خبرگزاري فارس:امسال كه از سوي مقام معظم رهبري به نام اصلاح الگوي مصرف نام گرفته، اصلاح اين الگو در حوزه ساختمان مي تواند در اقتصاد كلان كشور بسيار موثر باشد.

بخش ساختمان در كشور ما بزرگترين بخش اقتصادي است و اگر چه ما با اقتصاد نفت و انرژي تعريف مي‌شويم، اما گردش بخش ساختمان بسيار وسيع است. به گفته كارشناسان اين بخش بطور مستقيم و غيرمستقيم در ايجاد اشتغال موثر است و فعال بودن و رونق آن مي‌تواند به شكوفايي صنايع كشور بينجامد.

بديهي است كه ساخت و ساز اصولي به معناي استفاده درست و بهينه از مصالح ساختماني، منابع مالي، زمان وانرژي سبب ميشود سرمايه گذاريهاي عظيم انجام شده در احداث ساختمانها به هدر نرود و در واقع بتوانيم بر منابع و زمان مديريت داشته باشيم.
امسال كه از سوي مقام معظم رهبري به نام اصلاح الگوي مصرف صورت گرفته، اصلاح اين الگو در حوزه ساختمان ميتواند در اقتصاد كلان كشور بسيار موثر باشد. از اين رو مركز تحقيقات ساختمان و مسكن در راستاي وظايف خود توصيه‌ها و پيشنهاداتي را براي استفاده صحيح از مصالح پر مصرف ساختماني و بهينه‌سازي مصرف انرژي ارائه داده است.
با استفاده از روش‌هاي صحيح توليد، حمل و استفاده از اتلاف و دور ريز مصالح جلو گيري شود. از مصالح ساختماني با كيفيت مناسب، استاندارد و با دوام استفاده شود تا از تخريب زود رس جلو گيري به عمل آيد. در اين صورت مقدار مصالح مورد نياز براي بازسازي و يا عمليات تعمير كتهش يافته و در نتيجه در مصرف مصالح و در مصرف سوخت براي توليد آن صرفه‌جويي شود.
از قطعات بنايي استاندارد و با كيفيت مطلوب (مانند آجر، بلوكهاي سيماني و گچي) استفاده شود تا هنگام تخليه و حمل و نقل از خرد شدن آنها جلوگيري به عمل آيد و در نتيجه از هدر رفتن منابع طبيعي و نهايتاً مصرف انرژي براي توليد بيشتر جلوگيري شود.
مصالحي مانند سيمان، گچ، آهك و سنگدانه در بسته بنديهاي كوچك براي تعميرات و كارهاي بنايي عرضه شود.
از قطعات بنايي مانند بلوكها و پنلهاي مدولار در ساخت و ساز استفاده شود. با استفاده از واحدهاي مدولار، بدون شكستن و بريدن مصالح ساختماني و ايجاد ضايعات ديوار، سقف و كف اجرا شود.
نظارت جدي و دقيق بر اجراي عايقكاري حرارتي ساختمان مطابق با مبحث 19 مقررات ملي صورت گيرد.
براي اجرا كنندگان اصولي عايقكاري حرارتي تشويق‌هاي لازم در نظر گرفته شود.
از ضايعات و اوارهاي ساختماني در ساخت و ساز به ويژه در راه‌سازي استفاده شود.
استفاده از سيستمهاي پيش ساخته در ساخت و ساز به ويژه در راه‌سازي رايج شود تا از مصرف انرژي و مصرف مصالح جلوگيري به عمل آيد.

سيمان
-از سيمان بنايي استاندارد در بخش‌هايي از ساختمان كه نياز به مقاومت زياد ندارد، مانند تهيه ملات براي چسباندن قطعات بنايي به يكديگر، درز بندي، بندكشي و اندودكاري استفاده شود.
-از مواد معدني مانند سنگ آهك و پوزولان به منظور جايگزين كردن بخشي از سيمان براي توليد سيمانهاي آميخته و سيمان بنايي استفاده شود. با استفاده از اين مواد در مصرف سوخت صرفه‌جويي زيادي به عمل مي‌آيد، چون سيمان در دماي بسيار زياد 1400 درجه سلسيوس و با صرفه مقادير زيادي سوخت فسيلي توليد مي‌شود.
- از سيمان پوزولاني در كارهاي ساختماني و عمراني استفاده شود. پوزولان‌هاي طبيعي مانند خاكسترهاي آتشفشاني و پوزولاني‌هاي مصنوعي مانند سرباره كوره ذوب آهن در كشور فراوان در دسترس است.
-انبار كردن سيمان بايد به گونه اي صورت گيرد كه نم و هواي نمناك به آن نرسد.
-نگه‌داري سيمان فلهاي، فقط در سيلو مجاز است.
- در مناطقي كه رطوبت نسبي هوا از 90 درصد بيشتر است، سيمان نبايد بيش از شش هفته در كيسه و بيش از سه ماه در سيلوهاي مناسب نگه داري و ذخيره شود، در غير اين صورت، سيمان بايد قبل از مصرف آزمايش شود.

شن و ماسه
-هنگام حمل لازم است شن و ماسه پوشانده شود يا داخل مخزني قرار گيرد تا از اتلاف آن جلو گيري به عمل آيد.
- چنانچه مشخصات سنگدانه شكسته بازيافتي از نخاله‌هاي ساختماني با ويژگي‌هاي استاندارد سنگدانه بتن مطابقت داشته باشد، مي‌توان در ساخت و بتن غير سازه‌اي از آن استفاده كرد. به اين وسيله به كاهش مصرف سوخت و مواد اوليه و همچنين حفظ محيط زيست كمك مي‌شود.
- با استفاده از شن و ماسه با دانه‌بندي استاندارد ميتوان در مصرف سيمان صرفه‌جويي قابل ملاحظه‌اي به عمل آورد.

ملات بنايي
- در مورد ملات خشك آماده و روش كار و مزاياي استفاده از آن فرهنگ‌سازي شود. به اين وسيله از هدر رفتن مصالح ساختماني به ميزان زيادي جلو گيري مي‌شود.
- -براي جلو گيري از ايجاد ضايعات هنگام تهيه و حمل ملات (و همچنين بتن) بايد دقت شود كه اين مصالح از آسيب ناشي از يخبندان، باران، آفتاب و ساير عوامل جوي محافظت گردد.
- - از سيمان بنايي(با ميزان كمتر سوخت مورد نياز هنگام توليد) براي ساخت ملات بنايي استفاده شود.
- -براي جلو گيري از خوردگي فلزات به ويژه سرب، روي و آلومينيوم در تماس با ملات‌هاي آهكي، آنها را بايد بيش از اجرا با مواد مناسب مانند قير اندود كرد.
- - از شستن آجر كاري (كه با ملات سيماني چيده شده است) با آبهاي شور خودداري شود.
- -از پاشيده شدن گچ بر روي ملات سيماني، به خصوص در مناطق مرطوب، اجتناب شود. در نقاط مرطوب ملات و بتن نبايد مستقيماً در مجاورت گچ و فراوردههاي گچي قرار گيرند.

بلوك بتني
- -تهيه و كاربرد بلوك‌هاي بتني بيشتر در مناطقي رايج است كه خاك ناسب براي تهيه آجر وجود نداشته باشد. از فوايد ديگر مصرف بلوك‌هاي بتني، صرفه‌جويي در مصرف مصالح، حمل آسان و عايق بودن نسبي حرارتي است.
- - نبايد در داخل بلوك بتني سوراخ‌دار نخاله، بتن و مصالح سنگين ديگر قرار داد. چون باعث ميشود كه انتقال حرارت به راحتي انجام شده و مصرف انرژي براي سرمايش و گرمايش بسيار زياد باشد، داخل سوراخ‌هاي بلوك را بايد از مواد سبك عايق حرارت چه به صورت قطعهاي و چه به صورت فل‌هاي پر كرد. قطعات پلي استايرن منبسط و دانه‌هاي ورميكوليت، پرليت، رس منبسط(ليكا) و پلي استايرن براي اين كار مناسب است.
- -بلوكهاي بتني هوادار اتو كلاوي و بلوكهاي بتني سبكدانه خواص عايقكاري خوبي دارد.
آهك
-آهك زنده را بايد در جاي خشك و در ظروف مخصوص يا كيسه‌هاي آب‌بندي شده نگهداري كرد تا از نفوذ هوا، رطوبت و يا آب در آن جلوگيري شود.
-آهك هيدراته بايد در محل مناسبي نگهداري شده و از نفوذي دي اكسيد كربن هوا تابش آفتاب مصوب باشد.

آجر
-در آجركاري بايد عمليات كارگاهي مانند اندازه كردن، برش و ساب به حداقل برسد تا دور ريز كاهش يابد، توصيه مي‌شود جهت كاهش دور ريز از آجرهاي ربعي، نيمه و سه چهارم كه بايد در كارخانه توليد شود، استفاده گردد.
-ضايعاتي به نام آجر جوش را كه عمدتاً در حين توليد ايجاد مي‌شود، مي‌توان در شيب‌بندي بام استفاده كرد.
همچنين آجر جوش را مي‌توان آسياب كرد و به عنوان پوزولان در بتن و ملاتت به كار برد.
-بارگيري، حمل و باراندازي انواع آجر بايد دقت انجاكم شود. به نحوي كه ضايعات به حداقل ممكن برسد. آجرهاي مهندسي و نما بايد بر روي پالت‌هاي چوبي و با پوشش نايلوني بسته‌بندي شود. به طور كلي بايد ترتيبي اتخاذ كرد كه با بسته‌بندي صحيح و يا چيدن درست آجرها در هنگام حمل و نقل از ايجاد ضايعات ممانعت به عمل آيد.
-آجرها بايد در محل تميز و سر پوشيده به طور جدا از هم دسته بندي شده و از تماس آنها با خاك، مواد مضر، رطوبت، يخ و برف جلوگيري شود.
-با اضافه كردن خاك اره، فوم پلي‌استايرن و باطله ذغال سنگ به خاك رس آجرپزي مي‌توان آجر سبك توليد كرد. استفاده از آجر سبك مي‌تواند باعث صرفه جويي قابل ملاحظه‌اي در مصرف انرژي و مواد اوليه شامل موارد ذير مي‌شود:
-صرفه‌جويي در مصرف سوخت هنگام پخت (بدليل سوختن مواد افزودني آلي)
-كاهش مصرف سوخت وسايل نقليه هنگام حمل و نقل آجر (به دليل كاهش وزن آن)
-صرفه‌جويي در مصرف خاك رس (كه مادهاي تجديد ناپذير است)
-كاهش ضريب انتقال حرارت ساختمان و در نتيجه صرفه‌جويي در مصرف انرژي هنگام بهره‌برداري (به دليل خواص عايق‌كاري مناسب آجرهاي سبك)

بلوك‌هاي سفالي
-براي جلوگيري از شكستن و اتلاف بلوك‌هاي سفالي بايد از طبق (پالت) براي بسته‌بندي و حمل استفاده شود.
هنگام حمل بايد تمهيدات لازم به عمل آيد تا از شكستن بلوكهاي ضايع شدن آنها به حداقل برسد.
- با توليد بلوكهاي سفالي با كيفيت مناسب از مصرف بي‌رويه ذخاير خاك رس جلوگيري شود.
-با توليد بلوكهاي نيمه و چارك ميتوان اتلاف مصالح هنگام اجرا و كاهش داد.
-استفاده از بلوك‌هاي سفالي با خواص مناسب عايق‌كاري حرارتي مي‌تواند نقش مهمي در صرفه‌جويي در مصرف سوختهاي فسيلي داشته باشد، نوعي از اين بلوك‌ها با قرار دادن قطعات پلي استايرن يا پشم معدني در داخل سوراخهاي آن استفاده مي‌شود.
-قرار دادن قطعات عايق را مي‌توان در كارخانه يا در كارگاه ساختماني انجام دادريا، ولي جاسازي در كارخانه ارجحيت دارد. تغييرات در اندازه و تعداد سوراخ‌هاي بلوك نيز مي‌تواند صرفه‌جويي قابل ملاحظه‌اي در انرژي گرمايشي و سرمايشي ساختمان باعث شود.

نماي ساختمان
-در مناطق با تابستان‌هاي گرم از مصالحي با رنگ روشن در نماي خارجي ساختمان استفاده شود، زيرا نور خورشيد بازتابش زيادي داشته و از اتلاف انرژي سرمايشي جلوگيري مي‌شود.
-از نماهاي پيش ساخته عايق در ساختمانها استفاده شود. اين نماها سبك بوده و علاوه در و علاوه بر زيبايي ظاهري، عايق‌كاري حرارتي ساختمان را نيز تامين مي‌كند.
-نماهاي بتني بايد در مقابل بارانهاي اسيدي با استفاده از پوشش مناسب حفاظت شوند.

سنگ ساختماني
در كارخانه‌هاي سنگبري سنگ ساختماني را بايد بسته بندي كنند. بسته بندي باد با دوام و مناسب باشد، به گونه‌اي كه سنگ در حين حمل و قل و انبار كردن آسيب نبيند. بسته‌بندي بايد به شكلي باشد كه از تكان خوردن و حركت كردن سنگ در داخل بسته‌ها جلوگيري شود.
بسته‌ها بايد از وزن و ابعاد مناسب براي حمل برخوردار باشند. همچنين امكان جابه جايي آنها به وسيله ليفتراك، بالابرها و ساير وسايل رايج به نحو مناسب وجود داشته باشد.
-با توجه به نوع آب و هواي منطقه، سنگي ماسب با شرايط اقليمي انتخاب شود.
مثلاً در مناطق سرد و مرطوب، سنگ بايد داري تخلخل و جذب آب بسيار كم باشد، تا امكان متلاشي شدن در اثر يخبندان كاهش يابد، يا در محل‌هايي كه امكان ورزش طوفان‌هاي شديد وجود دارد، سنگ با مقاومت سايشي مناسب به كار رود.

گچ
-در مكان‌هايي كه رطوبت نسبي هوا در بيشتر اوقات بيش از 60 درصد باشد، بايد از گچ‌هاي اصلاح شده (پايدار در برابر رطوبت) استفاده شود.
چنانچه گچ يا فراورده‌هاي گچي به خصوص در مناطق مرطوب در مجاورت قطعات فولادي قرار گيرند، بايد پيش از گچ كاري، قطعات فولادي با رنگهاي ضد رنگ پوشانده شوند.
-در نقاط مرطوب، گچ و فراورده‌هاي گچي نبايد مستقياً در مجاورت بتن و ساير فراورده‌هاي سيماني مورد استفاده قرار گيرند.
-گچ را بايد از اثر اب و رطوبت حفظ و همانند سيمان در ظروف مخصوص يا كيسه‌هاي آب بندي شده نگهداري كرد.

عايق رطوبتي
-براي جلوگيري از ضايعات و تخريب عايق رطوبتي رول‌ها بايد در هواي خشك و در انبار سر پوشيده داراي كف تخت با دماي 5+ تا 35+ درجه سلسيوس به طور عمودي نگهداري شوند. مدت نگهداري عايق رطوبتي از تاريخ توليد تا نصب نبايد بيشتر از شش ماه باشد.
-چنانچه حموله در فضاي باز انبار مي‌شود بايد روي پالت نگهداري شده و روكش پلي ايتلن رنگي روي آن كشيده شود. اما نمي‌توان آن را بيشتر از يك هفته در فضاي باز انبار كرد، رولها بايد به شكلي كنار هم قرارگيرند كه جريان هوا بتواند از بين آنها عبور كند. هيچگاه دو رول را نبايد روي هم قرار داد.
- رولا هميشه بايد بطور عمودي حمل شوند و هنگام حمل بايد دقت شود كه لبه عايق پاره نگردد. هنگام تخليه بايد از پرتاب كردن رولها خوداري شود.
-عايق رطوبتي پيش ساخته بايد مطابق استاندارد و ضوابط فني مورد تاييد نصب شود. براي افزايش دوام عايق‌هاي رطوبتي بام توصيه مي‌شود كه اين عايقها با يك لايه سنگدانه معدني، موزاييك با ساير مصالح پوشانده شوند.

عايق حرارتي
-در زمينه روش انتخاب و استفاده از عايق‌هاي حرارتي در ساختمان فرهنگ‌سازي شود.
-رطوبت جذب شده توسط عايق اثر قابل ملاحظه‌اي بر ميزان ضريب هدايت حرارتي آن دارد. بنابراين هنگام حمل و انبارداري عايق‌هاي حرارتي بايد تمهيدات لازم در نظر گرفته شود، توصيه مي‌شود مواد و فراورده‌هاي عايق حارتي در محلي سر پوشيده، دور از رطوبت و خطر آتش‌سوزي به روش مناسب نگهداري شوند.
-عايق حرارتي به ويژه آنهايي كه جذب آب زياد دارند بايد در بسته‌بندي‌هاي مناسب پلاستيكي حمل شوند. هنگام انبار كردن، نبايد بار وارده بر لايه‌هاي زيرين باعث تخريب آنها شود.
-عايق حرارتي پلي استايرن منبسط و هر لايه همراه نبايد با هيچ مصالحي در ساختمان كه با پلي استايرن واگنش نشان مي‌دهد و سبب انحلال يا متورم شدن آن مي‌گردد تماس داشته باشد. اين مواد ممكن است براي مثال بعضي چسباننده‌هاي بر پايه حلال، حافظ چوب و غيره باشند.
شيشه
-جام‌هاي شيشه بايد با پوشال محكم بسته‌بندي و در جعبه‌هاي چوي مقاوم گذارده شوند. بين هر دو جام برگ‌هاي كاغذي يا نظير آن گذاشته شود تا از تماس دو سطح شيشه جلوگيري گردد.
پليمر
-در هنگام بسته بندي پليمرها بايد به مايع يا جامد بودن آن توجه نمود. پليمرهاي مايع در ظروف فلزي مقاوم در برابر خوردگي حمل شوند. ظروف مخصوص بسته‌بندي و حمل پليمرهاي مايع بايد كاملاً آب بند بوده و از نفوذ هر ماده خارجي و يا خروج مواد محتواي آن جلوگيري نمايد.
همچنين اين ظروف باديتحمل بارهاي اضافي را داشته باشند و ريزش مواد محتوي آن نگردد.
-پلاستيك‌ها و پليمرهاي جامد در بسته‌بندي‌هاي كارتني و يا پلاستيك‌ها بايد دقت شود كه فشار زياد به قطعات وارد نشده و يا از شكل اوليه خارج نشوند.
- در صورتي كه ماده پليمري يا پلاستيك به نور، رطوبت و يا حرارت حساس باشد، در هنگام بسته‌بندي و حمل بايد از ورقههاي پلاستيكي مات و يا ظروف مات و يا بسته‌بندي كامل استفاده شود.
- از آنجا كه شرايط محيطي مي‌تواند از روي تركيب درصد، شيمي و خصوصيات پلاستيك‌ها و حتي شكل پذيري آنها اثرگذار باشند، بنابراين در هنگام نگهداري اين مواد بايد به عواملي هم چون رطوبت محيط، دماي محيط و حضور نور و صدمات مكانيكي توجه نمود.
حلالها بايد در دمايي زير نقطه اشتعال نگهداري شده و رزينها بايد در دمايي حفظ شوند كه ژل نشوند. بنابراين نگهداري مواد پليمري و پلاستيكي و حلالها در يك انبار، كاري حساس بوده و نياز به برنامه‌ريزي و اجراي تدابير خاص دارد.
رنگ و پوشش
-جنس سطح از نظر خاصيت ذاتي قليايي(مثل سطوح بتني) يا اسيدي بودن، اثر بزرگي روي انتخاب نوع رنگ يا پوشش دارد. در اين شرايط استفاده از رنگها يا پوشش‌هاي سازگار و مقاوم توصيه مي‌گردد.
-شرايط مناسب اعمال رنگ با توجه به شرايط محيطي محل (شامل دما، رطوبت و باد) بايد فراهم باشد. معمولاض دماي كار در محدوده 7 تا 40 درجه سلسيوس است و محيط اعمال بايستي عاري از جريان هواي شديد باشد.
-منطقه اعمال رنگ و پوشش از نظر شرايط اقليمي(همچون ميزان بارش، حداقل و حداكثر دما، متوسط رطوبت نسبي ساليانه و جريان باد و شرايط سايش محيطي) بايد مورد توجه قرار گيرد.
-رعايت اصول ايمني براي خودداري از ايجاد و با نزديك كردن عله به رنگها و پوشش‌هاي حلالي و يا حلال ضروري است. در مناطقي كه دماي محيط بالاست استفاده از رنگها و پوشش‌هايي كه نقطه اشتعال بالاتر از دماي محيط دارند الزامي است.
-ظروف مخصوص بسته‌بندي رنگ و پوشش مي‌بايست از استحكام مناسبي برخوردار باشند تا در حين حمل و صدمه نديده و از ورود هوا به داخل ظرف و يا ريزش آن به بيرون جلو گيري شود. مواد مصرفي براي ظروف بسته‌بندي (ظروف پلاستيكي و فلزي) بايد نسبت به حلال و ديگر مواد مصرفي در رنگ يا پوشش مقاوم باشند.
نگهداري رنگ و پوشش بايد با توجه به زمان انبارداري مجاز در انبارهاي داراي تهويه مناسب، با كنترل دما و رطوبت محيط صورت گيرد.

منبع: نشريه گسترش صنعت- شماره 288- صفحات 42-40