مادر آن حضرت کنیزی بود به نام سمانه مغربیه. و در مناقب است که مادرش معروف به سیده ام الفضل بود.

کنیه آن حضرت

کنیه وی ابو الحسن بود. برخی نیز وی را ابو الحسن ثالث می‏خواندند.

لقب آن حضرت

ابن طلحه گوید: القاب آن حضرت عبارت بودند از: ناصح، متوکل، فتاح، نقی، مرتضی و مشهورترین القاب وی متوکل بود. اما آن حضرت این لقب را مخفی می‏کرد و به اصحابش می‏فرمود از یاد کردن وی با این لقب بپرهیزند. زیرا متوکل، لقب خلیفه عباسی بود.
نگارنده: همچنین آن حضرت به دو لقب هادی و نقی نیز شهرت داشت.
در مناقب در این باره آمده است: القاب آن حضرت عبارت بودند از: نجیب، مرتضی، هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیب و عسکری. وی معروف به عسکری بود و خود و فرزند بزرگوارش به عسکریین معروفیت دارند. شیخ صدوق در علل الشرایع و معانی الاخبار گوید: از استادان خود رضی الله عنهم، شنیدم که می‏گفتند: محله‏ای که علی بن محمد و حسن بن علی علیهما السلام در آن در سر من رای ساکن بودند، عسکر نامیده می‏شد از این رو به هر یک از این دو امام عسکری گفته می‏شود».
در نساب سمعانی است که عسکری منسوب به عسکر در سر من رای است. سر من رای را معتصم بنا نهاد. بدین ترتیب که چون شمار سپاهیانش بسیار شد و بغداد برای آنها تنگ بود و مردم مورد آزار و اذیت قرار می‏گرفتند، همراه با سپاهیانش بدین موضع نقل مکان کرد و در آنجا کاخی زیبا ساخت و آن را سر من رای نامید که بدان سامرة و سامرا گفته می‏شود. و از آنجا که پادگان نظامی معتصم در این شهر جای گیر شد، آن را عسکر نیز می‏خوانند. تاریخ این واقعه در سال 221 هجری بوده است.
گفته سمعانی حاکی از آن است که عسکر نامی بوده که بر تمام سامرا اطلاق می‏شده است.


نقش انگشتری آن حضرت

بنا بر قولی گفته‏اند نقش انگشتری آن حضرت عبارت: «حفظ العهود من اخلاق المعبود»بوده است. همچنین طبق قولی دیگر نقش انگشتری وی عبارت: «الله ربی و هو عصمتی من خلقه‏» و مطابق نظر برخی دیگر عبارت: «من عصی هواه بلغ مناه‏» بوده است.

فرزندان آن حضرت

آن حضرت چهار پسر به نامهای: ابو محمد حسن، حسین، محمد و جعفر داشت. از این میان حسن (ع) پس از وی به امامت رسید و حسین و محمد در زمان حیات آن امام از دنیا رفتند و جعفر نیز همان کسی است که بعد از وفات برادرش، امام عسکری (ع) ، ادعای امامت کرد و به جعفر کذاب شهرت یافت. همچنین یک دختر از آن حضرت بر جای ماند که نامش عایشه یا علیه بود
 

تحلیلی از تاریخ دوران دهمین خورشید امامت، مرکز تحقیقات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

دهمین پیشوای شیعیان، حضرت امام علی بن محمد الهادی علیه السلام در نیمه ذیحجه، سال 212 هجری (1) در «صریا» (2) متولد شد. نام مبارکش «علی‏»، کنیه‏اش «ابوالحسن‏» (3) ، و القابش: «نجیب‏»، «مرتضی‏»، «هادی‏»، «نقی‏»، «عالم‏»، «فقیه‏»، «امین‏»، «مؤتمن‏»، «طیب‏»، «متوکل‏» و «عسکری‏» (4) می‏باشد و مشهورتر از همه «هادی‏» و «نقی‏» است.
پدر آن گرامی، پیشوای نهم، حضرت جواد علیه السلام و مادرش بانوی گرانقدر و با فضیلتی به نام «سمانه مغربیه‏» است که به «سیده ام الفضل‏» معروف بود. (5) محمد بن فرج می‏گوید:
«ابوجعفر، محمد بن علی علیه السلام مرا خواست و فرمود: کاروانی که برده فروشی در میان اوست و کنیزانی همراه خود دارد از راه می‏رسد. سپس هفتاد دینار به من داد و امر کرد با آن، کنیزی را با مشخصاتی که داد بخرم.
من ماموریت را انجام دادم. این کنیز که «ام ولد» (6) بود همان مادر «ابوالحسن‏» علیه السلام است. (7)
قدر و منزلت این بانوی گرامی بدان پایه بود که امام هادی درباره‏اش فرمود:
«مادرم عارف به حق من می‏باشد و اهل بهشت است. شیطان سرکش به او نزدیک نمی‏شود و مکر زورگوی لجوج به وی نمی‏رسد و خداوند حافظ و نگهبان اوست و او در زمره مادران صدیقین و صالحان قرار دارد. » (8)


پی‏نوشت