علی(ع) نقل كرد كه پیامبر(ص) فرمود: «زیرك ترین و هشیارترین انسانها كسی است كه خود را به حساب بكشد و برای بعد از مرگ خود كار كند.» مردی پرسید: ای امیرمؤمنان! چگونه نفس، خود را به حساب بكشد؟ امام فرمود: وقتی كه صبح كرد و سپس شب آن روز فرا رسید به خویشتن باز گردد و خطاب به خود بگوید: ای نفس! امروز روزی بود كه بر تو گذشت و هرگز دیگر باز نمی گردد، و خداوند از تو سؤال می كند كه این روز را در چه راهی به پایان رساندی، چه كاری در آن كردی، آیا خدا را به یاد آوردی و او را ستودی؟ آیا نیازهای مؤمنان را برآوردی؟ آیا رفع اندوه از مؤمنی نمودی؟ آیا در غیاب مؤمن، نزد اهل و فرزندانش آبروی او را حفظ كردی؟ و پس از مرگ او، آیا آبرویش را در میان بازماندگانش نگه داشتی؟ آیا از غیبت و بدگویی پشت سر مؤمن خودداری نمودی؟ آیا مسلمان را یاری كردی؟ تو در این روز چه كردی؟ اگر در پاسخ گفت: كارهای نیك انجام دادم، خدا را حمد و سپاس كن و تكبیر بگو به خاطر توفیقی كه نصیب تو شده است و اگر گفت امروز گناه كردم یا كوتاهی نمودم، از درگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش كن و تصمیم بگیر كه دیگر تكرار گناه نكنی1.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- وسایل الشیعه، ج11، ص 379