آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: «لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ «(آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد.»(مدثر: 28) (تفسیر نمونه، ج 23، ص412؛ ترجمه المیزان، ج 17، ص 212 ـ 211؛  پیام قرآن، ج6 ، ص 495 ـ 48)
قرآن در مورد جهنم سخن فراوان دارد. از سویی نیز تنها راه آشنایی به بهشت و جهنم، مراجعه به آیات و روایات است و آنچه در قرآن و روایات آمده، به گونه ای ترسیم شده تا برای ساکنان دنیا قابل درک باشد وگرنه بخش اعظمی از حقیقت آن، ماورای درک ماست. جهنم، معروف ترین نام دوزخ است که 77 بار در قرآن ذکر شده است.

جهنم هفت در دارد: «لَها سَبْعَهُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»؛ «هفت در دارد و برای هر دری، گروه معیّنی از آنها تقسیم شده‌‏اند».(حجر: 44)

جهنم قابل حرکت دادن است: «وَ جی‏ءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ اْلإِنْسانُ وَ أَنّی لَهُ الذِّکْری»؛ «و در آن روز جهنم را حاضر می‏ کنند؛ (آری) در آن روز انسان متذکّر می ‏شود؛ امّا این تذکّر چه سودی برای او دارد؟»(فجر: 23)

در جهنم شعله آتش خالص وجود دارد: «کَلاّ إِنَّها لَظی»؛ «امّا هرگز چنین نیست (که با این ها بتوان نجات یافت، آری) شعله‏ های سوزان آتش است».(معارج: 15)

دارای آتش خرد کننده است: «کَلاّ لَیُنْبَذَنَّ فِی الْحُطَمَهِ» ؛ «چنین نیست که می‏ پندارد؛ به زودی در “حُطَمه” [آتشی خردکننده] پرتاب می ‏شود».(همزه: 4)

آتش جهنم بسیار عمیق است: «وَ أَمّا مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ * فَأُمُّهُ هاوِیَهٌ» ؛ «و امّا کسی که ترازوهایش سبک است، پناهگاهش سیاه چال [جهنم] است».(قارعه: 8 و 9)

در جهنم، چاه یا دره ای مخصوص کفار، مشرکان، دروغگویان، تکذیب کنندگان، گنه کاران، کم فروشان و نماز گزاران بی خبر است: «فَوَیْلٌ لِلَّذینَ کَفَرُوا مِنْ یَوْمِهِمُ الَّذی یُوعَدُونَ» ؛ «پس وای بر کسانی که کافر شدند از روزی که به آن ها وعده داده می ‏شود.»(ذاریات: 60)

زندان هایی برای بدکاران مهیا شده است: «کَلاّ إِنَّ کِتابَ الفُجّارِ لَفی سِجِّینٍ» ؛ «چنین نیست که آن ها (درباره قیامت) می‏ پندارند، به یقین نامه اعمال بدکاران در “سجّین” است».(مطففین: 7)

«الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» ؛ «این همان دوزخی است که به شما وعده داده می ‏شد».(یس: 63)
آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: « لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ « (آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد»

غل و زنجیرهایی وجود دارد که به گردن تکذیب کنندگان کتاب آسمانی و منکران معاد می آویزند: «إِذِ اْلأَغْلالُ فی أَعْناقِهِمْ وَ السَّلاسِلُ یُسْحَبُونَ» ؛ «در آن هنگام که غل و زنجیرها بر گردن آنان قرار گرفته و آن ها را می‏ کشند».(غافر: 71)

هیزم جهنم، خود جهنمیان هستند: «إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللّهِ شَیْئًا وَ أُولئِکَ هُمْ وَقُودُ النّارِ»؛ «ثروت ها و فرزندانِ کسانی که کافر شدند، نمی ‏تواند آنان را از (عذابِ) خداوند باز دارد؛ (و از کیفر، رهایی بخشد) و آنان خود، آتشگیره دوزخند». (آل عمران: 10)

چشمه های سوزان وجود دارد: «تُسْقی مِنْ عَیْنٍ آنِیَهٍ»؛ «از چشمه ‏ای بسیار داغ به آنان می‏ نوشانند».(غاشیه: 5)

آب جوشان حمیم دارد: «ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَیْها لَشَوْبًا مِنْ حَمیمٍ»؛ «سپس روی آن آب داغ متعفّنی می ‏نوشند».(صافات: 67)

درخت زقوم، غذای گنهکاران است: «إِنَّ شَجَرَهَ الزَّقُّومِ * طَعامُ اْلأَثیمِ»؛ «مسلّماً درخت زقوم، غذای گنهکاران است».(دخان: 43 و 44)

زقوم، درختی است که از قعر جهنم روئیده است و ستمگران از آن می خورند: «فَإِنَّهُمْ َلآکِلُونَ مِنْها فَمالِؤُنَ مِنْهَا الْبُطُونَ»؛ «آن ها [مجرمان] از آن می ‏خورند و شکم ها را از آن پر می ‏کنند».(صافات: 66)

غذاهای مختلفی برای جهنمیان آماده شده است: «وَ طَعامًا ذا غُصَّهٍ وَ عَذابًا أَلیمًا»؛ «و غذایی گلوگیر و عذابی دردناک است».(مزمل: 13)

جهنم، کمینگاه بزرگی است که طغیان گران مدت های طولانی در آن می باشند: «إِنَّ جَهَنَّمَ کانَتْ مِرْصادًا * لِلطّاغینَ مَآبًا * لابِثینَ فیها أَحْقابًا»؛ «مسلّماً (در آن روز) جهنم کمینگاهی است بزرگ و محل بازگشتی برای طغیانگران، مدت های طولانی در آن می‏ مانند».(نبأ: 23 ـ 21)

جهنم، جایگاه ابدی است: «طَریقَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها أَبَدًا»؛ «راه دوزخ که جاودانه در آن خواهند ماند».(نساء: 169)

جهنم، آتش سوزانی دارد و در حالی که این آتش سوزان و شعله ور در برابر دیدگان مجرمان قرار می گیرد: «هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ»؛ «این همان دوزخی است که به شما وعده داده می ‏شد».(یس: 63)

آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: «لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ «(آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد».(مدثر: 28) (تفسیر نمونه، ج 23، ص412؛ ترجمه المیزان، ج 17، ص 212 ـ 211؛  پیام قرآن، ج6 ، ص 495 ـ 48)

آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: «لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ «(آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد.»(مدثر: 28) (تفسیر نمونه، ج 23، ص412؛ ترجمه المیزان، ج 17، ص 212 ـ 211؛  پیام قرآن، ج6 ، ص 495 ـ 48)
قرآن در مورد جهنم سخن فراوان دارد. از سویی نیز تنها راه آشنایی به بهشت و جهنم، مراجعه به آیات و روایات است و آنچه در قرآن و روایات آمده، به گونه ای ترسیم شده تا برای ساکنان دنیا قابل درک باشد وگرنه بخش اعظمی از حقیقت آن، ماورای درک ماست. جهنم، معروف ترین نام دوزخ است که 77 بار در قرآن ذکر شده است.

جهنم هفت در دارد: «لَها سَبْعَهُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»؛ «هفت در دارد و برای هر دری، گروه معیّنی از آنها تقسیم شده‌‏اند».(حجر: 44)

جهنم قابل حرکت دادن است: «وَ جی‏ءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ اْلإِنْسانُ وَ أَنّی لَهُ الذِّکْری»؛ «و در آن روز جهنم را حاضر می‏ کنند؛ (آری) در آن روز انسان متذکّر می ‏شود؛ امّا این تذکّر چه سودی برای او دارد؟»(فجر: 23)

در جهنم شعله آتش خالص وجود دارد: «کَلاّ إِنَّها لَظی»؛ «امّا هرگز چنین نیست (که با این ها بتوان نجات یافت، آری) شعله‏ های سوزان آتش است».(معارج: 15)

دارای آتش خرد کننده است: «کَلاّ لَیُنْبَذَنَّ فِی الْحُطَمَهِ» ؛ «چنین نیست که می‏ پندارد؛ به زودی در “حُطَمه” [آتشی خردکننده] پرتاب می ‏شود».(همزه: 4)

آتش جهنم بسیار عمیق است: «وَ أَمّا مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ * فَأُمُّهُ هاوِیَهٌ» ؛ «و امّا کسی که ترازوهایش سبک است، پناهگاهش سیاه چال [جهنم] است».(قارعه: 8 و 9)

در جهنم، چاه یا دره ای مخصوص کفار، مشرکان، دروغگویان، تکذیب کنندگان، گنه کاران، کم فروشان و نماز گزاران بی خبر است: «فَوَیْلٌ لِلَّذینَ کَفَرُوا مِنْ یَوْمِهِمُ الَّذی یُوعَدُونَ» ؛ «پس وای بر کسانی که کافر شدند از روزی که به آن ها وعده داده می ‏شود.»(ذاریات: 60)

زندان هایی برای بدکاران مهیا شده است: «کَلاّ إِنَّ کِتابَ الفُجّارِ لَفی سِجِّینٍ» ؛ «چنین نیست که آن ها (درباره قیامت) می‏ پندارند، به یقین نامه اعمال بدکاران در “سجّین” است».(مطففین: 7)

«الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» ؛ «این همان دوزخی است که به شما وعده داده می ‏شد».(یس: 63)
آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: « لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ « (آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد»

غل و زنجیرهایی وجود دارد که به گردن تکذیب کنندگان کتاب آسمانی و منکران معاد می آویزند: «إِذِ اْلأَغْلالُ فی أَعْناقِهِمْ وَ السَّلاسِلُ یُسْحَبُونَ» ؛ «در آن هنگام که غل و زنجیرها بر گردن آنان قرار گرفته و آن ها را می‏ کشند».(غافر: 71)

هیزم جهنم، خود جهنمیان هستند: «إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللّهِ شَیْئًا وَ أُولئِکَ هُمْ وَقُودُ النّارِ»؛ «ثروت ها و فرزندانِ کسانی که کافر شدند، نمی ‏تواند آنان را از (عذابِ) خداوند باز دارد؛ (و از کیفر، رهایی بخشد) و آنان خود، آتشگیره دوزخند». (آل عمران: 10)

چشمه های سوزان وجود دارد: «تُسْقی مِنْ عَیْنٍ آنِیَهٍ»؛ «از چشمه ‏ای بسیار داغ به آنان می‏ نوشانند».(غاشیه: 5)

آب جوشان حمیم دارد: «ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَیْها لَشَوْبًا مِنْ حَمیمٍ»؛ «سپس روی آن آب داغ متعفّنی می ‏نوشند».(صافات: 67)

درخت زقوم، غذای گنهکاران است: «إِنَّ شَجَرَهَ الزَّقُّومِ * طَعامُ اْلأَثیمِ»؛ «مسلّماً درخت زقوم، غذای گنهکاران است».(دخان: 43 و 44)

زقوم، درختی است که از قعر جهنم روئیده است و ستمگران از آن می خورند: «فَإِنَّهُمْ َلآکِلُونَ مِنْها فَمالِؤُنَ مِنْهَا الْبُطُونَ»؛ «آن ها [مجرمان] از آن می ‏خورند و شکم ها را از آن پر می ‏کنند».(صافات: 66)

غذاهای مختلفی برای جهنمیان آماده شده است: «وَ طَعامًا ذا غُصَّهٍ وَ عَذابًا أَلیمًا»؛ «و غذایی گلوگیر و عذابی دردناک است».(مزمل: 13)

جهنم، کمینگاه بزرگی است که طغیان گران مدت های طولانی در آن می باشند: «إِنَّ جَهَنَّمَ کانَتْ مِرْصادًا * لِلطّاغینَ مَآبًا * لابِثینَ فیها أَحْقابًا»؛ «مسلّماً (در آن روز) جهنم کمینگاهی است بزرگ و محل بازگشتی برای طغیانگران، مدت های طولانی در آن می‏ مانند».(نبأ: 23 ـ 21)

جهنم، جایگاه ابدی است: «طَریقَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها أَبَدًا»؛ «راه دوزخ که جاودانه در آن خواهند ماند».(نساء: 169)

جهنم، آتش سوزانی دارد و در حالی که این آتش سوزان و شعله ور در برابر دیدگان مجرمان قرار می گیرد: «هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ»؛ «این همان دوزخی است که به شما وعده داده می ‏شد».(یس: 63)

آتش جهنم نه چیزی را باقی می گذارد و نه چیزی را می کشد؛ به این معنا که نه چیزی را نگه می دارد و نه چیزی را از بین می برد: «لا تُبْقی وَ لا تَذَرُ»؛ «(آتشی است که) نه چیزی را باقی می‏ گذارد و نه چیزی را رها می ‏سازد».(مدثر: 28) (تفسیر نمونه، ج 23، ص412؛ ترجمه المیزان، ج 17، ص 212 ـ 211؛  پیام قرآن، ج6 ، ص 495 ـ 48)

پیامبر (ص) در مورد آخر الزمان فرمود:

آن وقت قلب مؤمن درونش آب می شود، مثل آب شدن نمک در آب.

زیرا منکرات را می بیند و قدرت جلوگیری و تغییر آن را ندارد.

مؤمن در میان آنها با ترس و لرز راه می رود که اگر حرف بزند،

او را می خورند و اگر ساکت شود، دق مرگ می شود.

(الزام الناصب، ص۱۸۲)

امیر مومنان، علی(ع) در وصف زنان آخرالزمان می فرمایند:

«زنها لخت و عور می باشند، زینتهای خود را آشکار می سازند،

و از دین بیرون می روند، به فتنه ها می گرایند، به سوی شهوتها و لذتها

می شتابند، محرمات الهی را حلال می شمارند و در جهنم جاویدانند.»

پیامبر اکرم فرمودند: در شب معراج گروهی از زنان امت خود را در عذاب سختی دیدم و از شدت عذابشان گریستم.
زنی را دیدم که از موی سر آویزان است و مغز سرش از شدت حرارت می جوشد.
دیگری را دیدم که گوشت بدن خویش را می خورد و آتش در زیر او شعله می کشید.

رسول خدا (ص) فرمود :
زنی که از موی سرش آویخته شده بود!موی سر خود را از نامحرم نمی پوشاند.
زنی که گوشت بدن خود را می خورد !خود را برای دیگران زینت می کرد و از نامحرمان پرهیز نداشت.

سوال : آیا بهشتیان با دوزخیان ارتباط دارند؟پاسخ : از آیات 50 ـ 61 سوره «صافات» برمى آید که، گاه نوعى ارتباط میان بهشتیان و دوزخیان برقرار مى شود، گوئى بهشتیان که در بالا قرار دارند به دوزخیان که در پائین هستند مى نگرند و وضع حال آنها را مى بینند.
البته، این دلیل بر آن نیست که فاصله بهشت و دوزخ کم است، بلکه در آن شرائط قدرت دید فوق العاده اى به آنها داده مى شود که مسأله فاصله و مکان در برابر آن مطرح نیست.
در بعضى از کلمات مفسران آمده است که در بهشت روزنه اى وجود دارد که از آن مى توان جهنم را دید!
از آیات سوره «اعراف» نیز به خوبى این ارتباط روشن مى شود، آنجا که مى گوید: (بهشتیان، دوزخیان را بانگ مى زنند و مى گویند: ما آنچه را پروردگارمان وعده داده بود، حقاً یافتیم، آیا شما هم آنچه را پروردگارتان وعده داده بود به حق یافتید؟ مى گویند: آرى! و در این هنگام کسى در میان آنها بانگ بر مى آورد که لعنت خدا بر ستمگران باد!)؛ «وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّکُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَیْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللّهِ عَلَى الظّالِمِینَ».(1)(2)