برد . {حلیة المتقین}
حضرت علی (علیه السلام ) :
5) مداومت ننمائید بر خوردن ماهی كه پی بدن را می كاهاند . {حلیةالمتقین}
6) ماهی تازه پیه (چربی) جسم را می گدازد . {حلیةالمتقین}
7) حجامت كردن بدن را صحیح می كند و عقل را محكم می كند . {حلیة المتقین}
8) مسلمانان باید دوا نكنند تا غالب نشود بیماری او بر صحتش . {حلیة المتقین}
امام صادق (علیه السلام) :
10) مردم طلب شفا ننموده اند به چیزی مانند عسل و آن شفای هر دردی است و خوردن عسل و تلاوت قرآن است و …. {حلیةالمتقین}
11) جبرئیل برای حضرت رسول (ص) مسواك و حجامت را آورد . {حلیة المتقین}
12) زینهار كه ناشتا حجامت مكن تا اندك چیزی بخوری كه بیشتر باعث بیرون آمدن خون و قوت بدن می شود . {حلیة المتقین}
13) چون بعد از خوردن حجامت كنند خون جمع می شود و خون فاسد را بیرون می كند و اگر پیشاز خوردن باشد خون صالح بیرون می رود و خون فاسد در بدن می ماند . {حلیة المتقین}
14) راه رفتن بیمار باعث نكس و زیادتی آن می شود . {حلیة المتقین}
15) هركه صحتش بر بیماریش غالب باشد و معالجه كند و بمیرد من از او بیزارم و همچنین فرمود كه هركه با أین حال دوا بخورد اعانت بر كشتن خود كرده است . {حلیة المتقین}
16) پیغمبری از پیامبران بیمار شد پس گفت كه دوا نمی كنم تا آن كسی كه مرا درد داده است شفا بدهد ، حق تعالی به او وحی فرستاد كه تا دوا نكنی من شفا ندهم . {حلیة المتقین}
17) تب از بوی جهنم است فرو نشانید حرارت آن را به آب سرد . {حلیة المتقین}
امام كاظم (علیه السلام) :
19) تا ممكن است رجوع به معالجة طبیبان نكنید كه این مانند عمارت كردن است كه اندكش به بسیار می كشد . {حلیة المتقین}
20) هیچ دوائی نیست مگر آنكه درد را برمی انگیزد و هیچ چیز نافع تر از این نیست كه تا محتاج نشوی تصرف در بدن نكنی . {حلیة المتقین}
امام رضا (علیه السلام) :
22) هر گاه گرسنه شوی غذا بخود و هرگاه تشنه شوی آب بخور و هرگاه كه بول آمد بكن و تاضرورت نشود جماع نكن و هرگاه تو را خواب گیرد خواب بكن و چون چنین كنی بدنت صحیح می باشد همیشه . {حلیة المتقین}
23) منتهای پرهیز و امساك چهارده روز است و پرهیز نه آن است كه چیزی نخورد بلكه آن است كه كمتر بخورد كه صحت و مرض در بدن آدمی با یكدیگر در مقام معارضه و مقاتله اند پس هروقت كه صحت غالب آمد بیمار به شعور می آید و اشتهای طعام بهم می رساند پس هرگاه كه طعام بطلبد بدهید كه شاید شفایش در آن باشد . {حلیة المتقین}
‹‹‹ قابل ذكر است در مورد حجامت احادیث دیگری است كه آورده نشده است همچنین در اوقات حجامت كردن ›››
‹‹‹ در مورد برخی ادعیه كه برای درمان بیماریها وارد شده است كه در اینجا نیاورده ایم ›››
‹‹‹ در مورد درمان بیماریها با داروهای ساختگی و طبیعی روایات زیادی وجود دارد كه آوردن آنها در این جزوه ضرورت ندارد ؛ و مشتاقان به كتب مرجع مراجعه نمایند ›››
بهداشت عمومی :
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) :
2) درهمی كه انسان در حال سلامتی در راه خدا خرج كند بهتر بنده ای است كه هنگام مرگ آزاد كند . {نهج الفصاحة}
3) اگر تندرستی نباشد زندگی بدون لذت است . {نهج الفصاحة}
4) سلامتی و فراغت دو نعمت است كه كفران آن كنند . {نهج الفصاحة}
5) هركه پرهیزكاری كند اگر ثروتمند باشد باك نیست ، و برای پرهیزكار سلامتی از ثروت بهتر است و آسایش ضمیر از جمله نعمتهاست . {نهج الفصاحة}
6) هركه بدنش سالم است و در جماعت خویش ایمن است و قوت (روزی) خویش دارد جهان سراسر مال اوست . {نهج الفصاحة}
7) دو نعمت است كه بسیاری از مردم در آن مغبونند (زیانكارند) ؛ سلامتی و فراغت . {نهج الفصاحة}
8) امنیت و سلامتی دو نعمت است كه بسیاری از مردم در آن مغبونند . {نهج الفصاحة}
9) عافیت (سلامتی ) را برای دیگران بخواه تا نصیب تو شود . {نهج الفصاحة}
10) دو صفت است كه اكثر مردم به آن دلباخته اند ؛ سلامتی و فراغت . {نهج الفصاحة}
11) خداوند خوشبوست و بوی خوش را دوست دارد ، پاكیزه است و پاكیزگی را دوست دارد ، بزرگوار است و یزرگواری را دوست دارد ، بخشنده است و بخشش را دوست دارد ، پس جلوی خانه های خود را پاكیزه سازید و مانند یهودیان مباشید . {نهج الفصاحة}
12) زندگی بدون سلامتی هیچ خیر و ارزشی ندارد . {چهل حدیث دربارةدندان}
13) تحصیل دانش در كودكی مانند نقش بر روی سنگ است (ماندگار است) {نثر الدر}
14) پنج چیز از سنت پیامبران است : حیا و حلم و حجامت و مسواك و عطر زدن . {نهج الفصاحة}
15) انسان برای عمر طولانی آفریده شده است اما او با عدم رعایت بهداشت عمر خود را كوتاه می سازد . {مغز متفكر جهان شیعه}
16) نظافت جزئی از ایمان است . {المحاسن}
17) انسان فكر و عقل و اندیشه است و ثمرة آن تندرستی و صحت است . {اخبارشبكة اول}***اصلاح شود ***
18) تفریح و بازی كنید ؛ من دوست ندارم در دین شما سختی و خشونت باشد .
19) كسی كه میخواهد در این جهانِ ناپایدار باقی بماند و با عمر طبیعی زیست كند چند نكته را مراعات نماید ؛ هر روز صبح به قدر كافی غذا بخورد و كفشی بپوشد كه پا را نزند و با آن به راحتی راه برود ؤ لباس سبك در بر كند تا خسته نشود ، و عمل جنسی را تقلیل دهد و كمتر با زنان بیامیزد{وسائل الشیعه}
20) بیشتر مردم دربارة دوخصلت دچار گمراهی و ضلالت هستند ؛ یكی در مورد سلامتی و دیگری در امر فراغت و بیكاری .{روضةكافی}
حضرت علی (علیه السلام ) :
22) سه چیز حافظه را زیاد می كند : مسواك كردن و روزه داشت و قرآن خواندن . {حلیة المتقین}
23) تندرستی بالاترین نعمتها است .{چهل حدیث جالب – چایچیان}
24) كمك به افزایش توانائی ، اظهار و جود در نوجوان افزایش اعتماد به نفس را در او ایجاد می كند . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
امام صادق (علیه السلام) :
26) سه چیز است كه خوردنی نیستند و بدن را چاق می كنند و سه چیز است كه خوردنی اند و بدن را لاغر می كنند و دوچیز است كه بهمه چیز نفع می رساندد و بهیچ چیز ضرر نمی رساند و و دو چیز است كه به همه چیز ضرر می رسانند و به هیچ جهت نفع نمی رسانند ؛ اما آنها كه خوردنی نیستند و فربه می كنند پیراهن كتان پوشیدن و بوی خوش كردن و نوره مالیدن است و ام آنها كه خوردنی اند و لاغر می كنند گوشت خشك و پنیر و شكوفة خرما است و اما آن دو چیز كه همه جهت نفع می رسانند آب نیم گرم و انار است و ام آن دو چیز كه به همه جهت ضرر می رسانند گوشت خشك كرده و پنیر است . {حلیةالمتقین}
27) لقمان به پسر خود چنین گفت كه ای فرزند اگر در كودكی ادب آموختی در بزرگی از آن بهره مند خواهی شد .{بحارالانوار}
28) ده چیز است كه اندوه را می برد ؛راه رفتن و سوار شدن و سر در آب فرو بردن و سر شستن با خطمی و نظر بر روی زن مقبول كردن وبا مردان سخن گفتن . {حلیةالمتقین}
29) سلامت ، نیرومندی ،فراغت ، جوانی ، نشاط و بی نیازی خود را فراموش مكن و در دنیا از آنها بهره برداری كن و متوجه باش كه از آن سرمایه های عظیم به نفع آخرت خود استفاده كنی. {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
30) دو چیز است كه قدر و قیمتشان را نمی شناسد مگر كسی كه آن دو را از دست داده باشد ؛ یكی جوانی و دیگری تندرستی و سلانت است . {بهداشت نوجوانان – وزارت بهداشت}
امام باقر(علیه السلام) :