فعل مضاعف فعلی است که دو حرف اصلی آن از یک جنس باشند.
فعل مضاعف به دو دسته ثلاثی و رباعی تقسیم میشود. در ثلاثی عین الفعل و لام الفعل از یک جنس هستند مانند «فَرَرَ، یَفْرِرُ» چون دو حرف کنار هم قرار دارند به یک حرف مشدّد تبدیل میشوند. فَرَّ، یَفِرُّ
ادغام در لغت عبارت است از در هم کردن دو چیز؛ و در علم صرف عبارت است از تبدیل دو حرف یکسان در کنار هم، به یک حرف مشدّد.
در ادغام به اول المثلین اول المثلین مُدْغَم و به دوم المثلین مُدْغَم فیه گفته میشود.
دلیل ادغام در فعلهای مضاعف ثلاثی مجرد:
--- در کنار هم بودن دو حرف مثل هم که هر دو متحرک باشند ادغام واجب است.
--- در کنار هم بودن دو حرف مثل هم که اولی ساکن و دومی متحرک باشد ادغام واجب است.
شروط ادغام عبارت است از: بین اول المثلین و ثاني المثلین فاصله نباشد؛ لام الفعل متحرک باشد.
در پنج صیغه اول فعلهای ماضی مضاعف ثلاثی مجرد ادغام واجب است ولی از صیغه ششم تا صیغه چهاردهم ادغام ممتنع است.
در فعل مضارع معلوم در تمامی صیغهها ادغام واجب است؛ به جز صیغهٔ غائبات و مخاطبات که به دلیل پیوستن ضمیر فاعلی متحرک و ساکن بودن لام الفعل ممتنع الادغام است.
ادامه مطلب